نقش صادرات انرژی در توسعه
مرتضی پورمند کارشناس بازار انرژی
صادرات انرژی در ایران شامل صادرات نفت و گاز طبیعی است که نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشور دارد. ایران بهعنوان یکی از کشورهای دارای منابع غنی انرژی، توانایی تامین نیازهای انرژی کشورهای دیگر را داراست و از این طریق، درآمدهای ارزی قابلتوجهی را کسب میکند. ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت جهان است. کشور ما دارای مخازن نفتی بزرگی مانند میدان پارسجنوبی، آزادگان و نفت خام کارون است. صادرات نفت ایران به بازارهای جهانی از جمله آسیا، اروپا و خاورمیانه انجام میشود. کشورهایی مانند چین، هند، ژاپن و کشورهای اروپایی از مشتریان اصلی نفت ایران هستند. در نتیجه افزایش صادرات نفت ایران به کشورهای جدید، اقدام هوشمندانهای است. برای مثال چین، بهعنوان یکی از بزرگترین مصرفکنندگان نفت جهان، بازار بسیار مهمی برای صادرات نفت ایران است و هرچه توانایی صادرات به چین افزایش یابد، ایران قادر خواهد بود در بازار جهانی نفت تاثیر بیشتری داشته باشد. باتوجه به نیازهای روزافزون چین به انرژی، ایران تمایل دارد صادرات نفت خود به این کشور را افزایش دهد.
این افزایش صادرات نفت به چین میتواند از طریق افزایش حجم صادرات مستقیم یا از طریق همکاری در زمینههایی مانند تامین نیازهای پتروشیمی چین، انجام شود. برقراری روابط تجاری قویتر و افزایش صادرات نفت، مزایای اقتصادی قابلتوجهی برای ایران بههمراه دارد. افزایش درآمدهای ارزی، تقویت تجارت و سرمایهگذاری، ایجاد فرصتهای شغلی و توسعه بخشهای مختلف اقتصادی از جمله مزایای این روند است. همچنین، افزایش صادرات نفت میتواند روابط چندجانبه را تقویت کند و همکاریهای سیاسی و اقتصادی بین کشورها را بهبود بخشد. این همکاری میتواند شامل توسعه پروژههای نفتی و انرژی، انتقال فناوری، تجارت دیگر صنایع و همچنین تبادل دانش و تجربیات در حوزه انرژی باشد. افزایش صادرات نفت ایران امکانات بسیاری را برای کشور بهارمغان میآورد و میتواند روند توسعه اقتصادی و همکاریهای بینالمللی را تقویت کند.
از سوی دیگر، افزایش تولید نفت در دورانی که کشور از سوی غرب تحریم شده، اقدام هوشمندانه و هزینهبری است، چراکه امکان استفاده از تکنولوژیهای روز دنیا ناممکن بوده و بیشتر تجهیزات باید بومیسازی شوند.در حال حاضر دولت سیزدهم برنامههای ویژهای برای افزایش تولید روزانه نفت خام در کشور دارد و تاحدودی توانسته با سرمایهگذاریهای کلان، اقدامات موثری را انجام دهد. این سرمایهگذاری رشد ۶۰ درصدی متراژ حفاری در این دوره را در پی داشته و دولت موفق به افزایش ۸۰ درصدی سرعت حفاری شده و سرعت حفاری از ۱۰.۵ متر در روز به ۱۸.۲ متر در روز رسیده است. اما باوجود افزایش تولید نفت باید به موضوع صادرات هم نگاهی داشته باشیم و به بازارهای جدید برای فروش نفت دست پیدا کنیم. اکنون تحریمهای امریکا فروش نفت به مشتریهای قدیمی را هم با مشکل روبهرو کرده که ضرورت دارد مسئولان با برنامهریزیهای مدون برای حل چنین چالشهایی ورود کنند، چراکه اقتصاد ما وابستگی زیادی به درآمدهای نفتی دارد و ممکن است در آینده نزدیک با مشکلات بیشتری روبهرو شویم. اکنونکه دولت به فروش بیشتر نفت امیدوار است، باید تمام برنامهریزیها برای احیای بازارهای جهانی فروش نفت انجام گیرد و در کنار افزایش تولید، نگاهی هم به رفع تحریمهای موجود داشته باشیم. در بحث گاز نیز، کشور در بحث تامین مشکل خاصی ندارد و میتواند در روز چیزی در حدود یکمیلیون مترمکعب گاز تولید کند و بهغیراز ماههای سرد و پرمصرف سال، مشکلی از این بابت ندارد؛ اما موضوعی که باید موردتوجه قرار بگیرد، بحث انتقال گاز و استفاده از تکنولوژی بهروز برای این اقدام است که بسیار وقتگیر و پرهزینه است و نیاز به توسعه زیرساختها دارد. صادرات انرژی نیاز به تقویت زیرساختهای مختلفی دارد که کشور باید با تکنولوژیهای بهروز به آنها دست پیدا کند و تا زمانی که تحریمهای غرب ادامه دارد، این موضوع بسیار دشوار است و وقت و هزینه زیادی را میطلبد، همچنین پیدا کردن مشتریهای جدید برای صادرات انرژی به این موضوع گره خورده است و تا زمانی که این چالشها حل نشوند، صادرات نفت و گاز به کشورهای دیگر، شدنی نیست.