درخشش ۸ ساله پتروشیمی
مراسم بزرگداشت «محمدرضا نعمتزاده» با عنوان «شب نامآوران عرصه انرژی کشور» در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۴۰۳ در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد. این مراسم با حضور بیژن زنگنه، وزیر اسبق نفت و صمد حسنزاده، رئیس اتاق ایران، همراه بود. در این آیین، از نقش برجسته نعمتزاده در توسعه صنعت نفت، گاز و پتروشیمی ایران تقدیر بهعمل آمد. وی در دوران پس از جنگ تحمیلی، برنامهریزی گستردهای برای افزایش ظرفیتهای پتروشیمی و سهم ایران در بازارهای بینالمللی انجام داد. همچنین وی علاوه بر سابقه وزارت صنعت، معدن و تجارت، در دورههای مختلف مدیریتی، مسئولیتهای کلیدی در بخش انرژی کشور برعهده داشته و همواره از حامیان نقشآفرینی بخش خصوصی در صنعت پتروشیمی بوده است. «شب نامآوران» یکی از برنامههای ویژه اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی است که با هدف قدردانی از پیشکسوتان و تاثیرگذاران صنعت انرژی کشور برگزار میشود. این رویداد فرصتی برای مرور دستاوردهای این حوزه و بررسی چالشهای پیشروی بخش خصوصی در صنعت پتروشیمی است.

جهش پتروشیمی در دولت اصلاحات
بیژن زنگنه، وزیر اسبق نفت در تقدیر از مهندس نعمتزاده که عمر خود را برای سربلندی ایران گذاشته است، گفت: نمیتوان هیچیک از خدمات ایشان را نادیده گرفت. نعمتزاده از فرزندان خدمتگزار ایران است و در طول تمام فعالیتهایی که از ابتدای انقلاب برعهده داشت، شخصیت مستحکمی بود و بهویژه در حوزه پتروشیمی دوره درخشانی را رقم زد. وی ادامه داد: ۳ دلیل دارم که نشان دهد پتروشیمی ایران در دوره نعمتزاده ۸ سال درخشان را پشتسر گذاشت؛ اول اینکه ایشان پروژهمحور است. آن زمان به جهش در پتروشیمی نیاز داشتیم و نعمتزاده با گروهی که در کنارش بودند، توانست موفق شود. دوم اینکه دولت اصلاحات فضایی خلق کرد که توانستیم از آن بهره ببریم. محیطی شکل گرفت که استفاده خوبی بردیم. شاید اینگونه فکر میشد که فقط میتوان توسعه سیاسی داشت و به توسعه صنعتی و اقتصادی فکر نمیشد؛ اما در دولت فکر کردیم باید این اتفاق بیفتد و از طرفی سایر کشورها به این باور رسیدند که ایران میخواهد با رویکردی مثبت در مسیر توسعه قدم بردارد. زنگنه تصریح کرد: با همین رویکرد و فضایی که شکل گرفته بود در بخش پتروشیمی قدمهای خوبی برداشتیم و جهشی براساس برنامهریزیهای انجامگرفته، رخ داد.
سومین مسئله که کمک کرد، این بود که در دولت، مکمل هم بودیم و با یاری هم جلو رفتیم. وی روند خصوصیسازی پتروشیمی که در دورههای بعدی انجام گرفت را نادرست خواند و گفت: باوجود تمام تلاشهایی که شد، از این منظر آسیب دیدیم. باید قدر نسل آقای نعمتزاده را بیشتر بدانیم، چراکه آنها با شرافت ماندند و برای توسعه این کشور تلاش کردند.
رویکرد تاریخساز نعمتزاده در صنعت کشور
صمد حسنزاده، رئیس اتاق ایران نیز در این مراسم گفت: معتقدم آقای نعمتزاده نیازی به تجلیل ندارد. خدمات ایشان به کشور بهعنوان یک شناسنامه در تاریخ باقی میماند. از همینرو نسل آینده، مردم و مسئولان باید با افرادی چون آقای نعمتزاده آشنا شوند و ارزش اقدامات آنها را درک کنند. این افراد صادقانه خدمت کردند و جایگاه والایی دارند.
دولتمردی عاقل و عملگرا
رئیس اتاق ایران با بیان این مطلب که آقای نعمتزاده یکی از دولتمردانی است که عقلانیت و عملگرایی در ایشان متجلی است، تاکید کرد: ایشان با بیش از 4 دهه فعالیت مستمر و بیوقفه در حوزههای مختلف اقتصادی، از جمله وزارت کار، وزارت صنایع و وزارت نفت، نقشی بیبدیل در پیشرفت کشور ایفا کرده است. بنابراین تجلیل از محمدرضا نعمتزاده، بزرگ داشتن شخصیتی انعطافپذیر، میانهرو با تابآوری بالا است، البته شاید دولتمردان بسیاری در ایران واجد ویژگیهای عقلانیت و عملگرایی باشند؛ اما دولتمردان و سیاستمدارانی که علاوه بر عقلانیت و عملگرایی، آراسته به خصوصیتهایی نظیر تابآوری، انعطافپذیری و میانهروی باشند را باید بیشتر موردتمجید قرار داد. حسنزاده ادامه داد: وی از جمله سیاستمداران و دولتمردان ایرانی است که میتوان او را سیاستمداری عاقل، عملگرا، میانهرو، انعطافپذیر و با تابآوری بالا قلمداد کرد. چنین شخصیتی، حتی اگر با آماج تخریب از سوی افراد تنگنظر نیز مواجه میشد؛ اما همواره مسیر را با جدیت و بیاعتنا به حاشیهها میپیمود.
شخصیت مورداعتماد امام(ره)، رهبر معظم انقلاب و شخصیتهای تراز اول نظام
وی از آقای نعمتزاده بهعنوان شخصیتی مورداعتماد امامخمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب و شخصیتهای تراز اول نظام یاد کرد و گفت: این اعتماد، نشان از توانمندی و صداقت ایشان در انجام وظایف محوله داشت. او در دوران مسئولیتهای خود، همکاری نزدیکی با مرحوم آیتالله هاشمیرفسنجانی داشتهاند. این همکاری، منجر به تصمیمگیریهای موثر و راهبردی در حوزههای اقتصادی و صنعتی کشور شد که آثار آن تا به امروز مشهود است.
مرد میدان سازندگی
رئیس اتاق ایران خاطرنشان کرد: مهندس نعمتزاده همواره در کوران فعالیتهای اجرایی، حضور داشته است، حتی در آن زمان که یک سیمان ساده را هم وارد میکردیم، او حضور فعالی در این دوران داشت و هیچگاه از مسئولیت شانه خالی نکرد. وی حتی در دوران دولتی که از نظر فکری و مشی سیاسی، با او همسو نبود نیز «برای مردم ایران» جانفشانی کرده و مسئولیت نهضت پالایشگاهسازی را پذیرفته است.
کارآفرین فرهنگساز
حسنزاده ادامه داد: در زمانهای که «خلق ثروت» بهعنوان یک ارزش دیده نمیشد، مهندس نعمتزاده دیدگاهی دیگر داشت. وی روحیه و تفکر کارآفرینی را هیچگاه کنار نگذاشته و همواره بهعنوان فردی پیشرو در حوزه صنعت و کارآفرینی شناخته شده است.
حامی بخش خصوصی
رئیس اتاق ایران از نعمتزاده بهعنوان یک الگوی دولتمردی که همواره حامی بخش خصوصی بوده است، یاد کرد و افزود: بسیاری از شهرکها و نواحی صنعتی، میراث دوره مدیریت وی بهشمار میرود.
آقای نعمتزاده با تاکید بر اهمیت این بخش در توسعه اقتصادی کشور، تلاش کرد تا زمینههای رشد و شکوفایی آن را فراهم کند و الگویی برای نسلهای آینده صنعتگران و کارآفرینان کشور شود.
حسنزاده یکی از دستاوردهای برجسته آقای نعمتزاده را توسعه و تحول صنعت پتروشیمی در ایران دانست که امروز بهعنوان ستونفقرات تامین ارز کشور شناخته میشود. سایتهای بزرگ پتروشیمی بهویژه در عسلویه و ماهشهر، یادگار ارزشمند دیدگاههای بلندمدت و رویکردهای نوآورانه در مدیریت مهندس نعمتزاده بر شرکت ملی صنایع پتروشیمی است. وی در ادامه به فعالیتهای مهندس نعمتزاده در حوزههای آموزشی اشاره کرد و افزود: مهندس با حمایت از مراکز تحقیقاتی و دانشگاهها، تلاش کرد تا ارتباط بین صنعت و دانشگاه تقویت و نیروی انسانی متخصص و کارآمد تربیت شود. از جمله فعالیتهای ماندگار ایشان، ایجاد مراکز آموزش صنعتی در بخشهای مختلف است.
۴۶۱میلیارد دلار ظرفیت اقتصاد ایران نیست!
در این مراسم منصور معظمی، معاون اسبق وزارت نفت در تجلیل از شخصیت و مجموعه اقدامات مهندس نعمتزاده، گفت: ارزشگذاری در فرآیند مدیریت یک موضوع مهم و اساسی است. اگر میبینیم که شخصیتی میآید و جهشی در یک حوزه اتفاق میافتد، یعنی اجازه دادیم با تکیه بر توانمندیها و امکانات خود زمینه این جهش را مهیا کند. امروز این اجازه را به مدیران خود نمیدهیم. قدرت عمل و تصمیمگیری را از مدیران گرفتهایم. نباید فراموش کرد که صنعت پتروشیمی و نفت بدون حضور نعمتزاده و تصمیماتی که گرفت، جهش پیدا نمیکرد. وی ارزش دادن به سرمایههای انسانی را موردتوجه قرار داد و گفت: تحریم بد است و رفتن سایه شوم آن از سر کشور، فرصتی برای تنفس اقتصاد خواهد بود و در این وضعیت، معتقدم بدون اصلاح روابط بینالمللی، توسعه امکانپذیر نیست. ۴۶۱میلیارد دلار ظرفیت اقتصاد ایران نیست. تواناییها و ظرفیتهای اقتصادی ایران بیش از این ارقام است و باید برای رسیدن به آن تلاش کنیم. وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: قدر سرمایههای انسانی را بدانیم و فراموششان نکنیم. آنچه امروز توانست در همین دوران سخت اقتصادی به کشور کمک کند، اقداماتی بود که در دورههای قبل توسط افرادی مانند آقای نعمتزاده انجام شده است. رویکرد بینالمللی و اعتماد به بخش خصوصی 2 ویژگی برجسته مهندس نعمتزاده است.
رویکرد بینالمللی و اعتماد به بخش خصوصی
در ادامه حمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، صنعت ساختوساز، صنعت پزشکی و دانشبنیان را 4 صنعتی دانست که در آنها رشد خوبی را تجربه کردیم.
بهاعتقاد وی، در هر دو صنعت نفت، گاز و پتروشیمی و ساختوساز آقای نعمتزاده حضور داشتند و بهدلیل رویکرد بینالمللی و اعتماد به بخش خصوصی، توانستند در این بخشها به اقتصاد ایران کمک کنند.
وی از برنامهمحور بودن و نگاه جدی ایشان در هنگام کار یاد کرد و افزود: مدت مدیریت ایشان در پخش و پالایش کوتاه بود و شاید اگر اجازه داده میشد تا ایشان به فعالیت خود ادامه دهند، امروز شاهد شرایط بهتری بودیم.
قابلیت رهبری، بسیج ارادهها، تفکر خلاق و فهم نو از صنعت و توجه به تحولات بینالمللی از ویژگیهای مدیریت آقای نعمتزاده است که حسینی آنها را مورد تاکید قرار داد.
ارتباط با دنیا، چاره مشکلات اقتصادی
محمدرضا نعمتزاده، وزیر اسبق صنایع و مدیرعامل اسبق شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مراسمی که برای تقدیر از وی در اتاق ایران و بههمت اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفت، گاز و پتروشیمی برگزار شده بود، گفت: امروز از من درباره علل ناترازی انرژی سوال میکنند، باید در این رابطه به نبود منابع مالی و عدماقدام جدی طی ۸ الی ۱۰ سال گذشته اشاره کرد. محمدرضا نعمتزاده، در ابتدای سخنان خود نگاهی به دوران فعالیتهای خود در حوزههای مختلف صنعتی و پتروشیمی داشت و بخش کوتاهی از تجربیات و خاطرات خود را مطرح کرد. وی علاوه بر این نکات به مسئله ناترازی انرژی اشاره کرد و گفت: حدود ۸ الی ۱۰ سال گذشته اقدام جدی در بخش انرژی انجام نگرفته است. منابع مالی لازم در اختیار نداشتیم و امروز هم نداریم. مشکل تنها با ارتباط با دنیا حل میشود. تمرکز روی نیروگاه خورشیدی خوب است؛ اما در این حوزه هم مشکلاتی داریم. نعمتزاده ضمن تاکید بر لزوم پذیرش FATF گفت: هنوز درباره خوب بودن FATF بحث است. فراموش نکنیم که FATF عملکرد و ارتباطات مالی و بانکی در سطح دنیا را مدیریت میکند و مخالف پولشویی است. اگر تخلف شود، با متخلف برخورد میشود. چرا میگوییم جاسوسی است. در داخل هم قانون داریم؛ اگر تخلفی انجام بگیرد، باید با متخلف برخورد شود. وی از جهش در اقتصاد که در عنوان سال هم مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است، صحبت کرد و افزود: جهش معنا و مفهوم مشخصی دارد؛ با این وضعیت در تحقق جهش موفق نیستیم. نعمتزاده به صنعت پتروشیمی و آنچه تاکنون انجام شده است، اشاره کرد و افزود: در حوزه پتروشیمی اقدامات خوبی انجام شد؛ اما هنوز کارهای زیادی باقی مانده است که باید انجام شود. ظرفیتهای ایران در این بخش قابلتوجه بوده و دستنخورده مانده است و امیدوارم نسل آینده تلاش کند و از این ظرفیتها در مسیر توسعه بهره ببرد. این کشور متعلق به ماست و هر کاری از دستمان برمیآید، باید انجام دهیم. منتظر نمانیم چون شرایط بحرانی است و باید هرچه میتوانیم برای ایران انجام دهیم.
نعمتزاده ثروتی زاینده خلق کرد
محمدرضا انصاری، مدیرعامل شرکت کیسون و نایبرئیس سابق اتاق ایران نیز با حضور در این مراسم گفت: بزرگی انسانها را باید با آرزوهای آنها بسنجیم. باید ببینیم تا چه حد آرزوهای آنها محقق شده و تا چه حد این آرزوها انسانی است. وی با تاکید بر اینکه مقیاس اندازهگیری تحقق آرزوها در ایران با برخی شرایط و موانع جدی مواجه است، ادامه داد: باوجود همه این شرایط، تحقق آرزوها بسیار سختتر است و افراد باید عاشق بوده و نبوغ داشته باشند. نعمتزاده با تکیه بر همین ویژگیها توانست و جلو رفت. ایشان ثروتی زاینده خلق کرد و امروز همه از آن بهره میبریم.
استاندارد دستنیافتنی مدیریت
حسن عباسزاده، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی به اثرگذاری مستمر مهندس نعمتزاده اشاره کرد و گفت: باید اذعان داشت که وی استاندارد دستنیافتنی مدیریت صنعت پتروشیمی است و بسیاری از برنامههایی که در زمان مدیریت مهندس نعمتزاده اجرایی شد، دیگر تکرار نمیشود؛ زیرساختهایی که در آن زمان شکل گرفتند، همچنان مورداستفاده هستند.
بنابراین باید اذعان داشت موقعیت و جایگاهی در حوزه پتروشیمی خلق شده و باید بابت آن قدردان افرادی مانند مهندس نعمتزاده بود.