نمایشگاه‌های داخلی، خارجی‌ها را جذب نمی‌کند
چند سالی می‌شود که در بیشتر نمایشگاه‌ها، بخش جذاب و پرشوری که مرتب از بازدیدکنندگان پر و خالی می‌شود، سالن مربوط به غرفه‌های شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان، استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های خلاق است؛ غرفه‌های کوچکی که به‌طورمعمول با سازه‌های لگویی رنگارنگ از یکدیگر تفکیک و به دفتر کوچکی برای معرفی خدمات و محصولات فناورانه و جدید تبدیل شده‌اند.
چند سالی می شود که در بیشتر نمایشگاه ها، بخش جذاب و پرشوری که مرتب از بازدیدکنندگان پر و خالی می شود، سالن مربوط به غرفه های شرکت های فناور و دانش بنیان، استارت آپ ها و شرکت های خلاق است؛ غرفه های کوچکی که به طورمعمول با سازه های لگویی رنگارنگ از یکدیگر تفکیک و به دفتر کوچکی برای معرفی خدمات و محصولات فناورانه و جدید تبدیل شده اند. آنها را می توان قلب تپنده نمایشگاه های معتبر فناورانه نظیر اینوتکس یا الکامپ دانست که امید را در دل جوانان روشن می کنند. کارشناسان معتقدند که صنعت نمایشگاهی ایران نیازمند تغییرات زیرساختی زیادی است. نداشتن برنامه ریزی مدون برای حضور فعال فناوران و تفکیک نشدن موضوعی، از عواملی است که موجب بی دقتی بازدیدکنندگان در هنگام بازدید از محصولات شرکت کنندگان می شود. همچنین، صنعت نمایشگاهی در ایران نتوانسته بستری مطمئن و مهم برای تعاملات بین المللی به حساب بیاید و این مسئله را از ضعف در اطلاع رسانی می دانند. این روزها نمایشگاه ایران هلث در محل دائمی نمایشگاه ها در حال برگزاری و تا ۹ خرداد میزبان تولیدکنندگان و بازدیدکنندگان در حوزه تجهیزات پزشکی است. به این بهانه صمت در این گزارش به نقد و بررسی تاثیر نمایشگاه ها و ترویج و شناخت محصولات دانش بنیانی فعال در زمینه تجهیزات پزشکی پرداخته است.
معرفی چند دستاورد دانشمندان ایرانی
چندی پیش، پژوهشگران ایرانی موفق شدند نخستین بار در کشور با استفاده از روش «ژن درمانی» سرطان خون را در یک بیمار درمان کنند. «ژن درمانی» جدیدترین روش برای درمان سرطان در جهان است که با تلاش یک شرکت دانش بنیان ایرانی به مرحله نهایی رسیده است؛ فقط ۲ شرکت چندملیتی در جهان این روش درمانی را ارائه می کنند و این دانش در ایران با تلاش پژوهشگران داخلی بومی شده است. ژن درمانی نوعی روش درمان یا پیشگیری از بیماری است که دستورالعمل های ژنتیکی درون سلول های یک فرد را فعال می کند. ژن ها در واقع نمود ظاهری تمام جنبه های زندگی یک سلول هستند: آنها کدی را درون خود نگه می دارند که سلول ها را قادر به رشد، عملکرد و تقسیم می کند. نخستین بار، آذر سال ۱۴۰۱ بود که داروی بیهوشی در کشور تولید و روانه بازار شد و دانشمندان ایرانی این دارو را بومی سازی کردند. خط تولید داروی بیهوشی کتامین با پیگیری و تلاش متخصصان داخلی راه اندازی و هم اکنون ۲۰ هزار ویال از داروی تولیدی در مرحله نخست وارد بازار شده است. کتامین برای القا و حفظ بیهوشی عمومی در ستینگ های جراحی و بخش های مراقبت های ویژه کاربرد دارد. این ماده دارای خصوصیات ضددرد است، بنابراین علاوه بر کاربرد اصلی آن به عنوان یک داروی القای بیهوشی، در کاهش دردهای حاد یا مزمن، متعاقب اعمال جراحی می تواند موثر واقع شود و نیاز و میزان استفاده از سایر داروهای ضددرد در بخش های مراقبت های ویژه پس از اعمال جراحی را نیز کاهش می دهد.
لزوم برنامه ریزی مدون در برگزاری نمایشگاه ها
مجید روحی، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات و ملزومات پزشکی، دندانپزشکی، آزمایشگاهی و دارویی در گفت وگو با صمت درباره اهمیت برگزاری نمایشگاه ها در راستای افزایش صادرات محصولات دانش بنیان گفت: ابتدا بهتر است به این نکته اشاره کنیم که نخستین و مهم ترین نقشی که برگزاری نمایشگاه ها در توسعه شرکت های دانش بنیان دارد، بازارسازی در فضای داخلی و بین المللی و این فرآیند در تمام دنیا صادق است، اما اینکه آیا در خلال شرکت در نمایشگاه ها می توان فعالیت گسترده در حوزه صادرات داشت یا خیر، بستگی به تعاملات و برنامه ریزی های نمایشگاهی دارد. به عبارت دیگر، اگر نمایشگاهی برگزار شود، اما مخاطبان مهم و اصلی بازدید نکنند، در عمل سود و فایده موردانتظار حاصل نخواهد شد و تنها در مقیاس محلی مفید خواهد بود، بنابراین بهتر است، برنامه ریزی شده و براساس اهداف مشخصی برگزار شود. در کل، برگزاری نمایشگاه به تنهایی نمی تواند نقش مهمی در صادرات محصولات دانش بنیان ایفا کند، چرا که نهادهایی چون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و دیگر وزارتخانه ها و ادارات مربوطه، وظیفه مشخصی برای توسعه بخشی صادرات برعهده دارند. وی افزود: توسعه صادرات محصولات دانش بنیان به ویژه در زمینه تجهیزات پزشکی، ارتباط زیادی با وزارت صنعت، معدن و تجارت دارد. اگر سازمان توسعه تجارت، متولی تجارت در کشور است، باید برنامه مدونی را طراحی کند تا در تمام مناطق کشور به نحواحسن جریان سازی شود. در این شرایط به طورقطع می توانیم شاهد اتفاقات خوبی باشیم.
روحی گفت: واسطه های اقتصادی برای توسعه صادرات در صنعت نمایشگاه کشور، ضعیف عمل می کنند و در عمل، تاثیر این رویدادها را خنثی می کنند، به همین دلیل همکاری لازم از سوی سازمان ها و تشکل ها در صنعت نمایشگاه شکل نمی گیرد و هیچ گاه در مقیاس کلان نمی توانند تاثیرگذار باشند. این نشان دهنده آن است که فعالیت محدودی در این زمینه انجام شده است. به طورکلی، بازارسازی بر بستر نمایشگاه، روندی نسبی است. برای مثال، توانسته ایم بازار قابل قبولی در کشورهایی نظیر روسیه و حاشیه خلیج فارس به وجود بیاوریم، اما در ترکیه به دلیل وجود رقبای سرسخت چنین هدفی میسر نشده است.
این کارشناس تاکید کرد: به طورقطع این اثرگذاری صرف نیست و صنعت نمایشگاهی کشور نیازمند ایجاد تغییرات بنیادی و برنامه ریزی های جدی است، در واقع برای اینکه به برندسازی که یکی از نقش های مهم نمایشگاه ها در دنیا است، برسیم، باید علاوه بر رعایت استانداردهای لازم، حضور جدی و مفیدی در نمایشگاه های مهم دنیا داشته باشیم.
کار دشوار تولیدکنندگان
روحی بااشاره به دلایل موفقیت نمایشگاه های خارجی گفت: نبود تحریم و اثرات آن و ارائه برنامه ریزی مشخص برای برگزاری نمایشگاه از دلایل مهم موفقیت نمایشگاه های خارجی است. دشمنان اقتصادی کشور از وجود تحریم ها بر ضد تولیدات ایرانی استفاده های زیادی می کنند و همین امر کار تولیدکنندگان را برای دور زدن تحریم ها دشوار می کند. به اعتقاد من، در چنین شرایطی شرکت های دانش بنیان به عنوان تولیدکننده و دولت به عنوان یک تسهیلگر باید تا حد ممکن از فرصت های موجود بیش از اندازه بهره بگیرند، چرا که تجربه نشان داده است که باوجود تحریم ها وقتی بازدیدکنندگان خارجی از کشورهای توسعه یافته با محصولی مناسب از سوی تولیدکنندگان ایرانی مواجه می شوند، ترغیب به همکاری می شوند و به همین دلیل باید گفت دانش بنیان ها در نمایشگاه های خارجی می توانند مشتریان زیادی پیدا کنند.
نمایشگاه ها رتبه بندی شوند
وی بااشاره به رتبه بندی نمایشگاهی در کشور گفت: بهتر است نمایشگاهی نظیر ایران هلث در ابعاد بین المللی برگزار شود و کارکرد داخلی دیگر نمایشگاه ها را پررنگ تر جلوه دهیم. باتوجه به اینکه برخی شرکت های دانش بنیان کشور تولیدات بسیار باکیفیت با استانداردهای بین المللی دارند، حضور در نمایشگاه های بین المللی کمک زیادی به توسعه بازارهای خارجی می کند. قرارگیری بخش خصوصی و نهادهای دولتی در یک بستر به نام صنعت نمایشگاهی می تواند مسیر را برای صادرات سهل تر کند. باتوجه به آنچه پیش تر بیان شد، امروز نیازمند برنامه ریزی در برگزاری نمایشگاه های مهم در زمینه تجهیزات پزشکی هستیم. همچنین، باید این برنامه ریزی برای شرکت در نمایشگاه های خارجی در مسیری هدف گذاری شده انجام شود.
یک بار کافی نیست
رئیس هیات مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات و ملزومات پزشکی درباره اهمیت برگزاری نمایشگاه برای توسعه کسب وکارهای استارت آپی گفت: در ابتدای امر باید به این نکته اشاره داشت که رهبران استارت آپ ها باید بدانند که هیچ گاه نباید در توسعه کسب وکارشان عجله کنند. در حقیقت، آنها باید بدانند با یک بار حضور در یک نمایشگاه نباید انتظار داشته باشند که مخاطب اصلی خود را پیدا کنند. بهتر است بعد از چند بار شرکت کردن در نمایشگاه ها انتظار شناخته شدن را داشته باشند.به عبارت روشن تر، حضور مستمر می تواند موجب موفقیت استارت آپ ها باشد. مولفه های یادشده نظیر برنامه ریزی مدون می تواند برای استارت آپ ها هم سودمند و ثمربخش باشد. یکی از زمینه های توسعه و پیشرفت استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان همکاری نهادهای دولتی با تشکل ها در زمینه برنامه ریزی است.
حمایت اتحادیه ای، یک برگ برنده
این روزها مکان نمایشگاه های بین المللی میزبان تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی است؛ فتاح حایری، فعال دانش بنیان در زمینه تجهیزات پزشکی در گفت وگو با صمت درباره نمایشگاه ایران هلث گفت: به صورت کلی، برگزاری نمایشگاه ها هم برای تجدید دیدار شرکت ها و هم به منظور نمایش تکنولوژی های جدید اتفاق موثری است. نمایشگاه ایران هلث در مقایسه با دیگر نمایشگاه های تجهیزات پزشکی از استانداردهای بالاتر و بهتری برخوردار بوده است که به حمایت بیشتر کارگروه ها و اتحادیه ها برمی گردد. بیشتر کارگروه ها حمایت های درخوری از صنایع مربوط به خود داشتند. دانش بنیان ها خواهان افزایش آگاهی و اطلاع رسانی نمایشگاه ها برای افزایش تقاضا و بازدیدکنندگان هستند.
تا می توانید اطلاع رسانی کنید
وی افزود: باید اتحادیه ها بیش از گذشته فعال شوند. در تمام دنیا نمایشگاه زمانی برای شرکت کننده جذابیت بالایی دارد که متقاضیان و بازدیدکنندگان شمار زیادی از مردم را در بر می گیرد یا شمار زیادی از مخاطبان خاص نمایشگاه برای بازدید، راهی آن می شوند. بنابراین، خوب است در هر نمایشگاهی المان های جذابیت به منظور افزایش تقاضای ورود به آن نمایشگاه بالا رود و مخاطبان اصلی حضور یابند.
تک قطبی نباشید
به گفته حایری، نقدی که می توان به این نمایشگاه ها وارد کرد، تک قطبی بودن آنها است؛ برای مثال، بیشتر فعالان در زمینه تجهیزات پزشکی نمایشگاه ایران هلث را بستری برای تجهیزات بیمارستانی می شناسند، یعنی سایر شرکت ها تا حدی نادیده گرفته می شدند. البته این روند رو به تعدیل است و آگاهی رسانی در دیگر حوزه ها هم انجام می شود.
نقش مهم دولت در اطلاع رسانی
این فعال دانش بنیان گفت: آگاهی رسانی کار اتحادیه ها است و دولت می تواند به شکلی فعال تر در این زمینه عمل و از طریق مراکز معتبر دولتی و خصوصی بهتر اطلاع رسانی کند. در چنین شرایطی، تمایل دانش بنیان ها هم برای حضور در نمایشگاه ها بیشتر می شود،زیرا این نمایشگاه ها می توانند به عنوان بستر اصلی معرفی محصولات شان در نظر گرفته شوند.
نظارت دقیق باعث حفظ استانداردها می شود
وی افزود: انتقادی که می توان به برگزاری نمایشگاه ها کرد، نظارت اداره کل تجهیزات پزشکی به عنوان نهاد اصلی کم است؛ البته نمی توان منکر حواشی افتتاحیه شد؛ اما باید در نظر بگیریم که نهادها باید نظارت بیشتری برای رعایت استانداردهای اصولی و ارتقای آن داشته باشند؛ چرا که حضور شرکت هایی که این استانداردها را ندارند، موجب دلسردی دیگر شرکت کنندگان می شود.
تجهیزات ایرانی، حرف برای گفتن دارند
حایری بااشاره به اهمیت برگزاری نمایشگاه ها در تعاملات بین المللی دانش بنیان ها گفت: پیشرفت های کشور در زمینه تجهیزات پزشکی به قدری بالا است که می تواند بستر مهمی در این عرصه، هم برای کشورهای خاورمیانه و هم کشورهای توسعه یافته به حساب بیاید. در واقع، در این زمینه حرف برای گفتن داریم. اگر تنها ۱۰ درصد شرکت هایی که در نمایشگاه ایران هلث فعالیت می کنند، مخاطب شرکت های خارجی قرار بگیرند، تعاملات سودبخشی شکل می گیرد.
وی ادامه داد: استقبال از کالاهای ایرانی در نمایشگاه های اروپایی جالب توجه است، اما در نمایشگاه های داخلی، اصلا شاهد حضور شرکت های خارجی نبوده ایم و هنوز کانال قوی برای این تعاملات وجود ندارد. باوجود اینکه بستر کافی برای رشد صادرت و تجارت تجهیزات پزشکی وجود دارد، اما نمایشگاه های داخلی نتوانسته اند بستر مناسب را ایجاد کنند.
وی گفت: به طورقطع اطلاع رسانی نتایج بسیار مهمی در توسعه تجارت بین الملل در زمینه تجهیزات پزشکی خواهد داشت. وقتی اطلاع از پیشرفت کالاهای ایرانی کسب شود،به طورمسلم تعاملات سازنده ای هم به وجود می آید.
سخن پایانی
باتوجه به موارد یادشده، صنعت نمایشگاهی در کشور می تواند به عنوان یک شتاب دهنده یا پل موفقیت برای توسعه شرکت های دانش بنیان و کسب وکارهای استارت آپی نقش مهمی ایفا کند. کارشناسان معتقدند هرچقدر به جزئیات بیشتری در قالب برنامه ریزی ها توجه شود، نه تنها در تولید بلکه در صادرات می توانیم پیشرفت محسوسی را شاهد باشیم. لازمه چنین فرآیندی، همکاری نهادهای دولتی با بخش خصوصی برای ایجاد زیرساخت های صادراتی است. در راستای همکاری بیشتر بین المللی، حضور در نمایشگاه های خارجی می تواند مخاطبان خارجی را به اقناع برای همکاری با شرکت های تولیدی ایرانی برساند، اما نبود قانون کپی رایت باعث شده است، برخی فعالان باسابقه از حضور در نمایشگاه های معتبر داخلی امتناع کنند.
