پشت‌پرده یک سقوط بورسی
تالار بورس روز چهارشنبه با به‌دست آوردن ابرکانال دو میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی رکورد کوتاه‌مدتی را تجربه کرد. اما روز شنبه بلافاصله سقوط ۳۳ هزار واحدی را پشت‌سر گذاشت که شنبه بدی را برای بازار سرمایه و بسیاری از معامله‌گران و سرمایه‌گذاران رقم زد.
البته تنها برای آن عده از معامله‌گران که دسترسی به اطلاعات دقیق و دست اول نداشتند، روز زیانباری بود. سقوط ۳۳ هزار واحدی بورس همزمان شد با آغاز گمانه‌زنی‌ها درباره سقوط سوریه و دولت بشار اسد. اتفاقی که به‌اعتقاد بسیاری از کارشناسان بی‌تاثیر بر تالار بورس و معاملات نبود. اما در تاثیر تحولات و تغییرات آنی و غیرقابل‌پیش‌بینی در منطقه بر بازار سرمایه میان کارشناسان اختلاف‌نظر هم وجود دارد. بسیاری بر این عقیده هستند که حجم اخبار منفی در چند ماهه اخیر به‌قدری برای بورس قابل پیش‌بینی است که جدا از اتفاقات منطقه به معاملات و کار خود ادامه دهد. آنها رکوردزنی چهارشنبه هفته پیش شاخص‌های بورسی و بعد از آن سقوط ۳۳ هزار واحدی را نتیجه رفتارهای معامله‌گران کوتاه‌مدت و فروش سهام اعتبارهای آنها می‌دانند؛ روندی که در محاسبات خود را به‌شکل خروج نقدینگی نشان می‌دهد. اما آرای آن عده از کارشناسان که معتقدند ریشه تمامی مسائل اقتصادی را باید در اتفاقات منطقه و تحولات سیاسی جست هم، قابل‌بحث و بررسی است. صمت در همین زمینه با دو پرسش تاثیر تحولات منطقه‌ای یا تصمیمات سیاست‌گذار اقتصادی با کارشناسان بازارهای مالی گفت‌وگو داشته که در ادامه می‌خوانید.
نقش کلان اخبار منطقه در بازار سرمایه
یوسف کاووسی، کارشناس بازارهای سرمایه؛ این اتفاق درست است که هر صعودی یک سقوط موقتی نیاز دارد،اما این سقوط بیشتر ناشی از تغییرات سیاسی در منطقه است. قسمت اعظم آن به‌دلیل تحولات منطقه است و سقوط دولت بشار اسد و سرنوشت سوریه به‌نوعی با مسائل کشور ما گره خورده است. در حال حاضر هرکدام از این مواضع آسیب ببیند، در کشور ما تاثیر خواهد داشت و بازتاب نخستین آن در بازارهای مالی دیده خواهد شد. این اتفاقات امنیت بازار سرمایه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. از آنجا که اقتصاد کشور ما ریشه در مسائل سیاسی و منطقه‌ای دارد، هر نوع اتفاق، مذاکره و رفتار ناشی از تحرکات دیپلماتیک روی اقتصاد و بازار سرمایه تاثیر می‌گذارد. امروز هم افزایش نرخ دلار پیش‌بینی می‌شود و هم ریزش احتمالی شاخص حتی تا حدود ۵۰ یا ۶۰ هزار تا داشته باشیم. این واکنش‌های بازارهای مالی نشان می‌دهد سرمایه جایی می‌نشیند که آرامش وجود داشته باشد. این اتفاقات باعث می‌شود کنشگران بازار سرمایه دارایی‌های خود را تبدیل به ارز و طلا کنند. در بازارهای مالی آنهایی که دسترسی بیشتری به اطلاعات دقیق دارند، همزمان با وقوع اتفاقات منطقه‌ای دارایی‌های خود را از یک بازار به بازارهای مالی دیگر منتقل می‌کنند. اما تمام این اتفاقاتی که در بازارهای مالی تحت‌تاثیر تحولات منطقه در حال رخ دادن است، نتیجه ورود ترامپ است. اقتصاد مسئله مهمی است و سقوط اقتصاد می‌تواند در ادامه، سقوط قدرت‌ها را به‌دنبال داشته باشد. بورس در حال حاضر بیشتر درگیر مسائل سیاسی است تا مسائل بنیادی اقتصادی. هیچ دلیل اقتصادی نمی‌توان در ریزش ۳۳ هزار واحدی روز شنبه بورس یافت. آن میزان که اخبار منطقه در بازارهای مالی ما نقش بازی می‌کند، هیچ سیاست اقتصادی آن نقش و تاثیر را ندارد. به‌تجربه دیده‌ایم که به‌محض آنکه در کشور صحبت از مذاکره می‌شد یا رضایت در چهره مذاکره‌کنندگان ما پس از مذاکرات دیده می‌شد و اخبار خوبی هم در ادامه انتشار می‌یافت، بلافاصله نرخ دلار هم با کاهش همراه می‌شد. هر قطعنامه، حرف یا بیانیه‌ای علیه کشور در اخبار هم همزمان افزایش نرخ دلار را به‌همراه داشته است. این واکنش تایید می‌کند مسائل منطقه و آنچه به ایران مربوط است، حرف اول را می‌زند و اقتصاد هنوز نتوانسته صدای مستقل خود از فضای سیاسی و منطقه‌ای کشور را به‌دست بیاورد.
تاثیر همزمان عوامل تکنیکال و منطقه‌ای بر شاخص‌های بورسی
حجت‌الله فرزانی، کارشناس پولی و بانکی؛ مسئله ریزش ۳۳ هزار واحدی بورس به‌طورهمزمان می‌تواند دلایل تکنیکال و ناشی از تنش‌های منطقه داشته باشد. وقتی معامله‌گران با رشد شاخص‌ها مواجه می‌شوند، شروع به شناسایی سود می‌کنند که از آن با عنوان اصلاح شاخص یاد می‌شود. وقتی برخی سهام رشد داشته باشند، فرصتی است که برخی معامله‌گران شناسایی سود کنند، به‌دنبال این رفتار عرضه زیاد شده و باعث افت نرخ شاخص می‌شود. یکی از دلایل ریزش چندهزار واحدی بورس در روز شنبه روند تکنیکال شاخص‌های بورسی است. وقتی یک شاخص افزایش مداوم نرخ دارد، وارد موج‌های قیمتی خاص خود می‌شود و لازم است که در برخی قسمت‌ها اصلاح شود. در رابطه با تاثیر تحولات منطقه‌ای بر بازارهای سرمایه‌ای باید گفت، اقتصاد حیطه‌ای پویا است و هیچ‌چیز در آن از ثبات برخوردار نیست و هیچ مفروضی را نمی‌توان ثابت نگه داشت، از این‌رو هر موضوعی را می‌توان به آن مرتبط کرد؛ از جمله همین موضوع سقوط دولت سوریه و ارتباط آن به ریزش چندهزار واحدی بورس در روز شنبه که بی‌ارتباط با تغییرات منطقه نیست. ما در منطقه‌ای هستیم که اخبار و اتفاقات آن ریسک برای کشورها، بازارها و اقتصاد آنها ایجاد می‌کند. نمی‌توان حتی از کنار اخبار منطقه هم به‌سادگی عبور کرد، چراکه هر اخباری، علامتی به اقتصاد می‌دهد و نمی‌توان گفت، بازار سرمایه نسبت به یک‌سری علائم سر شده است. هر عملیات یا تحرکی در منطقه رخ دهد، بازار واکنش نشان می‌دهد و این اتفاق طبیعی است، چراکه بر نگاه و رفتار سرمایه‌گذار تاثیر می‌گذارد. این دست اتفاقات بر قیمت‌ها تاثیر می‌گذارند و جابه‌جایی قیمت‌ها به‌معنای تغییر شاخص‌ها است.
ماجرای خروج پول یک همتی از بورس چه بود؟
همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه؛ ریزش روز شنبه بورس تقریبا نه ارتباطی به تحولات اخیر منطقه و سقوط سوریه دارد و نه حتی چندان ناشی از رفتارهای سیاست‌گذار بورس است.
چهارشنبه گذشته وقتی شاخص توانست مرز 2.5 میلیون واحد را پشت‌سر بگذارد، یک مقاومت بسیار سنگین پیش‌روی بازار قرار گرفت و وقتی بازار با چنین مقاومت‌های سنگینی رو‌به‌رو می‌شود، این تمایل وجود دارد که شناسه سود انجام شود و معامله‌گران کوتاه‌مدت وقتی فروش انجام می‌دهند، با این فروش زمینه اصلاح قیمتی را فراهم می‌کنند.
بازار روز چهارشنبه گذشته رشدی قابل‌ملاحظه داشت، روز شنبه یک اصلاح ایجاد شد که روز یکشنبه هم ادامه داشت و احتمال آن می‌رود که در روزهای آینده، بازار بتواند خودش را به‌اصطلاح جمع و جور کند. در رابطه با خروج یک همت روز شنبه از بورس مربوط به زمانی می‌شود که معامله‌گران در حال شناسایی سود هستند و بخشی از اعتبارها در بازار کاهش پیدا می‌کند، یعنی معامله‌گران با فروش سهام اعتبارهای خودشان را نزد کارگزاران تسویه می‌کنند. این روند در محاسبات خود را به‌شکل خروج نقدینگی نشان می‌دهد، اما در واقع تسویه اعتبارات بوده و به‌زودی شرایط به حالت پیشین بر می‌گردد. در ماه‌های اخیر میزان تاثیر اخبار منفی منطقه بر بازار سرمایه به‌قدری بوده که بازار توانسته وضعیت را پیش‌بینی کند. فشار فروش‌های سنگین هم که در اخبار دیده شد، تنها ناشی از فروش‌های معامله‌گران کوتاه‌مدت است.
سخن پایانی
تالار بورس در مدت ۴ روز اخیر یک فراز و فرود غیرقابل‌پیش‌بینی را تجربه کرد. چهارشنبه ۱۴ آذر وارد ابرکانال ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی شد و پس از دو روز ریزش ۳۳ هزار واحدی را ثبت کرد. به‌اعتقاد کارشناسان، حیطه جغرافیایی نقش مهمی در تغییر رفتار بازارهای سرمایه‌ای بازی می‌کنند. منطقه خاورمیانه نیز به‌عنوان منطقه‌ای که حاشیه‌ها و اخبار فراوان دارد، اقتصاد بسیاری از کشورهای منطقه را با وضعیتی غیرقابل‌پیش‌بینی و ناگهانی مواجه کرده است. آنچه بیش از هر چیز اقتصاد کشورها را از اتفاقات منطقه مبری می‌کند، کناره گیری اقتصاد از سیاست تا حد مقدور است. اما به‌زعم برخی کارشناسان، اقتصاد حیطه‌ای پویا و دائما در حال تغییر است و هیچ گزاره ثابتی در اقتصاد وجود ندارد. آنچه بازارها را ناچار به واکنش می‌کند، تاثیر ریسک تنش‌ها و تحرکات منطقه است. در کشور ما درجه حساسیت بازارها به وقایع منطقه‌ای بسیار پایین و بیشتر مواقع غیرقابل‌کنترل است. اما در همین میان هم، هر متخصص وارد به مسائل اقتصادی کشور، تحلیل خود را دارد. عده‌ای سعی می‌کنند با نگاه خوش‌بینانه‌تر و بدون دامن زدن به اخبار، نگاه تکنیکال به بازارهای مالی داشته باشند. عده‌ای هم از سویی به‌زعم خود نگاه منطقی‌تر به شرایط منطقه و حساسیت بازارهای سرمایه‌ای دارند و اتفاقات منطقه را عمده‌ترین دلیل فراز و فرودهای ناگهانی بازارهای سرمایه‌ای می‌دانند. شرح چنین وضعیتی یا ربط اتفاقات منطقه‌ای بر بازارها و به‌طورکلی اقتصاد تنها در یک مسئله می‌تواند پاسخ خود را بیابد؛ در صورتی که سایه تنش‌ها، تحرکات و جنگ از منطقه زدوده شود و حیطه اقتصادی کشورها بدون رنگ و بو و هراس و ریسک جنگ به کار خود ادامه دهند.
