بهینهسازی مصرف سوخت شاهکلید مدیریت بحران
دکتر افشار سلیمانی _کارشناس انرژی در حوزه بینالملل
یکی از حاملهای انرژی بسیار مهم در دنیا بنزین است و کشوری همچون امریکا با داشتن حدود 5 درصد جمعیت جهان، تقریبا نزدیک نصف کل مصرف بنزین دنیا را به خود اختصاص میدهد.
در شرایط کنونی با تهاجم روسیه به اوکراین و اقدام ایالات متحده امریکا و تعدادی دیگر از کشورهای جهان در اعمال تحریمهای اقتصادی علیه روسیه، نرخ جهانی حاملهای انرژی جهش قابلملاحظهای را تجربه کرده و در حال ثبت رکوردهای جدید است. البته پیش از این نیز عواملی نظیر شکلگیری چشمانداز مثبت در نتیجه افزایش امیدواری نسبت به مهار جهانگیری کووید-۱۹ و رکود اقتصادی ناشی از آن که به اغلب کشورها تحمیل شده بود، افزایش تقاضای انرژی بهدلیل بروز زمستان نسبتا سرد و طولانی در نیمکره شمالی و افزایش نیافتن قابلتوجه عرضه حاملهای انرژی، باعث افزایش نرخ جهانی حاملهای انرژی شده بود. گرچه هنوز پیشبینیهای نسبتا قابل قبولی درباره روند نرخ حاملهای انرژی وجود ندارد، اما افزایش بهمراتب بیشتر قیمتها و تداوم قیمتهای بالا دستکم تا زمان فروکش کردن تنش بین روسیه و اوکراین، کاهش تقاضا با گرم شدن هوا یا افزایش قابلملاحظه عرضه حاملهای انرژی دور از انتظار نیست. البته موج اخیر افزایش نرخ حاملهای انرژی برای پیشبرد طرحها و پروژههای مربوط به بهینهسازی مصرف سوخت از طریق راهکارهای مختلف نظیر کاهش شدت مصرف با مدیریت مصرف یا افزایش نرخ سوخت نوعی عامل بازدارنده در افزایش مصرف و نرخ در جهان خواهد بود.
در سالهای گذشته کارشناسان مختلف با ارائه آمارهایی درباره شدت مصرف سوخت در ایران و مقایسه آن با کشورهای اروپایی، سعی در فرهنگسازی برای استفاده از دوچرخه یا وسایل حملونقل عمومی در جهت کاهش مصرف سوخت کردهاند. از جمله این آمارها میتوان به مقایسه مصرف روزانه هر خودرو با خودروهای آلمان اشاره کرد که از لحاظ جمعیتی تقریبا با کشور ما یکسان است. از ایرادات اساسی به استفاده از برخی از این آمارها باوجود صحیح بودن، غلطانداز بودن آن و نشان دادن راه غیراصولی و بسیار ناقص و غیر قابل اجرا است. برای مثال اگر مقایسهای بین ایران و آلمان صورت گیرد، مشخص میشود که در کشوری همچون آلمان تعداد خودروهای شخصی مورد استفاده بیش از چند برابر تعداد خودروهای شخصی در کشور ما است.
نخستین چیزی که این آمار به ما توضیح میدهد این است که هر خودرو در آلمان تقریبا فقط مورد استفاده یک نفر است، در حالی که هر خودرو در ایران میتواند مورد استفاده بیش از 3 نفر از اعضای یک خانواده قرار گیرد؛ بهعبارت دیگر، میزان پیمایش این خودرو برای این 3 نفر بیش از میزان پیمایش یک خودرو در آلمان برای یک نفر است.
در نتیجه شدت مصرف سوخت این خودرو عملا بسیار بیشتر از مصرف آن برای یک خودرو در یک خانواده آلمانی است.
آلمان موفقترین کشور در زمینه بهینهسازی مصرف انرژی در جهان است. این کشور بهعنوان موفقترین اقتصاد در اروپا و یکی از اقتصادهای پیشرو در جهان موفق شده حتی در شرایط جنگ بین روسیه و اوکراین هم برای خود امنیت انرژی ایجاد و کمترین میزان انرژی را مصرف کند.
مدیریت بهینه مصرف سوخت در آلمان بهعنوان الگویی جهانی نشان میدهد در سالهای اخیر بهدلیل جنگ، پیچیدگی و تحولات روزافزون جامعه جهانی، عامل انرژی نقش اساسی در اقتصاد و سیاست هر ملت ایفا میکند و پیگیری دقیق دورنمای بخش انرژی و اتخاذ استراتژی مناسب از ارکان اصلی حفظ ثبات و قدرت سیاسی-اقتصادی هر کشوری است.
بنا بر آنچه گفته شد شرایط اقتصادی ضرورت وجود یک طرح بهینهسازی و کاهش شدت مصرف در منابع مختلف انرژی را هشدار میدهد.