صنعت فولاد ایران در سالی که گذشت روزهای پر فراز و نشیب زیادی را پشت‌ سر گذاشت. ۲ رویداد مهم ارتقا به جایگاه هفتم فولادسازان جهان و چالش ناترازی انرژی برای فولادسازان در این سال رقم خورد. سال ۱۴۰۲ در مجموع سال خوبی برای صنعت فولاد ایران بود که توانست برای نخستین بار به رتبه‌های نهم و حتی هفتم فولادسازان برتر جهان دست یابد اما تداوم چالش‌های فرابخشی صنعت فولاد در حوزه انرژی باعث شد این صنعت نتواند این رتبه‌ها را در همه ماه‌های سال حفظ کند.

صنعت فولاد ایران در سال ۱۴۰۲ با وجود چالش‌ ناترازی انرژی که موجب کمبود برق در تابستان و قطعی و کمبود گاز در زمستان شد، در بیشتر ماه‌های ۱۴۰۲ کماکان در رتبه دهم برترین فولاد سازان جهان قرار گرفت و البته در اسفندماه و نخستین ماه از سال ۲۰۲۴ میلادی توانست جایگاه خود را به نهمین تولیدکننده بزرگ جهان ارتقا دهد. این درحالی است که در ۲ ماه خرداد و تیر که مشکلات کمبود برق و گاز گریبانگیر صنعت فولاد نبود، فولادسازان ایران توانستند برای نخستین بار در تاریخ صنعت فولاد به هفتمین فولادساز برتر جهان تبدیل شوند که البته این موفقیت در سایه کاهش تولید در سه کشور آلمان، ترکیه و برزیل باعث شد، رشد صادرات محصولات فولادی کشور رشد کم سابقه‌ای را در سال ۱۴۰۲ تجربه کند.

فروردین: آغاز سال رونق تولید

فروردین سال ۱۴۰۲ و در آغاز سالی که عنوان «رونق تولید» را یدک می‌کشید، بر اساس آمار انجمن فولاد ایران، تولید فولاد میانی کشور به افزون بر سه میلیون و ۶۳ هزار تن رسید که رشد ۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌داد.

در این ماه، تولید کل محصولات فولادی به یک میلیون و ۸۴۸ هزار تن رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشد یک درصدی داشت و تولید آهن اسفنجی به بیش از سه میلیون و ۴۰۷ هزار تن رسید و رشد پنج درصدی را تجربه کرد.

رشد چشمگیر صادرات برخی محصولات فولادی در فروردین ۱۴۰۲ و در مقایسه با فروردین سال قبل نشان داد، سیاست‌های صادراتی دولت سیزدهم توانست قفل صادرات محصولات فولادی را از ابتدای سال باز کند.

اردیبهشت: استمرار سیر صعودی تولید

از میانه اردیبهشت روند صعودی تولید فولاد ایران باعث شد ایران با سه پله صعود برای نخستین بار به رتبه هفتمین فولاد ساز برتر جهان نائل شود که نقش اصفهان در صعود ایران به این جایگاه بسیار پررنگ بود.

آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران برای اردیبهشت ۱۴۰۲ حاکی از آن بود که کل تولیدات محصولات فولادی کشور در ۲ ماه ابتدایی ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ در حدود ۳.۶ درصد افزایش داشته و از مرز سه میلیون و ۷۹۷ هزار تن در سال قبل از آن به بیش از سه میلیون و ۹۳۲ هزار تن رسیده است.

صنعت فولاد ایران درکنار افزایش تولید مقاطع طویل فولادی در اردیبهشت در این ماه با کاهش به نسبت کم تولید مقاطع تخت‌فولادی مواجه شد، به‌طوری‌که تولید «اسلب» در ۲ ماه نخست ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن ۰.۲ درصد کاهش داشت و حجم تولید این محصول در فروردین و اردیبهشت به ۲ میلیون و ۴۶۷ هزار تن رسید. از همان ابتدای سال ۱۴۰۲، ناهمخوانی میزان رشد تولید آهن‌اسفنجی و فولاد میانی، عدم توازن در این ۲ حلقه را آشکار کرد که نشان می‌داد بیشتر تولید‌کنندگان این محصول بدنبال بازارهای خارجی خواهند رفت و گسترش صادرات می‌تواند موجب کمبود آهن اسفنجی در داخل شود و این روند در اواخر سال، موجب رشد چشمگیر نرخ آهن اسفنجی در بورس کالا شد که البته بخشی از آن به‌دلیل افزایش نرخ ارز بود. حذف محدودیت‌های صادراتی فولاد توسط دولت سیزدهم منجر به آن شد که سیر صعودی صادرات محصولات فولادی و آهن اسفنجی در اردیبهشت نیز ادامه داشته باشد و جریان صعودی صادرات در آهن‌اسفنجی برجسته‌تر از دیگر اقلام بود.

خرداد: از صادرات تا ناترازی برق

از اواسط خرداد ماه با گرم شدن هوا و تشدید ناترازی برق در کشور، صنعت فولاد با چالش ماه‌های گرم سال که محدودیت برق است، مواجه شد. انجمن تولیدکنندگان فولاد در گزارش خرداد ماه اعلام کرد: به دلیل محدودیت‌های اعمال شده در تامین برق صنایع فولادی، تولید فولاد میانی ایران در خرداد ماه با کاهش ۱۰.۹ درصدی نسبت به اردیبهشت مواجه شده است و در پی این کاهش تولید، در سومین ماه سال ۱۴۰۲، هشت درصد بیلت و بلوم و ۱۵.۵ درصد اسلب کمتری در کشور تولید شده است.

به‌دنبال اعمال محدودیت‌های برقی در خرداد ماه به‌ویژه در نیمه دوم آن، کاهش تولید انواع محصولات فولادی اتفاق افتاد. ناترازی برق باعث شد فولادسازان مجبور به مشارکت در تولید برق شوند و به همین منظور در خرداد ۱۴۰۲ قرارداد احداث بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی متمرکز کشور با همکاری مپنا و فولاد مبارکه امضا شد که درپی آن عملیات احداث بزرگترین نیروگاه خورشیدی کشور در شرق استان اصفهان در بهمن ماه آغاز شد و البته در مهر ماه سال ۱۴۰۲ نیز فاز نخست نیروگاه شهید کاظمی فولاد مبارکه توسط رئیس‌جمهوری افتتاح شد.

تیر: طعم جهش تولید چشیده شد

تیرماه فولادسازان درصدد سازگاری با محدودیت‌های برآمده از ناترازی برق برآمدند و بسیاری از واحدهای فولاد‌سازی زمان تعمیرات و نگهداری خطوط تولید خود را به تیر و مرداد منتقل کردند.

تولید فولاد کشور در تیرماه روبه کاهش گذاشت اما به لطف جهش تولید در فروردین، اردیبهشت و نیمه نخست خرداد بر اساس آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد، تولید انواع محصولات زنجیره فولاد در چهار ماهه نخست ۱۴۰۲ افزایش ۸.۲ درصدی را تجربه کرد.

بر اساس آمار منتشر شده در چهار ماهه نخست ۱۴۰۲، تولید فولاد میانی کشور ۱۱ میلیون و ۴۵۹ هزار تن بود که رشد ۸.۲ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌داد.

در چهار ماهه سال ۱۴۰۲، ۴ میلیون و ۴۹۹ هزار تن محصولات طویل و افزون بر سه میلیون و ۳۲۳ هزار تن محصولات تخت در کشور تولید شد که رشد تولید محصولات طویل ۷.۳ درصد و رشد تولید محصولات تخت ۲.۷ درصد بود.

مرداد: ایران همچنان در میان ۱۰ فولاد ساز برتر جهان

بر اساس گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، تولید انواع محصولات میانی شامل محصولات تخت و طویل فولادی و همچنین تولید آهن اسفنجی کشور در پنج ماهه ابتدایی ۱۴۰۲ به ۱۳ میلیون و ۲۵ هزار تن رسید و نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد سه درصدی داشت.

مجموع تولید محصولات تخت و طویل هم در پنج ماهه منتهی به ۳۱ مرداد ۱۴۰۲ نسبت به پنج ماهه سال ۱۴۰۱ چهار درصد افزایش پیدا کرد و به ۹ میلیون و ۴۲۰ هزار تن رسید و در میان محصولات طویل تولید تیرآهن در این مدت ۲۸.۹ درصد و تولید میلگرد ۱.۴ درصد رشد را تجربه کرد.

حجم تولید انواع ورق نیز در پنج ماه نخست ۱۴۰۲ به چهار میلیون و ۲۱ هزار تن رسید و ۳.۸ درصد نسبت به همین مدت در سال ۱۴۰۱ رشد کرد و تولیدکنندگان آهن اسفنجی نیز در پنج ماهه ابتدایی ۱۴۰۲ ۱۵ میلیون و ۶۹۴ هزار تن تولید داشتند. این حجم از تولید نسبت به پنج ماهه ۱۴۰۱ بیشتر از هفت درصد افزایش را نشان می‌داد.

شهریور: صادرات بیش از 3 میلیون تنی

انجمن جهانی فولاد در گزارش «میزان تولید جهانی فولاد خام» در ماه «اوت» ۲۰۲۳ میلادی (۱۰ مرداد تا ۹ شهریور ۱۴۰۲) رُشد ۱.۱ درصدی تولید فولاد ایران در هشت ماه ابتدایی سال ۲۰۲۳ را اعلام کرد.

گزارش انجمن فولاد نشان می‌داد، کشورمان که جزو ۱۰ فولاد ساز اول جهان است در بازه زمانی اول «ژانویه» تا آخر «اوت» سال ۲۰۲۳ توانسته رشد تولیدی بیش از کشورهای ژاپن، ایالات متحده امریکا، کره جنوبی، آلمان، ترکیه و برزیل داشته باشد.

براساس آخرین گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز، صادرات محصولات میانی زنجیره تولید فولاد در نیمه نخست ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ افزون بر ۲۵.۶ درصد افزایش یافت.

در گزارش انجمن فولاد ایران آمده است: مجموع صادرات فولادی ایران شامل محصولات فولاد میانی و محصولات فولادی تولیدی در ۶ ماه نخست ۱۴۰۲، ۵ میلیون و ۲۲۸ هزار تن بود که با احتساب صادرات ۸۷۴ هزار تن آهن اسفنجی، مجموع صادرات صنعت آهن و فولاد کشورمان به بیش از ۶ میلیون تن رسید.

مهر: ثبت رکوردهای تولید کارخانجات فولادی

آمدن پاییز و پایان محدودیت‌های برق و گاز موجب ثبت رکوردهای متعدد تولید کارخانجات فولادی در کشور شد که فولاد هرمزگان و فولاد خوزستان در صدر این رکوردشکنی‌ها بودند.

عباس علی آبادی، وزیر صمت هم از اجرای طرح‌های تولید فولادهای پیشرفته و سبز در فولاد مبارکه خبر داد و اعلام کرد: برای ورود فرآورده‌های معدنی، ارزی تخصیص داده نمی‌شود.

آبان: نوید تحقق افزایش تولید ۱۵ میلیون تنی

آبان ماه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) اعلام‌کرد، کارنامه ۶ ماه نخست ۱۴۰۲ صنعت فولاد نشان می‌دهد میزان تولید و صادرات شمش فولاد و محصولات فولادی با وجود محدودیت‌های انرژی افزایش یافت.

در این ماه انجمن جهانی فولاد نیز در گزارش خود اعلام کرد که صنایع فولاد‌سازی ایران سپتامبر (۱۰ شهریور تا ۸ مهر ۱۴۰۲) ۲ میلیون و چهارصد هزار تن فولاد خام تولید کرد که با توجه به تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن فولاد در ماه اوت ( ۱۰ مرداد تا ۹ شهریور ۱۴۰۲)، رشد ۸۰۰ هزار تنی را نشان می‌دهد.

آذر: صادرات از مرز 4 میلیارد دلار گذشت

آذر ماه ۱۴۰۲، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اعلام کرد: آمار صادرات محصولات زنجیره آهن و فولاد ایران در هشت ماه منتهی به آذر با رشد ۱۵.۵ درصدی نسبت به مدت مشابه پارسال از مرز چهار میلیارد و ۸۰۰ میلیون و ۴۵۰ هزار دلار گذشت که یک رکورد جدید در این حوزه است.

براساس این گزارش، در هشت ماه منتهی به آذر ماه ۱۴۰۲، صادرات محصولات فولاد میانی رشد ۵.۷ درصدی، صادرات تیرآهن رشد ۱۷.۵ درصدی و نبشی، ناودانی و سایر مقاطع فولادی رشد ۱۷.۷ درصدی داشته است و میزان درصد رشد صادرات کنسانتره، گُندله سنگ آهن و آهن اسفنجی نسبت به مدت مشابه سال گذشته سه رقمی شد و ارزش صادراتی اسلب افزایش ۲۵ درصدی داشت.

بیشترین سطح تولید و صادرات در هشت ماهه سال‌های اخیر مربوط به سال ۱۴۰۰ است که حجم آن از نظر وزنی کمتر از هفت میلیون تن بود و در سال ۱۴۰۲ با صادرات چهار میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار محصولات زنجیره آهن و فولاد در هشت ماه منتهی به آذر این رکورد شکسته شد.

دی: برگزاری جشنواره و نمایشگاه ملی فولاد ایران

یکی از مهم‌ترین خبرهای فولادی در این ماه برگزاری پنجمین دوره جشنواره و نمایشگاه ملی فولاد ایران بود که از ۱۹ تا ۲۱ دی ماه در برج میلاد تهران و به همت انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و حمایت و مشارکت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ایمیدرو، شرکت‌های بزرگ فولادی و معدنی و سازندگان و شرکت‌های دانش‌بنیان مطرح داخلی برگزار شد.

در این جشنواره طرح‌های ارزشمند و مفیدی در بخش بومی‌سازی قطعات و تجهیزات از سوی شرکت‌های داخلی عرضه شد که مورد استقبال فولادسازان قرار گرفت.

بهمن: جهش صادرات و رشد ۶ درصدی تولید

پس از ارتقا رتبه ایران در بین فولاد سازان، مهم‌ترین خبر صنعت فولاد در بهمن ماه افتتاح بزرگ‌ترین مدول تولید آهن اسفنجی کشور موسوم به طرح بزرگ زمزم سه فولاد خوزستان بود به‌ رغم تحریم‌های ظالمانه در دولت سیزدهم محقق شد و این واحد صنعتی در آستانه افتتاح رسمی قرار گرفت و محصول آن پیش‌فروش شد.

در این ماه، ذوب آهن بیستون با نماد فبیستون بورسی شد و عملیات اجرایی طرح‌های توسعه‌ای شرکت فولاد هرمزگان با حضور وزیر صمت آغاز شد که شامل طرح افزایش بیش از ۲ برابری ظرفیت فولادسازی این واحد زیر مجموعه فولاد مبارکه اصفهان از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن به سه میلیون و ۲۰۰ هزار تن و تولید نورد گرم به ظرفیت یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن در سال و همچنین پروژه‌های واحد سوم گازهای صنعتی به ظرفیت ۱۰ هزار متر معکب بر ساعت بود.

همچنین در این ماه، مهدی کوهی، مدیرعامل ذوب آهن اصفهان گفت: سه محصول راهبردی تولیدی این شرکت شامل «ریل، تیرآهن بال پهن و آرک» دارای مزیت‌های بی‌شمار و پیشران توسعه در بخش‌های مختلف کشور محسوب هستند و از تولید تیر آهن‌های جدید در این کارخانه خبر داد.

اسفند: افزایش محدودیت‌های گازی

افزایش محدودیت‌های گازی از اوایل اسفند به‌دنبال استقرار موج بارش برف و نفوذ سرما و افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری، باعث محدودیت‌های بسیار زیاد برای فولاد سازان کشور شد، به طوری که گاز بیشتر کارخانجات آهن اسفنجی برای ۲ هفته نزدیک به قطعی بود.

با وجود تاثیر منفی محدودیت گاز، نهم اسفند، دولت درخواست اصلاح عوارض صادراتی برخی محصولات زنجیره فولاد را پذیرفت و ارقام آن را از یک تا ۱۸ واحد درصد کاهش داد و نقطه امیدی برای فعالان صنعت فولاد ایجاد کرد.

در این ماه خبرهایی هم از سرعت گرفتن پروژه احداث کارخانه تولید کنسانتره فولاد خرسان به گوش رسید و این پروژه که در ۹ سال گذشته فقط ۱۹ درصد پیشرفت داشت از خرداد ماه ۱۴۰۱ تا پایان بهمن ماه به پیشرفت ۳۲ درصدی در کل پروژه رسید.

آخرین گزارش «انجمن جهانی فولاد» در ماه فوریه ۲۰۲۴ میلادی (۱۲ بهمن تا ۱۰ اسفند ۱۴۰۲) نیز حکایت از آن داشت که تولید جهانی این محصول استراتژیک در این ماه به ۱۴۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تن رسید که ۳.۷ درصد نسبت به همین ماه در سال ۱۴۰۱ افزایش داشته است.

سخن پایانی

به گزارش ایرنا، سال ۱۴۰۲ در مجموع سال خوبی برای صنعت فولاد ایران بود که توانست برای نخستین بار به رتبه‌های نهم و حتی هفتم فولادسازان برتر جهان دست یابد اما تداوم چالش‌های فرابخشی صنعت فولاد در حوزه انرژی باعث شد این صنعت نتواند این رتبه‌ها را در همه ماه‌های سال حفظ کند. استان اصفهان با تولید ۴۵ درصد فولاد کشور، قطب تولید فولاد ایران است و سال‌هاست که به عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده فولاد کشور در این عرصه مطرح است و در چند سال اخیر نخستین محصول صادراتی استان، چدن، آهن و فولاد بوده است و حتی محصولات تولیدی از آهن و چدن نیز در رتبه سوم بین اقلام صادراتی استان قرار دارند.