برق یک صنعت جهانی است و ما مستقل از دنیا نیستیم. امروزه برخی موسسات پژوهشی با بررسی وضعیت کنونی و پیش‌بینی آینده، نقشه‌راهی را برای ۲۰ سال آینده برق دنیا ترسیم کرده و به بررسی ابعاد مختلف توسعه این صنعت پرداخته‌اند؛ بنابراین مسئله فقط تولید برق نیست و مسائلی مانند محیط‌زیست، اقتصاد، توزیع، انتقال و... هم باید در چشم‌اندازها موردتوجه قرار بگیرد. در حال‌ حاضر نوسازی صنعت برق، به‌طورجد نیاز به تزریق نقدینگی قابل‌توجهی به این صنعت حیاتی دارد، البته سیاست‌گذاری و مولدسازی اقتصادی شبکه برق می‌تواند به این مسئله کمک شایانی داشته باشد، چراکه ظرفیت‌های قابل‌توجهی در قوانین مختلف جاری کشور وجود دارد. شبکه انتقال و توزیع در کشور ما ظرفیت لازم برای پذیرش افزایش ظرفیت تولید و رفع ناترازی را ندارد و کاستی‌های این حوزه، پشت ناترازی برق پنهان شده است و مدیریت در سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی توسعه در صنعت برق ضعف‌های اساسی دارد که آثار درازمدت نگران‌کننده‌ای در پی خواهد داشت.

براساس اعلام وزارت نیرو، علی‌اکبر محرابیان چهارشنبه ۲۰ تیر در نشست مشترک با مدیران عامل شرکت‌های توزیع برق سراسر کشور گفت: وزارت نیرو از شروع به کار دولت سیزدهم، اقدامات جامعی را با هدف رفع ناترازی در صنعت برق در دستور کار قرار داد که از جمله مهم‌ترین این اقدامات، افزایش ظرفیت تولید برق به‌‎میزان بیش از ۹هزار مگاوات بود.

به‌گزارش مهر، وزیر نیرو ادامه داد: در سایه همکاری و تعامل خوب مجلس شورای اسلامی و هیات‌دولت، وزارت نیرو توانست با اجرای برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت در 2 بخش توسعه ظرفیت تولید و انتقال برق و نیز مدیریت مصرف اقدامات موثری را انجام دهد که نتیجه آن، عبور موفق از 2 اوج بار مصرف سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ بود.

وی بااشاره به اجرای ۱۰۰ اقدام راهبردی برای عبور از اوج بار سال ۱۴۰۱، اجرای ۱۴۰ اقدام راهبردی برای عبور موفق از اوج بار سال ۱۴۰۲ و اجرای ۱۸۰ اقدام راهبردی دیگر برای عبور موفق از اوج بار سال ۱۴۰۳ اضافه کرد: توسعه ظرفیت نیروگاهی، توسعه شبکه انتقال برق، توسعه پست‌ها، رفع محدودیت و مدیریت مصرف از جمله برنامه‌های کلی بود که در 3 سال گذشته به‌صورت‌جدی دنبال و به تامین برق پایدار در سراسر کشور منجر شد.

محرابیان با تاکید بر نقش موثر اجرای برنامه‌ها و اقدامات راهبردی در تامین برق برای بخش‌های مختلف مصرف‌کننده در فصل گرم سال خاطرنشان کرد: باتوجه به افزایش شدید مصرف برق در فصل گرم سال نیاز است تا برنامه‌های مدیریت مصرف برق با جدیت بیشتری استمرار یابد.

حفظ پایداری شبکه سراسری برق باوجود رکوردهای افزایشی مصرف

وزیر نیرو در همین رابطه اظهار کرد: با اینکه تقاضای مصرف برق کل کشور به بیش از ۷۷ هزار مگاوات رسید و این میزان تقاضای مصرف در نوع خود رکورد محسوب می‌شود، اما در سایه اجرای برنامه‌های از پیش طراحی‌شده، پایداری شبکه سراسری حفظ شد.

وی درباره مدیریت مصرف برق در بخش خانگی بیان کرد: در بخش مدیریت مصرف برق خانگی جذابیت‌های فراوانی وجود دارد که از جمله آن، اعطای پاداش صرفه‌جویی تا رایگان شدن قبوض مشترکان کم‌مصرف و نیز شرکت در قرعه‌کشی ۳۰۰ دستگاه خودرو و میلیون‌ها جایزه دیگر در قالب پویش باانرژی است که باید از طریق اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی نسبت به افزایش مشارکت مردم در این بخش اقدام شود.

تعرفه برق در چارچوب الگو، افزایش قابل‌توجهی نداشته است

صمتوزیر نیرو بااشاره به این نکته که در سال‌های گذشته تعرفه برق در چارچوب الگو، افزایش قابل‌توجهی نداشته است، اضافه کرد: آن دسته از مشترکان بخش خانگی که مصرف برق خود را در چارچوب الگو حفظ کنند، نه‌تنها تعرفه برق مصرفی آنها یارانه‌ای محاسبه می‌شود و پاداش‌های جذابی نیز دریافت می‌کنند، بلکه نقش موثری نیز در حفظ و پایداری شبکه سراسری برق خواهند داشت.

محرابیان در همین رابطه تصریح کرد: حدود ۳۳ درصد از برق تولیدی کشور که معادل ۳۲ تا ۳۳ هزار مگاوات است، توسط بخش خانگی مصرف می‌شود. این میزان در ساعت اوج بار تابستان به‌دلیل استفاده از وسایل سرمایشی به ۵۰ درصد می‌رسد که عدد بسیار بزرگی محسوب می‌شود و از این‌رو لازم است در ساعات اوج بار مشترکان خانگی از مصارف غیرضروری اجتناب کنند.

وی با بیان اینکه ضرورت دارد در روزهای آینده برنامه‌های تامین و مدیریت مصرف با جدیت دنبال شود، تا مشکلی در تامین برق موردنیاز بخش‌های مختلف ایجاد نشود، افزود: براساس ماده ۴ قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق، صنایعی که نسبت به احداث نیروگاه خودتامین برق اقدام نکردند، در اولویت تامین برق قرار نمی‌گیرند.

وزیر نیرو با ابراز رضایت نسبی از اجرای برنامه مدیریت مصرف برق در بخش اداری اضافه کرد: مدیریت مصرف برق در بخش اداری در بیشتر شهرهای بزرگ در ماه گذشته به‌خوبی اجرا شد و لازم است این مصوبه که بر تغییر ساعت کار ادارات تاکید دارد، در دیگر شهرها به‌ویژه شهرهای کوچک نیز با جدیت اجرا شود.

محرابیان با تاکید بر لزوم اجرای مدیریت توأمان آب و برق در بخش چاه‌های کشاورزی و نقش موثر آن در کاهش مصرف برق این بخش، ادامه داد: در حوزه تجاری برخی مراکز بزرگ مصارف بسیار زیادی دارند که لازم است در روزهای گرم سال مصرف خود را کاهش دهند.

وی به اصلاح ساختار اقتصادی صنعت برق و نقش موثر آن در حفظ پایداری شبکه سراسری اشاره کرد و یادآور شد: در ابتدای دولت سیزدهم برخی نیروگاه‌ها مطالبات مالی معوقه ۵ ساله داشتند که مجموع این مطالبات به بیش از ۱۳۰هزار میلیارد تومان می‌رسید، اما در سایه اصلاح ساختار اقتصادی صنعت برق نه‌تنها قبض برق مشترکان نهادهای حمایتی رایگان شد و قبوض برق مشترکان داخل الگو نیز افزایش چندانی نداشت، موتور تولید بدهی در صنعت برق متوقف شد و اکنون نیروگاه‌ها برق تولیدی خود را از طریق بورس به‌صورت نقدی به‌فروش می‌رسانند.

نیروگاه‌های جدید تاثیر محسوسی در ناترازی ندارند

حمیدرضا صالحی، فعال حوزه انرژی درباره ناترازی برق اظهار کرد: متاسفانه ناترازی برق هر سال به سال بعد منتقل می‌شود و اگر رویکرد ما تغییر نکند، این روند ادامه خواهد داشت، بنابراین ورود نیروگاه‌های جدید هم، تاثیر محسوس آن‌چنانی در کاهش ناترازی محسوس نخواهد داشت.

به‌گزارش ایلنا، وی افزود: متاسفانه شاهد بودیم که به‌دلیل قطعی برق خیلی از بخش‌های صنایع که برای کشور درآمدزایی و صادرات داشتند یا در بازار سرمایه و سهام بودند، دچار چالش شدند، در حالی که خیلی از سهامداران روی تولید آنها حساب می‌کردند که به‌دلیل عدم‌تولید و تحویل کالا در زمان مناسب که ناشی از قطع برق بود، همگی متضرر شدند یا این موضوع باعث شد تا تولیدکنندگان نتوانند تعهدی را که برای صادرات داشتند یا خوراک چرخه‌های پایین را تولید کنند، بنابراین متاسفانه قطع برق، آثار اقتصادی قابل‌توجهی به‌بار آورد.

این فعال اقتصادی تصریح کرد: امسال هم برای عبور از ناترازی، آن حجم از سرمایه‌گذاری که بتواند این خلأ و کمبود و فاصله ناترازی را کم کرده و منجر به این شود که مشکل و نقیصه چالش برق را رفع کند، نداریم؛ بنابراین ممکن است در بخش خانگی قطعی و خاموشی نداشته باشیم، هرچند مصرف بخش خانگی در پیک تابستان از کل تولید به بیش از ۴۵ درصد نمی‌رسد، اما در بخش صنعت، قطعی برق دور از انتظار نیست.

نگاه فعلی به صنعت، نگاه درستی نیست

وی گفت: ممکن است برخی کارخانجات زمان پیک را تغییر دهند و شیفت را جابه‌جا کنند، اما برای برخی کارخانجات این امکان وجود ندارد و منجر به تعطیلی کارخانه و در عمل عدم‌تولید محصولات کارخانه می‌شود، در کل متاسفانه نگاه فعلی به صنعت نگاه درستی نیست. در دنیا برق را تبدیل به محصول و ایجاد ارزش‌افزوده و ثروت ایجاد می‌کنند و نرخ برق صنایع از برق خانگی ارزان‌تر است، چراکه اعتقاد دارند برق صنایع موجب ارزش‌افزوده و بالا بردن درآمدهای کشور خواهد شد و این رویه در کشور ما درست به‌عکس است.

صالحی درباره اوضاع صادرات برق نیز بیان کرد: صادرات برق در ایران در انحصار دولت است و طبق قراردادهایی که دولت با طرف‌های خودش به‌امضا رسانده، اختیار دارد میزانی از برق تولیدی را در ایامی که خودش نیاز دارد، صادر نکند و در کشور به‌مصرف برسانیم، برای مثال ممکن است تعهد هزار و 200 مگاوات صادرات برق به عراق در زمان پیک مصرف تابستان در ایران به ۱۰۰ مگاوات هم کاهش پیدا کند، درباره افغانستان و پاکستان هم همین اوضاع است، بنابراین کمبود برق در نوع تعاملات صادراتی با کشورها تاثیرگذار است، در حالی که صادرات برق از جمله اقلام صادرات غیرنفتی است و باید نسبت به رونق آن اهتمام ویژه به‌کار بسته شود.

او تاکید کرد: ما حتی در آوردن پول هم موفق نیستیم. خیلی از منابع ناشی از صادرات برق و گاز در عراق بلوکه است و هرگونه مصرفی از پول آن باید تحت‌کنترل باشد، در حالی که باتوجه به اینکه در حوزه برق ظرفیت بزرگی داریم، می‌توانیم گاز را تبدیل به برق کنیم، از سوی دیگر تجدیدپذیرها هم امروز سهم زیادی در دنیا دارند و از صد در صد سرمایه‌گذاری در حوزه برق، ۸۵ درصد روانه تجدیدپذیرها می‌شود، اما در ایران به تجدیدپذیرها بی‌توجهی شده و جایی در سبد تولید برق اشغال نکرده‌اند.

کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه باید توجه شود به‌سمتی برویم که برخی مسیرها را بازگشایی کنیم، گفت: برای مثال شاید تابلوی سبز برق بتواند ما را به‌سمت واقعی شدن نرخ و توجیه‌پذیر شدن سرمایه‌گذاری در صنعت نیروگاهی ببرد و نتیجه اینکه ناترازی و کمبودها جبران شوند و صادرات برق نیز در چارچوب تعهداتی به‌خوبی انجام گیرد و برای کشور درآمد ارزی به‌دنبال داشته باشد.