صنعت سرگردان
حل مشکلات حمل‌ونقل باعث پیشرفت اقتصاد کشور خواهد شد.
بهسازی ناوگان حمل ونقل ریلی، دریایی، هوایی و به ویژه جاده ای کشور از مهم ترین راهکارهای موجود برای حل مشکلات است. با افزایش نیاز مردم به حمل ونقل، پیشرفت در این عرصه اهمیت ویژه ای پیدا کرده، اما حمل ونقل جاده ای در بین انواع روش های حمل ونقل، از جایگاه مهمی برخوردار است، چرا که ابتدا و انتهای مسیر همه روش ها به آن ختم می شود. حمل ونقل جاده ای در رشد اقتصاد یک کشور و جهان جایگاه ویژه ای دارد. تمام کارها و خریدهای روزانه ما به حمل ونقل از طریق جاده ها وابسته هستند. اختلال در سیستم حمل ونقل، باعث بروز مشکلات اقتصادی و حتی فرهنگی خواهد شد. مشکلات موجود در بخش حمل ونقل ممکن است، در جوامع مختلف متفاوت باشند. در کشور ما ایران، علاوه بر مشکلات مربوط به کیفیت جاده ها، فرسودگی و غیراستاندارد بودن برخی وسایل نقلیه و کانتینر حمل بار در بخش های دیگر نیز وجود دارد. صمت به مناسبت ۷ اردیبهشت و روز ایمنی حمل ونقل در این گزارش چالش های موجود این صنعت بزرگ و استراتژیک در کشور را بررسی کرده است.
اهمیت پیشرفت در حمل ونقل
حمل ونقل جزو کسب وکارهای جدانشدنی هر جامعه ای است. پیشرفت در حمل ونقل، تغییراتی را در شیوه زندگی و نحوه سازماندهی جوامع به وجود آورده و به همین دلیل تاثیر زیادی در توسعه تمدن ها دارد. حمل ونقل با برآوردن نیازهای مهم مردم و حمل ونقل کالا، توسعه تمدن ها را از دوران بسیار قدیم برعهده دارد. چنین حرکتی شیوه تجارت و سبک زندگی مردم را تغییر داده است. به همین دلیل، حمل ونقل نقش مهمی در اقتصاد و سبک زندگی مردم دارد، همچنین حمل ونقل، منابع زیادی مانند زمان، سوخت، مواد و زمین را مصرف می کند. در مفهوم کلان اقتصادی، فعالیت های حمل ونقل بخش مهمی از اقتصاد یک کشور را تشکیل می دهند و در ایجاد یا تقویت اقتصاد ملی یا منطقه ای و تاثیر در توسعه زمین و سایر منابع نقش دارند. در مفهوم اقتصاد خرد، حمل ونقل شامل روابط بین شرکت ها و مصرف کنندگان فردی است. امروزه تقاضا و عرضه حمل ونقل، هم برای خریدوفروش کالا و هم برای ارسال بار به شهرهای مختلف بسیار زیاد است. هرچند حمل و نقل به عنوان تنها عامل توسعه به حساب نمی آید و عوامل بسیار دیگری هم وجود دارند که موجب رشد و توسعه اقتصادی می شوند، اما نباید از خاطر دور داشت که یکی از عناصر کلیدی در توسعه اقتصادی، حمل ونقل است. آثار اقتصادی حمل ونقل را می توان در رابطه با همه فعالیت های اقتصادی مثل صنایع کشاورزی، خدمات، توریسم و ... برشمرد. اگر نگاهی به کشورهای پیشرفته جهان بیندازیم، مشاهده خواهیم کرد که آنها به موازات سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی، در امر حمل ونقل نیز سرمایه گذاری و این بخش را همزمان تقویت کرده اند تا بتوانند ارتباط بین بخش های مختلف را که در جامعه فعالیت می کنند، به نحو احسن برقرار کنند.
تمرکز بودجه بر پروژه های عمرانی
علی ضیایی، مدیر اندیشکده حمل ونقل ایران، درباره اهمیت توجه به زیرساخت های حمل ونقل در کشور به صمت گفت: طرح جامع حمل ونقل یکی از ملزومات صنعت لجستیک کشور است و باید این طور عنوان کرد که از نان شب هم واجب تر است. این نکته را مسئولانی که در سازمان برنامه و بودجه فعالیت دارند، احتمالا می توانند بهتر شرح دهند.در کشور ما هر سال، در حدود ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار میلیارد تومان بودجه توسعه، عمرانی و زیرساختی مصوب و تحویل داده، اما بخش زیادی از این بودجه در پروژه های مختلف خرج می شود و متاسفانه آورده ای برای کشور به همراه ندارد،زیرا در جای بهینه خرج نمی شود. برای مثال، در حال حاضر بالغ بر ۳۸ پروژه ریلی در حال احداث در خط جدید داریم که برای اجرایی شدن با مشکل مواجه شده، در حالی که این تعداد جدا از ۱۲۰ پروژه ریلی کشور است. وی در ادامه افزود: ما برای چنین طرح هایی به نحوی در حال بودجه ریزی هستیم که با یک زمان بندی ساده درمی یابیم که ۷۰ تا ۸۰ سال زمان نیاز دارد تا کامل اجرایی شود، زیرا هرسال به طور قطره چکانی به این پروژه ها بودجه تعلق می گیرد، از این رو با طولانی شدن این پروژه ها، هزینه های نگهداری از هزینه های احداث بیشتر می شود و باید به اندازه بودجه احداث یک پروژه، برای نگهداری هزینه کرد تا این طرح ها بروزرسانی شوند. بنابراین ضرورت دارد تا با متمرکز شدن بودجه بر چند پروژه عمرانی و حمل ونقل مشخص از هدررفت سرمایه های ملی جلوگیری شود.
طرح جامع حمل ونقل اجرا شود
ضیایی خاطرنشان کرد: طرح جامع حمل ونقل، طرحی است که پروژه های عمرانی کشور را طبقه بندی و دستگاه های تصمیم گیر و اجرایی را ملزم به بودجه ریزی همراه با برنامه ریزی می کند. بسیاری از پروژه های عمرانی در کشور ما سیاسی و غیربهینه هستند و به شکل مقطعی اقدام به بودجه گیری برای شروع یک یا چند طرح عمرانی می کنند که در نهایت هیچ کاری جز اینکه بودجه کشور را هدر دهند، انجام نمی دهند و هیچ طرحی توسعه نمی یابد و مسلما در بلندمدت، این نوع پروژه ها سودی برای کشور ما ندارد. متاسفانه چنین موضوعاتی در بحث فرودگاهی، راه آهن، کشتیرانی و توسعه بنادر نیز دیده می شود. وی افزود: حمل ونقل و ترانزیت یکی از اشتغالزاترین فعالیت های اقتصادی است که به اجرایی شدن پروژه های مختلف کمک و هم اکنون میلیون ها نفر از این طریق درآمدزایی می کنند. استفاده نکردن از این فرصت بزرگ که به واسطه موقعیت خاص جغرافیایی برای ما مهیا شده است، موجب از دست رفتن فرصت های مناسب توسعه اقتصادی، روابط بین المللی و شکل گیری هزاران شغل مناسب می شود. ضیایی در پایان گفت: متاسفانه اقدامات زیادی برای اجرایی کردن پروژه های عمرانی در کشور انجام گرفته، اما به غیر از چند تجربه موفق، آن طور که بایدوشاید در این زمینه موفقیت حاصل نشده است، چرا که این اقدامات هزینه های زیادی برای دولت به همراه دارد و می طلبد که بخش خصوصی با مشوق هایی که در اختیارش گذاشته می شود، در این زمینه ورود کند.
حمل ونقل، هسته اصلی زندگی شهروندان
کیاکسار محمدی، کارشناس حمل ونقل در رابطه با چالش های حمل ونقل در کشور به صمت توضیح داد: مشکلات موجود برای حمل ونقل، مشکلات نهادی و حاصل روابط بین سازمان ها است و بیشتر موضوعاتی را در برگرفته که خودمان ایجاد کرده ایم. در گرایش اقتصاد حمل ونقل در کشور ضعیف هستیم و ۹۰ درصد ساختار حمل ونقل ما جاده ای و مابقی آن ریلی و هوایی است، بنابراین با اینکه سرمایه گذاری هایی در این بخش انجام شده، اما کافی نیست.
وی در ادامه گفت: دسترسی منظم به حمل ونقل، تاثیر عمده ای بر فعالیت های اقتصادی دارد. بسیاری از مشاغل و صنایع به حمل ونقل کارآمد و سریع نیاز دارند تا بتوانند مواد اولیه و محصولات را تحویل و تهیه و سرمایه گذاری های پایداری را حفظ کنند که می توانند درآمد ایجاد کنند. رشد اقتصادی متکی به دسترسی به حمل ونقل، قابل اعتماد و موثر است که گسترش تجارت را در طیف وسیع تری از سهامداران ممکن می سازد. حمل ونقل فرصت های زیادی را در بخش اشتغال ارائه می دهد. کنترل ترافیک، خلبان، کاپیتان، خدمات تحویل و رانندگان و... از جمله مشاغلی است که از طریق این صنعت ارائه می شود.
نقش های تاثیرگذار حمل ونقل
محمدی خاطرنشان کرد: نقش های حمل ونقل در جامعه را می توان براساس نقش های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی طبقه بندی کرد. نقش اجتماعی حمل ونقل باعث شده که مردم در سکونتگاه های دائمی زندگی کنند و امکان توسعه پایدار را فراهم کرده است. باتوجه به نقش سیاسی، اکنون می توان مناطق وسیعی را با کمک سیستم حمل ونقل مناسب، به راحتی اداره کرد. این کارشناس تصریح کرد: تمام فعالیت های تجاری به روشی به حمل ونقل مرتبط هستند و این پیوندها تاثیر مستقیمی بر عملیات و عملکرد دارند. سازمان ها برای ارائه محصولات و خدمات به موقع به سیستم های حمل ونقل وابسته هستند. گردشگری از جمله فعالیت هایی است که به عنوان ابزاری قدرتمند برای پیشرفت اقتصادی مطرح شده و ۳۰ درصد تجارت جهانی را تشکیل می دهد. حمل ونقل براساس عوامل اجتماعی ـ اقتصادی و همچنین تاثیری که بر روابط بین کشورهای مختلف می گذارد، بسیار مهم است و از طریق نقش جابه جایی افراد و کالاها، امکان گردشگری و سفر را میسر و این امکان را برای مردم فراهم می کند تا به مکان هایی که می خواهند سفر و کالای موردنیاز خود را خرید کنند. بدون حمل ونقل، اقتصاد نمی تواند توسعه یابد و آسیب فراوانی به تجارت بین المللی وارد می کند. وی در پایان گفت: برای اینکه مردم بتوانند به مقصد خود برسند، به مجموعه ای از گزینه های حمل ونقل نیاز دارند که باتوجه به عواملی مانند هزینه، راحتی و کارآیی نوع آن را انتخاب می کنند. حمل ونقل برای اتصال مسافران به مکان ها ضروری است. به طورکلی، رشد بخش مسافرتی به زیرساخت های حمل ونقلی بستگی دارد که ایجاد شده است. بسیاری از کشورها به دنبال آرامش در یک بخش گردشگری پررونق هستند که سودآوری را به همراه دارد و به پرکردن شکاف های بودجه کشور کمک می کند. تصور دنیایی که مردم نتوانند در آن سفر کنند یا مقاصد دیگر را کشف کنند، سخت است. حمل ونقل؛ سیستم جهانی را با ایجاد شبکه ای به هم متصل می کند که رفت وآمد مردم به مکان های مختلف را آسان تر می کند، زیرا وسایل حمل ونقل مختلف در دسترس است.
سخن پایانی
حمل ونقل، کلید توسعه یک کشور است. ثروت، برابری و رفاه را تقویت می کند و برای هر ملت و کشوری حیاتی است، حتی بیشتر برای کشورهای کمترتوسعه یافته. در کشورهای فقیرتر، جایی که بیشتر مردم در آرامش و رفاه زندگی نمی کنند، بهبود حمل ونقل عمومی برای رشد اقتصادی و کیفیت خوب زندگی ضروری است. توسعه ارتباطات در پیشبرد فعالیت های حمل ونقل موجب شده تا امروزه تبادلات و حمل ونقل نقش مهمی در اقتصاد و بازرگانی کشورها داشته باشد، اما وجود محدودیت هایی باعث شده است تا کشورهایی مانند ایران، بر حمل ونقل ریلی و جاده ای تمرکز کنند، چرا که بدیهی است، استفاده محض از حمل ونقل دریایی غیرممکن است و پس از انتقال کالاها به بنادر دریایی، باید از شیوه های دیگر حمل ونقل برای رساندن آنها به مقصد استفاده شود. این امر خود باعث افزایش ترافیک کالا و کاهش فضا شده است و در نتیجه، ضرورت نوسازی زیرساخت ها و اصلاح ساختار موجود احساس می شود.
