ترامپ و چالشهای کشاورزی در ایران
سرانجام پس از کشوقوسهای فراوان، انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۴ در امریکا با روی کار آمدن ترامپ پایان یافت، گرچه این پیروزی در ایران واکنشهای متفاوتی را بههمراه داشت و دیدگاههای مختلفی درباره موضع او نسبت به ایران مطرح شد، اما بین کارشناسان اقتصادی ایران اتفاقنظر وجود دارد که ریاستجمهوری ترامپ برای بار دوم، احتمالا به تشدید تحریمها منجر میشود و فشار بیشتری بر اقتصاد ایران وارد میکند.
نخستین پسلرزههای اخراج مهاجران بر کشاورزی امریکا
بهگزارش سی ان ان، در هفته گذشته فرمان رئیسجمهوری جدید امریکا مبنی بر اخراج مهاجران، آینده بخش کشاورزی امریکا را در هالهای از ابهام فرو برده است. براساس این گزارش، ۴۲ درصد کارگران بخش کشاورزی مهاجرانی هستند که مدارک قانونی ندارند. این در حالی است که فعالیت بخش کشاورزی امریکا در سالهای اخیر 7 درصد کاهش یافته است. همچنین در 5 سال اخیر بهعلت افزایش هزینه خوراک دام و کود شیمیایی و همچنین تغییرات اقلیمی، ۱۴۲هزار مزرعه بسته شده است. رئیسجمهوری امریکا از روز اول استقرار در کاخ سفید، فرمان اخراج مهاجران را در این کشور امضا کرد. ترامپ وعده داده است که جلوی ورود مهاجران غیرقانونی را به امریکا میگیرد. بر همین اساس گروهی از کشاورزان از رئیسجمهوری جدید خود خواستهاند که بهدلیل اینکه زراعت در این کشور به کارگران غیرقانونی وابسته است، از اخراج آنها صرفنظر کند. زیرا این اقدام میتواند در زنجیره تامین مواد غذایی امریکا که بسیار به این مهاجران وابسته است، اختلال ایجاد کند. بهگفته بخش کشاورزی، براساس نامهای که به کنگره امریکا نوشتهاند، بیش از 2 میلیون نفر از مهاجرانی که فاقد مدارک قانونی هستند، به کشاورزی در این کشور اشتغال دارند.
لزوم بهبود روابط سیاسی و تجاری ایران و امریکا
براساس پیشبینی کارشناسان، ترامپ در کوتاهمدت تحریمها را تشدید میکند و با تحتتاثیر قرار دادن صادرات نفت ایران، به کاهش درآمد، کاهش ارزش پول و افزایش تورم در کشورمان دامن میزند. بهمنظور بررسی این مسئله با کارشناسان این حوزه در روزنامه صمت به گفتوگو نشستهایم که در ادامه، مشروح این گفتوگو آمده است.
محسن نقاشی، دبیر فدراسیون تشکلهای صنایع غذایی کشور در گفتوگو با صمت، در این زمینه گفت: روی کار آمدن روسایجمهور امریکا بسته به مواضعی که نسبت به ایران دارند، قطعا در روابط و تحریمها موثر خواهد بود، ترامپ رئیسجمهوری جدید امریکا باتوجه به نگاهی که نسبت به ایران دارد، در دوره ریاستجمهوری قبلی خود، تحریمهای شدیدی اعمال کرد و امروز تاثیر این تحریمها را در شرایط معیشتی مردم ایران مشاهده میکنیم.
وی ادامه داد: در حال حاضر بخش صنعت و تولید نیز این آثار را بیشتر لمس خواهند کرد و امیدواریم تا با بهبود این رابطه این موضوع حل شود، چراکه بیتوجهی به بهبود روابط نه به نفع تولید و نه به سود مردم خواهد بود و در صورت اعمال بیشتر این نوع تحریمها، ۱۰۰درصد بخش امنیت غذایی با چالش جدی مواجه خواهد شد.
دبیر فدراسیون تشکلهای صنایعغذایی کشور در پاسخ به اینکه آیا خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی میتواند موجب عدمنگرانی از تامین امنیت غذایی شود نیز گفت: بله خودکفایی تاحدودی میتواند این مشکل را حل کند، اما آیا زمانی که در برخی محصولات به خودکفایی نیز رسیده بودیم، دیگر نیازی به واردات مواد اولیه، نهادهها و... نداشتیم؟
نقاشی بااشاره به رویکرد دولت چهاردهم در بهبود روابط سیاسی و تجاری افزود: باتوجه به رویکرد دولت جدید در بهبود روابط تجاری و سیاسی معتقدم که باید از تمام فرصتهای موجود در این حوزه استفاده کرد و توجه داشت که این موضوع بهنفع مردم، تولید و کشور خواهد بود. دبیر فدراسیون تشکلهای صنایعغذایی کشور گفت: در شرایط فعلی نیز، باتوجه به نوسانات نرخ دلار و وضعیت تحریمهای جدید، بسیاری از واحدهای تولیدی و کشاورزی آسیب دیدهاند و کسانی که منکر این تاثیر هستند و تحریمها را در شرایط اجتماعی و معیشتی بیاثر میدانند، قطعا هیچ مراودات اقتصادی، تجاری و ارتباطی با تولید ندارند، زیرا افرادی که ارتباط با این موضوع دارند، اثر آن را ملاحظه میکنند.
نقاشی ادامه داد: گاهی تولیدکنندگان باوجود مشکلات و مشقتها بعد از موفقیت در تولید و تجارت به مشکل بازگشت ارز حاصل از صادرات بر میخورند که یکی از بزرگترین تاثیراتی است که تحریمها داشته است. گاه تجار برای بازگرداندن این ارز ۱۵ تا ۲۰ درصد درآمد حاصله را به صرافها میدهند تا بتوانند ارز حاصل از صادرات خود را به کشور وارد کنند. اگر این موضوع ادامهدار شود، تنها کسانی که سود خواهند کرد، کشورهای رقیب خواهند بود.
وی بااشاره به اینکه اکنون امارات زنگ خطری برای ایران است، گفت: اگر با همین خط و مشی پیش رویم، باید دست خود را برای واردات از این کشور نیز دراز کنیم و امیدوارم که شورای مصلحت نظام با ورود به این مسئله بتواند گامی در راستای بهبود این وضعیت بردارد. همچنان که طی چند سال گذشته نیز، مشکلات فراوانی گریبانگیر تولید و صنعت بوده است و نسبت به ۳ سال گذشته بسیاری از بازار خود را در صنعت غذایی از دست دادهایم.
چیزی نمانده است که ترامپ بخواهد دوباره تحریم کند
باوجود اینکه محسن نقاشی، دبیر فدراسیون تشکلهای صنایع غذایی کشور، تحریمها و تشدید آن را در معیشت و تولید محصولات غذایی و کشاورزی موثر میداند، اما ارسلان قاسمی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون در گفتوگو با صمت با بیان اینکه محصولات غذایی کشور تحریم نبوده و نیست، گفت: مشکل اصلی تحریم، سیستم بانکی است. آنچه مسلم است، این است که بازارهای پیرامونی ما نیاز به محصولات کشاورزی ما دارند و خیلی نگران صادرات خود نیستیم، اما شرایط و سیستم بانکی ثانویه را باید در نظر داشته باشیم که بهگمان من نیز، آن هم خیلی موثر نخواهد بود، زیرا چیزی نمانده است که ترامپ بخواهد دوباره تحریم کند.
میتوانیم بزرگترین صادرکننده گوشت منطقه باشیم
منصور پوریان، رئیس شورای تامینکنندگان دام کشور در گفتوگو با روزنامه صمت نیز در این زمینه گفت: روی کار آمدن ترامپ در امریکا بیشتر در حوزه تحریمهای بانکی و ارزی موثر خواهد بود. باتوجه به نقش ارز در واردات و صادرات، شرایط بهگونهای پیش میرود که نوسانات بیشتر در حوزه ارزی شکل میگیرد.
وی بااشاره به ظرفیت تولید دامی کشور گفت: ساختار در کشور ما بهگونهای تعریف شده که ظرفیت تولید گوشت سفید و قرمز چه در حوزه دام سبک و چه در حوزه دام سنگین بالا است و اگر سیاستهای ارزی و پولی درست و حمایتهای درست انجام گیرد و تامین مواد اولیه و هزینههای آن بهسهولت اتفاق بیفتد، امکان دستیابی به خودکفایی در تولید و حتی صادرات را خواهیم داشت.
رئیس شورای تامینکنندگان دام کشور تاکید کرد: در چند سال اخیر بهدلیل افزایش هزینههای تولید، این فرآیند بهشکلی پیش رفته که هزینههای تولید افزایش یافته است، بنابراین اگر با حمایتها، این هزینهها تعدیل شود، قطعا نهتنها واردکننده گوشت نخواهیم بود، بلکه به تولیدکننده بالفعل در دنیا مبدل میشویم.
پوریان افزود: در دهه ۹۰ ما صادرکننده گوشت قدرتمندی در منطقه بودیم و رتبه هشتم صادرکننده دام زنده را داشتیم. اما با اتفاقاتی که در سیاستهای ارزی رخ داد، موجب گران شدن نهادههای مورد استفاده و در نتیجه محدودیت تولید و افزایش هزینههای تولید شد. با تغییر سیاستهای ارزی و حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی در این موضوع با چالش مواجه شدیم و اکنون نیز که میخواهند ارز ۲۸هزار و ۵۰۰ تومانی را نیز تغییر دهند، موجب شده که مواد اولیه موردنیاز در تولید دچار افزایش نرخ شده و در نتیجه تولید دچار عدمسودمندی شود، بنابراین از بازار رقابت عقب افتادیم و در داخل نیز تولید اقتصادی نبوده و تبدیل به واردکننده شدهایم.
وی با بیان اینکه اکنون نیز توانایی تبدیل شدن به صادرکنندهای قدرتمند را در منطقه داریم، ادامه داد: هم امکانات و هم زیرساختهای لازم و تجربه و تخصص لازم را داریم. بنابراین اگر تنظیمگری و مدیریت درست و صحیح اتفاق بیفتد، اصلا نیازی به واردات گوشت نخواهیم داشت و بهعنوان یک کشور مطرح در صادرات کالاهای گوشتی نیز فعال خواهیم بود، همچنانکه این تجربهها در دهه ۹۰ برای ما رخ داده است.
رئیس شورای تامینکنندگان دام کشور گفت: ایران جمعیت عظیم دامی دارد و جزو بزرگترین کشورهای تولیدکننده دام و گوشت در خاورمیانه است و امکان تولید دوبرابری همین میزان موجود را داریم و میتوانیم کشورهای اطراف را تامین کنیم، اما متاسفانه مدیریتهای اشتباه موجب ایجاد چالش در فرآیند تولید شده است.
گرچه ترامپ خود را بمبی برای دنیا جلوه داده، اما خنثی است
بهزاد بابایی، رئیس کمیسیون کشاورزی استانداری همدان در گفتوگو با صمت درباره روی کار آمدن ترامپ بهعنوان رئیسجمهوری جدید امریکا و تاثیر آن بر روابط تجاری و کشاورزی ایران نیز گفت: معتقدم گرچه ترامپ خود را بمبی برای دنیا جلوه داده، اما خنثی است و با اینکه خود را با دنیا درگیر کرده، اما برای ارتباط با ایران سیگنالهای مثبتی نشان داده است. وی بااشاره به دوره قبلی ریاستجمهوری ترامپ ادامه داد: در آن زمان در مقطعی با امریکا مذاکره داشتیم و خروجیهای این مذاکرات، واردات گندم و ذرت از امریکا شد. در صورتی که نیاز نیست برای این واردات با این کشور در ارتباط باشیم و کشورهای همسایه در صورت نیاز تامینکننده خوبی برای ما خواهند بود. بهاعتقاد وی، ترامپ خود تاجر بوده و اهل معامله است و دنبال آرمان و ایدئولوژی خاص خود نیست. بنابراین میتوان بسیار راحتتر با او وارد مذاکره و معامله شد و در نتیجه نگرانی بابت حضور مجدد ترامپ وجود ندارد و رسانههای خارجی با تولید برنامههای متعدد فقط سعی در افزایش هزینه این معاملات دارند.
سخن پایانی
ترامپ قبل از انتخاب بهعنوان رئیسجمهوری جدید امریکا در دوران نامزدی خود، وعدههای زیادی برای کاهش هزینههای تولید مزارع این کشور داده است، براساس وعدههای او «نرخهای بهره» کاهش خواهد یافت و هزینههای انرژی مزارع در سال اول ریاستجمهوری وی به نصف خواهد رسید. در ایران نیز کارشناسان و تحلیلگران بر تلاش بهمنظور کاهش تاثیر تحریمها از طریق تنوع بخشیدن به اقتصاد، تقویت مشارکت با کشورهایی مانند چین و روسیه و ارتقای نوآوریهای داخلی و پیشرفتهای فناوری تاکید دارند.