اقتصادی بدون تخریب حیات
امین فرجی ـ رئیس مرکز تحقیقات هوشمندسازی
اشتغال سبز به آن نوعی از اشتغال میگویند که مولد است و سیکل معیوب ندارد و حداقل اثرات منفی بهویژه در حوزه محیطزیست دارد. در حوزه شهرداریها اگر بخواهیم تعریفی از اشتغال سبز ارائه دهیم، مانایی درآمد بهعنوان یک مولفه مهم در نظر گرفته شود. یعنی درآمد حاصله هم پایدار است و هم استمرار دارد. در واقع هم پاک است و هم سیکل هزینهزایی را ایجاد نمیکند.
یعنی بهازای ریالی که هزینه کسب میکنیم، مجبور نیستیم هزینه صرف کنیم. بهعبارت روشنتر برای مثال در حوزه فروش تراکم در عرصه شهری که میتواند درآمدهایی را برای شهرداری بهارمغان بیاورد، اما شهرداری مجبور است هزینههای بیشتری را در نهایت صرف کند.
اشتغال سبز یعنی اشتغالی که بدون نیاز به تخریب منابع حیاتی ثروتآفرین باشد. گفتنی است، مشاغل سبز ارتباط گستردهای با شهر هوشمند دارند و بهطورمستقیم ارتباط خود را با اقتصاد دانشبنیان برقرار میکنند؛ همان اقتصادی که مبتنی بر دانش و خلق فکر و تعالی آن برای ثروت است. گفتنی است، موضوع تداومپذیری اقتصاد دانشبنیان بهویژه دوستدار محیطزیست بودن آن و زنجیره تعالی و مستمر شغلی که ایجاد میکند، از اهمیت زیادی برخوردار است. ارتباط پیشین و پسینی که این حوزه شغلی ایجاد میکند، در مقایسه با مشاغل غیردانشی نظیر فروش مواد خام از ارزش بالایی برخوردار هستند.
یکی از نکات کلیدی و اساسی، توجه اکوسیستم نوآوری است و کسبوکارهای پلتفرمی و کاهش تقاضا در عرصه محیطی و توسعه تقاضا در فضای پلتفرمی است. برای این موضوع تسهیل فضای کسبوکار در این عرصه میتواند باعث نگهداشت جمعیت و جلوگیری از مهاجرت نخبگان باشد. نمونه بارز آن، تولد رمزارزهایی است که بسیار هم قابلتوجه قرار گرفتهاند.
البته در حوزه کلانتر موضوع حکمرانی اهمیت ویژه دارد. تاکید و تمرکز اقتصاد سبز یا پایدار حفظ و حراست از منابع محیطزیست است. نام دیگر اقتصاد سبز، اقتصاد آنلاین است که خلاف اقتصاد آفلاین که تمرکز آن بهرهگیری و استفاده از انرژیهای فسیلی در زنجیزه نهایی است، در این نوع اقتصاد ظرفیتهای هوشمند اتصال پیدا میکند. در واقع بهدلیل استفاده حداکثری از ظرفیتهای موجود بهویژه با طرح مفهومی نظیر اقتصاد اشتراکی بهطورطبیعی توجه آن روی خلق محصول بهصورتمستقیم و غیرمستقیم با صرف حداقل انرژی است.
این امر در نهایت بهرهوری حداکثری را بهدنبال دارد و در نهایت منجر به کاهش مصرف انرژی و ایجاد مشاغلی با عناوینی چون صنعت سبز و هوشمند میشود. نمونه آن را میتوان در نصب سنسورهایی که زمانهای پیک مصرف انرژی را اندازهگیری میکنند و با ارسال بهموقع، انرژی را بهدرستی مدیریت کرد.
گفتنی است، انرژی یکی از مهمترین حوزههای شغلی است که الزام به سبز بودن آن بهشدت احساس میشود. بهنقل از آژانس بینالمللی انرژیهای تجدیدپذیر، این نوع از انرژیها در سال ۲۰۱۷ بیش از ۵۰۰ هزار شغل جدید ایجاد کردند که معادل ۵.۳ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۱۶ بود. تخمین زده میشود که این بخش بیش از ۱۰ میلیون فرد را بهکار گیرد.
همچنین براساس اطلاعات موسسه تحقیقاتی کشاورزی ارگانیک، بازار این نوع کشاورزی هنوز روند رو به رشدی در جهان دارد و در بسیاری کشورها تا 2برابر افزایش یافته است. گفتنی است، ایالاتمتحده در تولید غذاهای ارگانیک ۶.۴ درصد افزایش را در سال ۲۰۱۷ تجربه کرد و به ۴۳هزار و۷۰۰ میلیون یورو رسید. طراحی دیگر شغلی است که نیازمند سبز شدن است. سیاستهای اروپایی نیازمند میزان بازیافت زیاد و رو به رشد و خلق شاخصهای سختگیرانهتری برای طراحی اکو نسبت به گذشته است.
این واقعیت بهعلاوه آگاهی زیستمحیطی بسیاری از مصرفکنندگان، باعث شده است طراحی به سبک اکو برای محصولات بیشمار از بستهبندی تا سقف خانهها افزایش یابد که منبع شغلی پررونقی است. در جامعهای که در آن توجه روزافزون به کره زمین وجود دارد، گردشگری اکولوژیک یا اکوتوریسم یک روند در حال رشد است و مشاغلی را ایجاد میکند که به فعالیتهایی مانند طراحی تجربههای ماجراجویانه، خلق مسیرهای جدید در کوههای مرتفع، کشف مناطق محافظتشده و همچنین بازسازی مناطق روستایی مانند دهکدههای اکو که در خطر ناپدید شدن هستند، مرتبط است. دیگر حوزه مهمی که تاکید بر سبز شدنش وجود دارد، حمل و نقل است.
این بخش مسئول بیش از ۳۰ درصد انتشار دیاکسیدکربن در اتحادیه اروپا است که ۷۲ درصد آن مربوط به حملونقل زمینی است. بسیاری کشورها در حال حاضر برای کاهش شدید انتشار دیاکسیدکربن از حملونقل، اقدامات جدی اتخاذ کردهاند و برنامهریزی اتحادیه اروپا نیز برای کاهش ۶۰ درصدی آن تا سال ۲۰۵۰ نسبت به ۱۹۹۰ است که ایجاد فرصتهای شغلی زیادی را در بخش وسایلنقلیه الکتریک و حملونقل ریلی الکتریک بهدنبال دارد.