اثرات تحریم مرداد ۹۷ و تحریم پیش از آن، سبب شده بود تولید با مشکلاتی همراه شود. کاهش تیراژ، بازار تقاضا را نابسامان کرده و منجر به فعالیت سوداگران در این بازار شده بود. راهکارهای بسیار برای ساماندهی پیشنهاد شد که یکی از آنها، عرضه خودرو در بورس کالا بود. تفاوت قیمت خودرو در کارخانه و بازار سبب شده سود تولید بیشتر در جیب دلال‌ها رسوب کند و تولیدکنندگان از این سهم، جز زیان، عایدی نداشته باشند. بنا به‌گفته برخی کارشناسان و فعالان صنعت خودرو برای توقف زیان در خودروسازی، چاره‌ای جز عرضه محصولات در بورس کالا نداریم. این اقدام می‌تواند از ادامه زیان خودروساز و مصرف‌کننده جلوگیری کند. در حال حاضر، زیان انباشته ۱۱۷ هزار میلیاردی، حاصل سیاست‌گذاری‌های نادرستی است که می‌تواند از طریق بورس کالا متوقف شود. عنوان می‌شود سامانه یکپارچه فروش خودرو با اشکالات فنی همراه بود که مشکلات دیگری برای شرکت‌های خودروساز ایجاد کرده است. به‌عنوان ‌مثال در فروش قبلی و اختلال سامانه و خطا در اعلام نتایج، تعهد بالایی خارج از برنامه فروش برای ایران‌خودرو ایجاد شد که این شرکت برای رضایت مشتریان زیر بار این تعهد رفت. پیش از این، خودروساز با فروش هفتگی نقدینگی جذب می‌کرد، اما با فروش در سامانه یکپارچه با فاصله یک ماهه در تامین نقدینگی دچار مشکلات بیشتری شده است.

به دنبال عرضه عادلانه

یکی از پرسش‌های مهم درباره عرضه خودرو به بورس کالا این است که این راهکار چقدر به کمک خودروسازی و البته بازار محصولات خواهد آمد و آیا مصرف‌کننده واقعی منتفع خواهد شد؟ رضا آریاراد از کارشناسان حوزه خودرو در این‌باره به صمت گفت: نخست باید پرسید، چرا موضوع ورود خودرو به بورس‌کالا مطرح شده است؟ این موضوع در شرایط پس از تحریم‌ها مطرح شد. شرایطی‌ که خودروسازان با وجود مشکلات بسیاری که دارند، توانستند داخلی‌سازی را ادامه دهند و با کمترین ارزبری، خودرو داخلی‌سازی‌شده را به تیراژ معقول برساند.

وی افزود: این تیراژ ممکن است تیراژ پیش از سال ۹۷ نباشد و در واقع کمتر از ظرفیت اسمی تولیدات خودروسازان باشد (در افق ۱۴۰۴ پیش‌بینی تولید حدود ۳ میلیون خودرو شده است.)

او ادامه داد: به‌طور میانگین، بازار سالانه حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار خودرو تقاضا دارد. با توجه به متغیرهایی مانند نوسانات نرخ ارز، محدودیت‌های بین‌المللی و پیچیده شدن واردات مواد اولیه موردنیاز و... این رویه ادامه پیدا کرد و تولید اتفاق افتاد، اگرچه در تیراژ محدود، اما این تولید پاسخگوی میزان نیاز تقاضا سالانه نیست. وی گفت: از سال ۹۷، تیراژ تولید بسیار پایین‌تر از کشش بازار شده است. به‌طور معمول، هر سال بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر که به‌دنبال خرید خودرو از کارخانه هستند، موفق به خرید خودرو نمی‌شوند. اگر این‌گونه در نظر بگیریم از سال ۹۷ بین ۲ تا ۲.۵ میلیون نفر به بازار تقاضا اضافه شده است. پس موضوع عرضه خودرو به بورس، مسئله عرضه و تقاضاست که موضوعی ساده و ابتدایی در علم اقتصاد است. عرضه محدود شده و تقاضا افزایش پیدا کرده است؛ علاوه‌بر این، تقاضای سنواتی هم وجود دارد که افزایش یافته است. خودروساز به روش‌های گوناگون روی آورد تا عرضه عادلانه انجام شود که منجربه کاهش عطش بازار نشد.

روشی مناسب برای وضعیت فعلی

آریاراد در ادامه چرایی مطرح شدن عرضه خودرو در بورس به نرخ محصولات اشاره کرد و گفت: موضوع بعدی بحث قیمت‌گذاری است. شاید یکی از موانعی که سر راه تولید قرار گرفته، افزایش بهای تمام‌شده تولید است، اما چون خودرو محصولی است که همه اقشار جامعه از آن استفاده می‌کنند، دولت این را در نظر می‌گیرد نرخ خودرو به نرخ معقول برسد تا همه اقشار جامعه بتوانند از محصولات خودروسازان استفاده کنند. از سوی دیگر، با توجه به شرایطی که برای کشور در سطح سیاسی رخ داده، نرخ تمام‌شده افزایش پیدا کرده، اما نرخ از سوی نهادی دیگر تعیین می‌شود که منجربه زیان انباشته شرکت‌های خودروساز بزرگ کشور شده است.

او تصریح کرد: نرخ مشخص‌شده، نیاز خودروسازان را برای تداوم فعالیت، تامین نقدینگی و به گردش درآوردن تولید نمی‌کند. براساس ماده ۱۸ قانون «توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی» که مصوب سال ۱۳۸۸ است به غیر از دارو که کالایی استراتژیک است، تمام کالاها اگر در بورس‌کالا قرار بگیرند، کشف نرخ با توجه به میزان عرضه و تقاضا خواهد شد. این یک اصل اقتصادی است که تقاضاکننده و عرضه‌کننده نرخ را مشخص می‌کنند. به‌این ترتیب، نرخ آزاد خواهد شد که مطلوب و موردنظر خودروسازان است و بستر واسطه‌گری و دلالی نیز برداشته می‌شود.

این کارشناس حوزه خودرو در ادامه به مزیت این طرح اشاره کرد و افزود: نخست خودرو تولید و در فضایی مشخص در بورس کالا به‌دست مصرف‌کننده واقعی می‌رسد و هم براساس عرضه و تقاضا کشف نرخ می‌شود.

آریاراد با تاکید بر اینکه این روشی مناسب با توجه به شرایط فعلی کشور است، گفت: این روش می‌تواند به خودروسازان کمک کند تا تامین نقدینگی بهتری داشته باشند و قیمت‌گذاری معقولی اتفاق افتد. در چند سال گذشته (پس از تحریم ۹۷) با یک حساب سرانگشتی، اگر سالانه ۵۰۰ هزار خودرو تولید شود، حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان بدون هیچ اظهارنامه مالیاتی و بیمه‌ای به جیب دلال‌ها رفته است.

ساماندهی بازار

این کارشناس با بیان اینکه در ۳ سال گذشته تولید هیچ ارزش‌افزوده‌ای برای خودروسازان نداشته، افزود: اگر خودرو وارد بورس‌کالا شود، بازار منسجم‌تر خواهد شد و بی‌انضباطی در بازار خودرو نخواهیم داشت.

آریاراد در ادامه گفت: برخی کارشناسان خودرویی و اقتصادی مخالف عرضه خودرو به بازار بورس‌کالا هستند، چون معتقدند نیاز به بستر و شرایط خاصی دارد و سازکار اداری مختص خود می‌خواهد اما باید گفت در شرایط حال حاضر این شیوه (عرضه خودرو به بورس) معقول و منطقی است و کمک بزرگی به خودروسازان و چرخه تولید می‌کند.

آینده مبهم صنعت خودرو

این کارشناس حوزه خودرو یادآور شد: خودروسازان در گذشته به تجدید ارزیابی دارایی‌های خود پرداختند و این امر منجربه خروج آنها از ماده ۱۴۱ قانون تجارت شد. این رویه هر ۵ سال یک‌بار قابل انجام است. حال اگر طی این مدت خودروسازی به سوددهی نرسد، نامشخص نیست صنعت خودرو چه سرنوشتی خواهد داشت. در واقع تداوم روند فعلی می‌تواند مشکلات عدیده‌ای برای آینده خودروسازی کشور رقم بزند.

آریاراد گفت: امیدواریم در آینده شاهد رفع تحریم‌ها باشیم و شرایط برقراری ارتباطات بین‌المللی برای مشارکت تحقیقات فراهم شود. این امر منجر به تولید برند مشترک بین‌المللی شده و بازار عرضه و تقاضا را بالانس می‌کند. به‌این ترتیب، تیراژ خودروها با نرخ معقول‌تر، افزایش پیدا کرده و همه مردم می‌توانند خودروهای مناسب به‌لحاظ کیفیت و نرخ خریداری کنند.

راهی برای افزایش سود

امید پورمحمود از کارشناسان بازار درباره تاثیر عرضه خودرو در بورس‌کالا و ساماندهی بازار خودرو به صمت گفت: تئوری عرضه خودرو به بورس‌کالا برای این است که نرخ بازار و کارخانه بهم نزدیک شود و تولید سود کند.

وی افزود: در حال‌حاضر، فاصله نرخ کارخانه و بازار بسیار بالا بوده و قرار است کاری کنند که دلال‌ها حضور کمی در بازار داشته باشند و بیشتر سود به تولیدکننده برسد.

این کارشناس حوزه بازار ادامه داد: آنچه مشخص است کم کردن اختلاف قیمت کارخانه و بازار مدنظر بوده و در نتیجه قیمت‌ها میانگینی بین نرخ کارخانه و بازار خواهد بود.

پورمحمود با بیان اینکه در مجموع عرضه خودرو به بورس‌کالا برای کارخانه و بازار خوب است، گفت: در ادامه سود فروش خودرو می‌تواند تیراژ تولید را افزایش دهد.

صادرات سالانه ۱۵۰۰ تن قطعه ریخته‌گری به بلاروس

تفاهمنامه همکاری میان گروه صنعتی ایران‌خودرو و شرکت اپتیماتک از شهر مینسک بلاروس برای صادرات سالانه ۱۵۰۰ تن قطعات ریخته‌گری منعقد شد.

به‌گزارش ایکوپرس، به موجب این تفاهمنامه قرار است چندین قطعه ریخته‌گری به‌وسیله ایران‌خودرو برای شرکت اپتیماتک تامین و تولید شود و ایران‌خودرو تبدیل به تامین‌کننده این شرکت بلاروسی شود. آغاز این همکاری با تامین دو قطعه خواهد بود و به‌تدریج، تعداد قطعاتی که از سوی گروه صنعتی ایران‌خودرو برای شرکت اپتیماتک تامین می‌شود، افزایش خواهد یافت.

میزان سفارش در ابتدای کار، ماهانه ۱۲۵ تن خواهد بود که به مرور سالانه به ۱۵۰۰ تن خواهد رسید.

محمدرضا فلسفی، رئیس صادرات قطعات ایران‌خودرو در حاشیه امضای این تفاهمنامه، گفت: تمامی مراحل طراحی قالب‌ها و مدلینگ‌ها در ایران انجام می‌شود و پس از تایید نمونه‌های اولیه و یک روز خط، تولید انبوه آنها آغاز خواهد شد و به شرکت اپتیماتک صادر می‌شود.

وی افزود: قطعاتی که به موجب تفاهم میان ایران‌خودرو و شرکت اپتیماتک تولید می‌شود، قطعات مربوط به خودروهای عرضه شده به بازار روسیه هستند.

نماینده شرکت اپتیماتک نیز در این‌باره گفت: این شرکت در بازار روسیه و بلاروس فعالیت می‌کند و برای خطوط تولیدی بزرگ بسیاری از خودروسازان در این دو کشور قطعه تامین می‌کند.

وی ابراز امیدواری کرد، در همکاری با ایران‌خودرو بتوانیم تولید با کیفیت‌تری داشته باشیم و قطعات لازم را برای خطوط تولید خودروسازان تامین کنیم.

نماینده شرکت اپتیماتک اظهارکرد: تمام تلاش خود را برای مطرح کردن شرکت ایران‌خودرو در روسیه و بلاروس انجام خواهیم داد.