در هر کشوری قوانینی وضع شده تا از طریق آن، امنیت، آرامش و رفاه مردم جامعه تأمین شود. هرچند گاهی عمل کردن و احترام گذاشتن به قوانین برای عده‌ای سخت به نظر آید، اما باید دانست که اگر قوانین بر طبق اسلام و آموزه‌های دینی باشد، در نهایت حتماً صلاح و نفع فردی و اجتماعی مردم را تأمین خواهد کرد.

در کشور ما هم قوانینی وضع شده که هر کدام نیازمند ادب و تمکین مردم است تا بتوانیم در عین داشتن عقاید و نظرات گوناگون و حتی مخالف با هم، در کنار یکدیگر در کمال آرامش و امنیت زندگی کنیم و هیچ فرد و گروهی نتواند آسودگی خاطر و امنیت جانی، مالی، آبرویی و روانی دیگری را به خطر بیندازد.

نکته قابل توجه این است که بر اساس اصل چهارم قانون اساسی کشورمان، همه احکام اعم از مدنی و جزایی، بر اساس دستورات اسلامی وضع شده‌اند. این اصل قانونی، مژده‌ای در خود دارد؛ مبنی بر اینکه همان‌گونه که اسلام بر طبق فطرت و در جهت صلاح انسان‌ها نازل شده، قوانین در جمهوری اسلامی ایران هم باید در همین راستا بوده و تأمین‌کننده سعادت مردم باشد. به همین علت است که گاهی در بیان علمای دین گفته می‌شود عمل نکردن به قانون در کشور ما گناه محسوب می‌شود و تخلف از قوانین از لحاظ شرعی جایز نیست.

خبرگزاری تسنیم در همین راستا به بررسی نظرات تعدادی از علمای دینی و مراجع عظام تقلید در زمینه ضرورت عمل کردن به قانون در کشورمان پرداخته است.

حکم شرعی عمل نکردن به قانون

پرسش: آیا عمل نکردن به قانون کشور و بی‌اعتنایی به آن اشکال شرعی دارد و گناه محسوب می‌شود؟ مثلاً اگر از لحاظ قانونی خرید کردن از افرادی ممنوع باشد، اگر خرید و فروشی انجام شود آیا این معامله باطل است؟

آیت الله خامنه‌ای: تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامى جایز نیست.

آیت الله مکارم شیرازی: در فرض سؤال چنانچه شرایط معامله رعایت شود، معامله باطل نیست. اما به دلیل تخلف از قانون حکومت اسلامی، مرتکب گناه شده است.

آیت الله صافی گلپایگانی: در فرض سؤال بیع باطل نیست. ولی متابعت از قوانین و مقررات مربوطه اگر برخلاف شرع مقدس نباشد، لازم است.

آیت الله نوری همدانی: تخلف از مقررات نظام اسلامی جایز نیست.

آیت الله هادوی تهرانی: تخلف از قوانین و مقررات الزامی جمهوری اسلامی ایران جایز نیست. همچنین بیع مزبور حرام است، اما باطل نیست؛ یعنی خریدار و فروشنده‌ای که از غیر قانونی بودن خرید و فروش خبر داشته‌اند، مرتکب معصیت شده‌اند، اما آثار شرعی خرید و فروش مترتب می‌شود. بنابراین فروشنده مالک پول شده و خریدار هم صاحب آن جنس می‌شود.

موارد جزئی تخلف از قانون

پرسش: آیا هر عملی که تخلف از قانون و مقررات کشور باشد، حرام است؟ مثلاً طبق قانون راننده نباید از خط سفید وسط خیابان تجاوز کند. اما اگر در زمانی که خیابان خلوت است و ضرری به کسی نرسد، راننده عمداً از خط سفید تجاوز کند، مرتکب گناه شده است؟

آیت الله خامنه‌ای: به طور کلی رعایت قوانین و مقررات لازم و تخلف از آن جایز نیست.

آیت الله مکارم شیرازی: باید مقررات راهنمایی را رعایت نماید.

آیت الله سیستانی: مخالفت قانون فى حد ذاته حرام نیست، ولى آیت الله سیستانی آن را اجازه نمى‌دهند، مگر در حدودى که دولت و مسئولان مربوطه عملاً مسامحه مى‌کنند.

آیت الله شبیری زنجانی: در فرض سؤال، اگر خود قانون‌گذار منع نکرده باشد، مانعی ندارد. در غیر این صورت بنا بر احتیاط رعایت شود.

آیت الله صافی گلپایگانی: به طور کلی مقررات دولتی که مخالفتی با شرع ندارد، تخلف از آن جایز نیست.

آیت الله نوری همدانی: تخلف از قوانین نظام اسلامی شرعاً جایز نیست.

آیت الله هادوی تهرانی: رعایت قوانین و مقررات الزامی جمهوری اسلامی ایران شرعاً واجب است. بنابراین در فرض سؤال، فرد مرتکب معصیت شده است و باید توبه کند و توبه در این موارد یعنی اولاً تصمیم بگیرد که دیگر مرتکب آن خلاف نشود و ثانیاً ضرر یا خسارات احتمالی ناشی از رعایت نکردنش را جبران کند.