سرگرمی مهم است و بس
ابوالقاسم پیرویسی-بازیساز و فعال دانشبنیان
بازی یک صنعت بزرگ است که قابلیت تبدیل شدن به یک صنعت پولساز را دارد. گفتنی است، درآمد بیشتر بازیسازان ایرانی از خارج است و آنها بیشتر محصولاتشان را صادر میکنند. بازار بازی در جهان بهقدری وسیع است که جزو شغلهای پردرآمد دنیا محسوب میشود. گفتنی است، بازار بازیهای موبایلی در دنیا ارزشی بهاندازه ۷۰ میلیارد دلار دارد و همین اندازه هم، در حوزه بازیهای کنسولی و پیسی وجود دارد.
عدد بسیار کمتری از این رقم را بازار بازی در ایران به خود اختصاص داده که ناشی از شرایط اقتصادی مردم است، اما چالش بزرگ بازیسازان ایرانی، قدرت خرید مردم نیست، قدرت کم خودشان در جذب سرمایهگذار است. بیشتر بازیسازان در دنیا توانایی جذب سرمایهگذاران زیادی را دارند، اما این روند در ایران یک معضل جدی است. گفتنی است، برای تولید هر بازی با اندازه بزرگ، دستکم نیازمند یک میلیون دلار هستیم که چنین سرمایهای در توان بازیسازان نیست.
صنعت بازی در ایران رو به توسعه است. باتوجه به تجربههای کسبشده و آمارهای موجود، نزدیک به ۴۰ میلیون کاربر ایرانی بازی در کشور وجود دارد؛ اما باتوجه به اوضاع اقتصادی یک دهه گذشته، افت اقتصادی در این صنعت مشاهده شد. گفتنی است، کاهش درآمد بازیسازان، ارتباط مستقیمی با کاهش درآمد مردم دارد. در واقع، دلیل اصلی کاهش درآمد بازیسازان، کاهش درآمد مردم است، اما در کل، صنعت بازی در کشور رو به پیشرفت است و روزبهروز به تعداد کاربران آن افزوده میشود و در یک دهه اخیر، تعداد محصول بیشتری وارد بازار بازی شده است.
بازیهایی که جنبه آموزشی آنها بیشتر باشد، طرفداران زیادی ندارند و افراد بهدلیل اینکه ترجیح میدهند فقط سرگرم شوند، سراغ بازیهای آموزشی نمیروند. در کل، معمولا تلفیق بازی با آموزش، کاری بسیار دشوار است. در واقع، اگر بخواهیم در خلال بازی، مفاهیم آموزشی و فرهنگی را انتقال بدهیم، نیازمند دانش جامعهشناسی هستیم، زیرا ذهنی که بهدنبال سرگرمی است، در آن لحظه پذیرای آموزش نیست و در این حالت، افراد بازیهایی را که آموزشی هستند، انتخاب نمیکنند.
برای طراحی و ساخت بازیهایی که علاوه بر ماهیت سرگرمی، دارای بار آموزشی هم هستند، نیازمند عملکردهای هوشمندانه در بازی هستیم تا خدشهای به جنبه سرگرمیگونه بودن آن وارد نشود و حوصله کاربر سر نرود. در اصل، موضوعات آموزشی باید بهموقع به کاربر گفته شود و طی یک زمانبندی استاندارد صورت بگیرد. گفتنی است، هر آنچه موجب درگیر شدن ذهن شود، کمتر مورداستقبال قرار میگیرد. برای مثال، بازیهای پازلی، طرفداران کمتری نسبت به بازیهای هیجانی دارند.
معمولا در سنین بالاتر هم افراد ترجیح میدهند، بازیهایی را که آموزشی هستند، انتخاب نکنند، چراکه این افراد برای رهایی از ذهن شلوغ خود، برای بازی وقت میگذارند و خواهان ورودی دیگری نیستند. برای آنها بازی، راهی برای تخلیه ذهن است. معمولا کودکان بازیهای تلفیقشده با آموزش را راحتتر میپذیرند و بهفراخور ذهن آماده یادگیری که دارند، بازی انتخاب میکنند.
هرچقدر بازیهای موبایلی سادهتر باشند، طرفداران بیشتری هم خواهند داشت، معمولا مخاطبان در حوزه بازیهای موبایلی، خواهان سادگی هستند و اگر بازی پیچیده به آنها ارائه دهید، آن را انتخاب نمیکنند.
بزرگترین چالش در مسیر توسعه صنعت بازی در کشور، تحریم و فیلترینگ است. از یکسو، بهدلیل تحریمهای چند سال اخیر، معمولا در مشارکتهای بینالمللی در تلاش هستیم که هویت ایرانیمان پنهان بماند، چراکه بهمحض شناسایی، بازیسازان خارجی با ما همکاری نمیکنند و منابع درآمدی خود را در صورت شناخته شدن از دست میدهیم. از سوی دیگر هم، بهدلیل فیلترینگ گسترده، با معضلات مختلفی دستوپنجه نرم میکنیم. گفتنی است، اتفاقی که برای اینترنت افتاد، برای بیشتر بازیسازان، فاجعه اقتصادی ایجاد کرد، بهگونهای که بعد از فیلترینگ گسترده، ۷۰ تا ۸۰ درصد نصب و خریداری محصولاتمان که در پلتفرمهای خارجی بود، کمتر شد و ضربه اقتصادی بدی به ما وارد شد.
پلتفرمهای داخلی تاکنون این ضرر را جبران نکردند. از یکسو، با فیلترشکنها در تلاش برای همکاری با خارجیها هستیم که بهتدریج از داخل مسدود میشود و از طرف دیگر هم، وقتی هویت ایرانیمان شناسایی میشود، در نهایت، ارتباطمان را از دست میدهیم.
تاکنون هیچ سازماندهی مشخصی بعد از فیلترینگ در صنعت بازی اتفاق نیفتاده است و گویا خودمان باید گلیم خودمان را از آب بیرون بکشیم.
بازیها طیفهای مختلفی دارند که هر بازیساز میتواند جایگاه خود را پیدا کند، بنابراین بازار برای هر بازیسازی وجود دارد. مشکل اصلی همکاری کردن با ناشرهای خارجی، سرمایه اندک بازیسازان ایرانی است. برای مثال توسعهدهندههایی در ترکیه فعالیت میکنند که ارتباط گستردهتری با ناشران دارند و عددهای نجومی عایدشان میشود؛ بههمیندلیل، بسیاری از بازیسازان و توسعهدهندگان ایرانی به ترکیه مهاجرت کردهاند و در چند سال اخیر، ترکیه مقصد بازیسازان ایرانی شده است.