هدررفت نوبرانه‌ها در چند متری مزرعه
برداشت توت‌فرنگی در روزهای منتهی به خرداد به اوج می‌رسد و طعم شیرین این میوه‌های بهشتی سبب شده تا رخ زرد کشاورزان از یادها فراموش شود.
سرخی توت‌فرنگی‌های بازار از رخ زرد کشاورزانی است که با انبوه مشکلات از دل مزارع، دسترنج‌شان را بر سر سفره‌ها می‌برند و هنوز پای‌شان از مزرعه بیرون نرفته، دسترنج‌شان به‌هدر می‌رود، چرا که صنایع تبدیلی برای فرآوری وجود ندارد. مازندران با داشتن هزار و ۶۰۰ هکتار مزرعه توت‌فرنگی، دومین استان برتر کشور در تولید این میوه بهاره است، اما نبود کارخانه‌ها و صنایع تبدیلی سبب شده تا دسترنج کشاورزان چند متر آن سوتر از مزرعه و پس از برداشت هدر رود.
برداشت ۱۶ هزار تن توت‌فرنگی در مازندران
سالانه بیش از ۱۶ هزار تن توت‌فرنگی در استان مازندران تولید و بیشتر آن به‌شکل تازه‌خوری مصرف می‌شود و به‌دلیل نبود صنایع تبدیلی و کارخانه‌های فرآوری، زارعان مجبورند زودتر این محصول را به بازارهای فروش برسانند و در کشاکش چینش از مزرعه تا ارسال به بازار، درصد قابل‌توجهی از تولیدات به ضایعات تبدیل می‌شود.
نیمی از توت‌زارهای مازندران در بابلسر و بهنمیر وجود دارد و سبب شده تا این منطقه به قطب تولید توت‌فرنگی تبدیل شود. روستای ازن‌آباد بهنمیر به‌علت دارا بودن خاک اسیدی و گیاه خاک، بستری مناسب برای پرورش این محصول بوده و به مهد توت‌فرنگی تبدیل شده است.
عضو شورای روستای ازن‌آباد روستای بهنمیر شهرستان بابلسر در گفت‌وگو با مهر بااشاره به سابقه کشت این محصول در این روستا اظهار کرد: کشت توت‌فرنگی علاوه بر اشتغالزایی بالا، دارای درآمد بالایی نسبت به زراعت‌های دیگر است و در سال‌های گذشته در این منطقه توت‌فرنگی با ارقام دلندی، گیلاسی، دزفولی و سنندجی کشت می‌شد و با اصلاح بذر گونه‌های دیاموند، گاویوتا، سلوا و کاماراسو رواج یافت.
محمد محمدپور تصریح کرد: بسیاری از کشاورزان این روستا به‌علت شرایط مناسب کشت توت‌فرنگی در حال حاضر به کاشت این محصول استراتژیک مشغول هستند.
عضو شورای روستای ازن‌آباد بهنمیر عنوان کرد: هرچند در روش‌های جدید بااستفاده از عملیات تقویت خاک، پوشش پلاستیک روی زمین و اصلاح بذر در ۹۰ درصد مزارع، شاهد افزایش میزان تولید برداشت باکیفیت خواهیم بود و این مسئله باعث افزایش راندمان و سهولت کار کشاورزان در سال‌های اخیر شده است، اما به‌علت هزینه گزاف تولید، کشاورزان کمتری نسبت به سال‌های گذشته به تولید این محصول استراتژیک روی آوردند و در نتیجه قیمت توت‌فرنگی افزایش یافته است.
وی ادامه داد: از دیگر عواملی که باعث افزایش نرخ این محصول می‌شود، نبود کارخانه و صنایع فرآوری و بسته‌بندی در ایران برای این محصول است و بخش عمده این محصول نیز به‌شکل تازه‌خوری عرضه می‌شود و قسمت کمی از آن به‌صورت خانگی به مربا، شربت و … تبدیل می‌شود.
بخش عمده این نبود صنایع تبدیلی و فرآوری سبب شده تا هرساله دست کشاورزان از سود حاصل از فروش محصول‌شان خالی‌تر شود، چرا که آنها یک هفته برای فروش محصول‌شان فرصت دارند و در صورت دیر رساندن محصول حتی دلالان هم توت‌فرنگی‌ها را خریداری نمی‌کنند و بهانه‌تراشی می‌کنند.
فرآوری و صنایع تبدیلی، حلقه مفقوده کشاورزی مازندران بوده و سبب شده بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله توت‌فرنگی در دوراهی بین مزرعه و بازار بپوسد و از بین برود و به سرنوشت دیگر محصولات نظیر پرتقال و کیوی دچار شود.
نبود صنایع فرآوری در مازندران در حالی است که این استان مهد تولید انواع محصولات کشاورزی به‌شمار می‌رود، یک کشاورز بهنمیری که از جمله بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های توت فرنگی در استان مازندران است، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: توت‌فرنگی محصول پرزحمتی است، کار از شخم زدن، بوته‌کاری، چند مرحله سمپاشی و... آغاز می‌شود و در مرحله برداشت نیز باید به‌صورت دستی برداشت شود و هیچ دستگاهی برای برداشت آن به‌شکل مکانیزه به کمک بشر نیامده است و همه این عوامل نیز در گران شدن این محصول تاثیرگذار است.
ذبیح الله کاملی بااشاره به افزایش دستمزد کارگران اظهار کرد: بالا بودن دستمزد، هم مشکلات کارگران و هم کارفرمایان را سخت‌تر کرده است و این در حالی است که مسئولان باید از کشاورزان حمایت کنند،اما در سال‌های اخیر حمایتی نشده است.
این کشاورز با بیان بالا بودن نرخ توت‌فرنگی افزود: نرخ توت‌فرنگی در سر باغ بنا به کیفیت محصول ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان به‌ازای هر کیلو بوده و هر روز پایین‌تر می‌آید، هدررفت محصول به‌دلیل نبود صنایع تبدیلی، گرانی سم ،کود و بذر، در افزایش قیمت‌ها موثر بوده است.
افزایش چشمگیر هزینه نهاده‌ها
وی ادامه داد: سال گذشته هر بذر توت‌فرنگی ۴۰۰ تومان قیمت داشت، در حالی که امسال با افزایش 3 برابری به هزار و ۲۰۰ تا 2 هزار تومان رسیده است و نرخ کودهای تقویتی و سم‌های کنه و قارچ‌کش امسال نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است.
وی با انتقاد از نبود کارخانه صنایع تبدیلی در استان افزود: ۵۰ درصد محصول در زمان بارش باران و در هنگام جمع‌آوری غیرقابل‌استفاده یا خام‌خوری می‌شود که از محصول جدا و دورریز و اگر صنایع تبدیلی وجود داشته باشد از دورریز محصول جلوگیری می‌شود.
احمدی از دیگر کشاورزان بخش بهنمیر که با حذف کودهای شیمیایی تقویتی، به‌صورت بیولوژیک توت‌فرنگی تولید می‌کند، از نبود بازار فروش محصولات ارگانیک گلایه دارد و می‌گوید: محصول ارگانیک و طبیعی جایگاهی برای فروش ندارد. وی افزود: از جمله دیگر مشکلات در بخش تولید، سرقت‌های شبانه در باغ است و این سرقت‌ها گاهی باعث از بین رفتن بذر و تمام سود کشاورز می‌شود و این امر باعث شده که بسیاری از کشاورزان به‌صورت شبانه‌روزی در مزارع حضور داشته باشند. نبود بازار فروش مناسب سبب شده تا برخی کشاورزان و تولیدکنندگان با برپایی جایگاه‌های فروش موقت در حاشیه جاده، محصول را به‌فروش برسانند و در مجموع، کشاورزان اوضاع بازار فروش را امسال خوب توصیف نمی‌کنند.
مریم جهانی از جمله کیمه‌داران حاشیه جاده بوده که تولیدات مزرعه را در آن به‌فروش می‌رساند و دلیل گرم نبودن بازار فروش امسال نسبت به سال‌های قبل را پایین بودن قدرت خرید و افزایش نرخ این محصول ذکر کرد و گفت: ضرر و زیان ناشی از سال گذشته باعث کاهش استقبال تولیدکننده شده است، در حالی که ایجاد کارخانه فرآوری و صنایع تبدیلی می‌تواند سبب رونق بازار این محصول شود.
4 هزار بهره‌بردار توت‌فرنگی
حسن عنایتی، سرپرست جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه در هزار و ۵۰۰ هکتار از مزارع استان در بابلسر، سیمرغ، قائمشهر، جویبار، ساری، نکا و... توت‌فرنگی تولید می‌شود، شمار بهره‌برداران این بخش را 4 هزار نفر ذکر کرد.
ارزش تولیدات توت فرنگی را هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال بیان کرد و گفت: بکارگیری واریته‌های اصلاح‌شده و تجاری به‌جای ارقام محلی و تغییر شیوه کشت از سنتی به مدرن، بسته‌بندی و درجه‌بندی توت‌فرنگی برای صادرات آن از نیازمندی‌ها و ضروری است.
وی توسعه مکانیزاسیون و تولید محصول ارگانیک را از دیگر برنامه‌ها برای رونق تولید توت‌فرنگی ذکر کرد.
سخن پایانی
هر سال از اوایل آبان‌ماه، باغداران استان مازندران، کار کشت محصول توت‌فرنگی را آغاز می‌کنند و با رسیدن فصل برداشت، دغدغه آنان برای فروش و جلوگیری از ضایعات آغاز می‌شود، چرا که آنها یک هفته بیشتر تا رسیدن به بازار فروش فرصت ندارند وگرنه دسترنج‌شان در فاصله بین مزرعه تا سفره، به‌دلیل نبود صنایع تبدیلی و فرآوری به ضایعات تبدیل می‌شود.
