استفاده از مزایای اتحادیه ‌ های اقتصادی و تجاری، یکی از راهکارهایی است که طی سال ‌ های گذشته، تمامی کشورها و دولت ‌ ها طی دهه ‌ های گذشته توجه مناسبی به آن داشته ‌ اند. ایران نیز طی سال ‌ های گذشته نگاه خود را بر ورود و حضور بر اتحادیه ‌ های اقتصادی منطقه منعطف کرده است. پذیرش ایران در سازمان همکاری شانگهای و به ‌ امضا رسیدن موافقتنامه تجارت ترجیحی با اتحادیه اوراسیا نشان ‌ دهنده تلاش ‌ های انجام ‌ شده در راستای افزایش حضور ایران در مجامع اقتصادی مختلف در منطقه است. باید تاکید کرد یکی از مشکلات اصلی توسعه ایران طی سال ‌ های اخیر، حضور نداشتن در کمپ ‌ های اقتصادی مهم دنیا است، هرچند در این مدت ایران تلاش کرده است در اتحادیه ‌ های اقتصادی منطقه حضور داشته باشد، اما همچنان در اتحادیه ‌ های مهم اقتصادی وارد نشده ‌ ایم. به ‌ عنوان مثال، عدم ‌ عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی ( wto ) و اتحادیه مراکز تجارت جهانی ( wtc ) مهم ‌ ترین ضعف ایران برای توسعه روابط تجاری خود با سایر کشورها است. سازمان تجارت جهانی یک سازمان بین ‌ المللی است که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختلافات بین اعضا را حل ‌ وفصل می ‌ کند. افغانستان در جای جدیدترین عضو این سازمان عنوان شده، اما ایران هنوز نتوانسته به عضویت سازمان تجارت جهانی درآید. این یک ضعف و نقص جدی برای تجارت ایران تلقی می ‌ شود و نمی ‌ توان منکر معایب محدود بودن روابط تجاری ایران در جهان شد. نبود ایران در اتحادیه ‌ های مهم تجاری بین ‌ المللی سبب شده است تا شانس ‌ های مهم تجاری و اقتصادی را از دست دهیم و این فقدان، آسیب کمی نیست. حضور در سازمان تجارت جهانی، بستر توسعه فعالیت ‌ های بازرگانی را برای کشورها فراهم می ‌ کند که در جهان امروز، مسئله کم ‌ اهمیتی نیست. ایران طی سال ‌ های گذشته بارها برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی درخواست داده اما تا به حال تلاش ‌ ها بی ‌ ثمر بوده، بنابراین فرصت ایجاد ارتباطات تجاری با کمترین محدودیت و بیشترین منفعت، هنوز برای ایران میسر نشده است.

کارشناسان اقتصادی معتقدند با افزایش روابط بین ‌ المللی، در فعالیت تمامی حلقه ‌ های زنجیره اقتصادی بهبود نسبی حاصل خواهد شد. در گام نخست، واحدهای تولیدی با شرایط مطلوب ‌ تری فعالیت خواهند کرد، چرا که تجهیزات و ماشین ‌ آلات تخصصی و به ‌ روز جهانی وارد کشور می ‌ شوند و سطح کیفی محصولات بالا خواهد رفت. همچنین از سویی دیگر، سرمایه ‌ های مناسبی وارد کشور می ‌ شود و منابع مالی سرمایه ‌ گذاران خارجی می ‌ تواند نیروی محرکه مهمی برای چرخه تولید باشد. بنابراین، کالاهای تولیدشده از نظر نرخ و کیفیت رقابت ‌ پذیرتر خواهند بود و می ‌ توانند با سایر محصولات مشابه در بازارهای جهانی رقابت کنند، چرا که یکی از اصول اساسی توسعه تجارت غیرنفتی، وجود کالای رقابت ‌ پذیر است. تا زمانی که کالایی مناسب برای ارائه نداشته باشیم، صادرات رشد نخواهد کرد. علاوه ‌ بر آن، ورود تجهیزات و فناوری به ‌ روز، به تکمیل چرخه ارزش ‌ افزوده نیز کمک خواهد کرد. در این صورت، زنجیره کالای صادراتی بهبود می ‌ یابد و می ‌ توانیم محصولاتی با ارزش بالاتر صادر کنیم، بنابراین وجود رابطه موثر و مناسب با کشورهای جهان، تمامی فعالیت ‌ های اقتصادی داخلی و خارجی کشور را تحت ‌ تاثیر قرار می ‌ دهد و تاکید کارشناسان برای عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و کاهش موانع دیپلماتیک با سایر کشورها، به این منظور است.

همان ‌ طور که پیش ‌ تر عنوان شد، عضویت در اتحادیه ‌ های اقتصادی برای بهبود و تسهیل فرآیند تجارت امری لازم و ضروری برای اقتصاد تمامی کشورها است. بنابراین، حضور ایران در اتحادیه شانگهای را می ‌ توان مثبت ارزیابی کرد، اما شکل اجرایی توسعه همکاری ایران با کشورها عضو این سازمان و سایر موارد قانونی و تسهیلاتی، همچنان مشخص نشده است،از این ‌ رو جزئیات تجارت با کشورهای عضو این سازمان و همکاری در آینده معلوم نیست و نمی ‌ توان نظر قطعی درباره آینده فعالیت ‌ های بازرگانی ایران در سازمان شانگهای اظهار کرد. به ‌ طورکلی باید تلاش کنیم عضو اتحادیه ‌ ها و پیمان ‌ های اقتصادی شویم که رنگ ‌ وبوی سیاسی نداشته باشند. در چنین شرایطی، روابط ایران با سایر کشورها در فضایی مطمئن ‌ تر و کم ‌ تنش مستحکم خواهد شد. همچنین، بستر برای تبادل کالا و خدمات مهیا شده است و به ‌ صورت گسترده و بهینه می ‌ توانیم از مزایای این روابط کم ‌ نوسان و مطمئن بهره ‌ مند شویم. تنها در فضایی کم ‌ تنش تجارت به بالندگی خواهد رسید و ایران به چنین بستری برای افزایش صادرات غیرنفتی خود نیاز دارد.