رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: اگر بر بخش معدن و اکتشاف، استخراج و فرآوری تمرکز کنیم، فرمایش رهبر معظم انقلاب مبنی بر جایگزینی معدن به جای نفت محقق خواهد شد.

رتبه پنجم ایران در منابع طبیعی

داریوش اسماعیلی با بیان این‌که ایران با دارا بودن حدود ۲۷.۵ تریلیون دلار منابع طبیعی اعم از نفت، گاز و انواع منابع طبیعی و معدنی در رتبه پنجم جهان قرار دارد، افزود: از این مقدار حدود ۵ درصد منابع معدنی است که بیش از یک‌هزار و ۴۰۰ میلیارد دلار مواد خام معدنی در درون زمین است که اگر این مواد استخراج و فرآوری شود و ضریب بالای ۵۰ را دریافت کند بسیار قابل توجه است.

وی با اشاره به فعالیت اکتشافی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در پهنه کردستان گفت: ۲۵ ورقه زمین‌شناسی کاربردی و ۷۵ پروژه اکتشافی در سه لایه زمین‌شناسی، زمین‌شناسی اقتصادی و ژئوشیمی با مبلغی بالغ بر حدود ۳۰۰ میلیارد تومان برای وسعت حدود ۱۶ هزار کیلومتر مربعی تهیه شد.

اسماعیلی خاطرنشان‌کرد: با هزینه انجام شده معادل ۵۷ آنومالی طلا، ۳۶ آنومالی مس، ۱۸ آنومالی سنگ‌آهن و ۱۰ آنومالی سرب و روی و آثاری از منگنز شناسایی شد که اگر بخواهیم این میزان را برای بورس و بخش خصوصی در معرض فروش و مزایده قرار دهیم به‌طور حتم بالای ۲۰ هزار میلیارد تومان ارزش‌گذاری خواهد شد و این نشان می‌دهد تمرکز روی اکتشاف و مواد معدنی شبیه پاشیدن بذر و درو کردن آن با چندین برابر آنچه هزینه می‌کنیم خواهد بود.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که آیا هنوز هم می‌توانیم امیدوار باشیم که در ایران معادن جدید کشف شود و وسایل و ابزار پیشرفته برای رصد و اکتشاف نقطه به نقطه کشور را در اختیار داریم، گفت: طی سال‌های گذشته نگاه به‌روز بوده و نگاه میان‌مدت و طولانی‌مدت در بخش معدن وجود نداشته است، بر این اساس عمده اکتشافات انجام شده اکتشافات سطحی بوده و هرگز به اکتشافات در عمق توجهی نکرده‌ایم.

معاون وزیر صمت ادامه ‌داد: بر همین اساس عمده اکتشافات انجام شده در کشور اکتشافات سطحی بوده و هرگز اکتشافات عمیق را انجام ندادیم و امروز از طریق اکتشافات به روش نوین می‌توانیم تقریباً همه اعماق زمین را مطالعه کرده و بر روی نقشه بیاوریم که مهم‌ترین راه آن انجام مطالعات ژئوفیزیک هوایی است که پرواز هلیکوپترها داده‌های درون زمین و ذخایر زیرزمینی را به ما نمایش می‌دهد.

وی با بیان این‌که طی ۴۵ سال گذشته فقط ۶۵۰ هزار کیلومتر خطی پرواز فیزیک هوایی داشته‌ایم، تصریح کرد: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور طی برنامه پنج ساله هفتم توسعه، ۲ میلیون کیلومتر پرواز خطی خواهد داشت که تقریباً دو سوم کشور را پوشش می‌دهد و ما در این سازمان مصر به انجام این کار هستیم و با برنامه‌ریزی‌های انجام شده طی حدود سه سال این میزان برداشت ژئوفیزیک هوایی را خواهیم داشت.

اسماعیلی با بیان این‌که فواصل پروازی تا قبل از انقلاب حدود ۷.۵ کیلومتر بوده است، ادامه‌داد: آنچه درون زمین وجود دارد را با فواصل هوایی ۲۵۰ متر روی نقشه خواهیم آورد که این مطالعات به حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان نیاز دارد و اگر این هزینه انجام شود درآمد بالایی خواهیم داشت.

فرونشست به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی رخ می‌دهد

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در ادامه درباره موضوع فرونشست و ارتباط آن با انجام مطالعات اکتشافی و برداشت ذخایر معدنی گفت: برداشت از ذخایر معدنی هیچ اثری بر زمین نخواهد داشت و آنچه اثر منفی دارد و باعث فرونشست می‌شود برداشت بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی است.

وی با بیان این‌که ما با یک اختلاف تراز آب در بین ایران و جهان مواجه هستیم، گفت: میزان بارندگی سالانه در ایران تقریباً یک سوم خشکی‌های جهان است و حدود ۲۳۰ میلیمتر در برابر ۸۳۰ میلیمتر میزان متوسط بارندگی در جهان است. اسماعیلی ادامه‌داد: در ظرفیت آب‌های زیرزمینی رتبه ۳۷ و آب‌های سطحی رتبه ۶۲ را داریم و در برداشت و مصرف آب متاسفانه رتبه پنجم را داریم. وسعت کشور ما ۱.۲ درصد خشکی‌ها است در حالی که ظرفیت آبی حدود ۳۶ صدم درصد نسبت به کل قاره‌ها است.

ناترازی ۱۴۵ میلیارد متر مکعبی در آبخوان‌های کشور

معاون وزیر صمت با بیان اینکه ناترازی آب در آبخوان‌های کشور درحال‌حاضر ۱۴۵ میلیارد متر مکعب آب است، تصریح کرد: این بدین معنی است که میزان برداشت ما از آبخوان‌های کشور طی سال‌های گذشته حدود ۱۴۵ میلیارد متر مکعب بیشتر از میزان آب وارد شده بوده و این باعث ایجاد حفراتی در درون زمین شده و این امر مهم‌ترین عامل فرونشست زمین است.

نهضت مصرف آب در کشور

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور خاطرنشان کرد: این اخطار جدی را به مسئولان کشور می‌دهیم که اگر رویه برداشت آب ادامه پیدا کند، فرونشست جدی‌ترین خطری خواهد بود که به سمت سرزمین ما خواهد آمد.

به گفته وی، تنظیم ناترازی انرژی و برق و گاز گرچه بسیار سخت است اما طی چند سال می‌توان آن را جبران کرد ولی برای ناترازی آب چنین کاری نمی‌توانیم انجام دهیم و سالیان سال طول می‌کشد تا آبخوان‌های ما مملو از آب شود و به حالت اولیه بازگردد.

معاون وزیر صمت تصریح‌کرد: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور بنا به دستور معاون اول رئیس‌جمهور در حال تهیه طرحی تحت عنوان نهضت مصرف آب در کشور است که امیدواریم به زودی عملیاتی شود و از پیش‌روی بیشتر فرونشست در کشور که بسیاری از شهرها را تهدید کرده، ممانعت کنیم.

نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌ها

فعالان بخش معدن به این نکته اشاره می‌کنند که توسعه بخش معدن نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌ها و فناوری‌های نوین، تربیت نیروی انسانی متخصص و ایجاد روابط تجاری پایدار با کشورهای مصرف‌کننده مواد معدنی است. از سوی دیگر با توجه به ظرفیت بالای منابع معدنی کشور، سرمایه‌گذاری در این بخش می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال ایفا کند. با توجه به این عوامل، معادن می‌توانند به طور قابل توجهی به کاهش وابستگی به نفت کمک کرده و نقش مهمی در توسعه اقتصادی ایران ایفا کنند، اما این فرآیند زمان‌بر و نیازمند تلاش‌های مشترک دولت، بخش خصوصی، و جامعه علمی است. با توجه به تنوع و ارزش منابع معدنی در کشور رئیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در کشور معتقد است، اگر به بخش معدن و اکتشاف، استخراج و فرآوری تمرکز کنیم، حتما زمینه جایگزینی معدن به جای نفت محقق خواهد شد. براساس داده‌های سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، از این مقدار حدود ۵ درصد منابع معدنی و شامل هزارو400 میلیارد دلار مواد خام معدنی درون زمین قرار دارد که اگر این مواد استخراج و فرآوری شود و ضریب بالای ۵۰ را دریافت کند ارزش مواد خام معدنی بسیار قابل توجه خواهد شد.

سخن پایانی

ایران با دارا بودن ذخایر عظیم نفت، گاز و مواد معدنی، یکی از کشورهای غنی از منابع طبیعی در جهان محسوب می‌شود. بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده توسط سازمان زمین‌شناسی، ایران از نظر ذخایر گاز طبیعی در پنجم دنیا قرار دارد و ارزش منابع طبیعی کشور به ۲۷.۵ تریلیون دلار می‌رسد.