از شاخص‌های بازارهای جهانی به شاخص نزدک (Nasdaq)که شاخص بورس نیویورک است، شاخص داوجونز (Dow Jones)، شاخص FTSE۱۰۰ شاخص بورس لندن و شاخص نیکی(Nikkei) ۲۲۵ شاخص بورس توکیو می‌توان اشاره کرد.

شاخص داوجونز چگونه متولد شد؟

شاخص داوجونز یکی از مشهورترین شاخص‌های سهام در جهان است که در سال ۱۸۸۲ توسط چارلز داو و ادوارد جونز ایجاد شد این شاخص عملکرد ۳۰ شرکت بزرگ سهامی عام فعال در بازار نیویورک و نزدک را نشان می‌دهد و از آن زمان به عنوان یک معیار مهم برای سنجش سلامت اقتصاد امریکا و به طور کلی بازار سهام جهانی مورد استفاده قرار گرفته است. در دنیای بازارهای بورس جهان، شاخص‌ها نقشی حیاتی در جهت‌یابی سرمایه‌گذاران و سنجش سلامت اقتصادی ایفا می‌کنند. در میان این شاخص‌ها، نام میانگین صنعتی داو جونز به عنوان قدیمی‌ترین و مشهورترین شاخص بورس جهان، همچون ستاره‌ای درخشان می‌درخشد. شاخص داوجونز سلامت و نبض تپنده‌ی وال استریت را به تصویر می‌کشد. این شاخص با ارائه میانگین وزنی از نرخ سهام ۳۰ شرکت بزرگ و مهم در بورس نیویورک، به عنوان دماسنج اقتصاد ایالات ‌متحده شناخته می‌شود.

 تاریخچه شاخص داو جونز داستان داوجونز به سال ۱۸۸۲ باز می‌گردد، زمانی که چارلز داو و ادوارد جونز، دو روزنامه‌نگار پیشگام در وال استریت، تصمیم گرفتند شاخصی برای ردیابی عملکرد سهام ۱۲ شرکت صنعتی پیشرو در ایالات‌متحده ایجاد کنند. این شاخص که در ابتدا «میانگین سهام داوجونز» نامیده می‌شد. در آن دوران، امریکا در حال گذر از تحولات صنعتی عظیمی بود و نیاز به ابزاری برای اندازه‌گیری سلامت اقتصادی این کشور به شدت احساس می‌شد. از آن زمان تاکنون، شاخص داوجونز فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است. از رونق بی‌سابقه دهه ۲۰ میلادی تا رکود بزرگ دهه ۳۰، از جنگ جهانی دوم تا بحران‌های نفتی دهه ۷۰ و از حباب‌های تکنولوژی اواخر قرن ۲۰ تا بحران مالی ۲۰۰۸، این شاخص همواره انعکاسی از وضعیت اقتصاد امریکا بوده است. در طول تاریخ، تعداد شرکت‌های موجود در این شاخص دستخوش تغییرات متعددی شده است. درحال‌حاضر، ۳۰ شرکت از صنایع مختلف از جمله فناوری، مالی، سلامت، انرژی و مواد اولیه در این شاخص حضور دارند.

چگونه سهام شرکت‌ها به شاخص داوجونز اضافه می‌شود؟

ورود سهام یک شرکت به شاخص داوجونز فرآیندی منظم و مبتنی بر قوانین مشخص است که توسط کمیته‌ای از ویراستاران و مدیران ارشد وال استریت ژورنال و بورس نیویورک اداره می‌شود. این کمیته به طور دوره‌ای عملکرد مالی، ارزش بازار، ثبات و سایر فاکتورهای مرتبط را برای شرکت‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد و بر اساس این معیارها، صلاحیت آنها را برای ورود به شاخص داوجونز ارزیابی می‌کند. شرکت باید در بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) یا بورس نزدک فهرست شده باشد  سابقه عملکرد مالی قوی و پایدار داشته باشد.  شرکت متقاضی باید نقدینگی بالایی داشته و سهام در گردش آن قابل توجه باشد.  مقر اصلی آن در ایالات‌متحده باشد. نکته قابل توجه اینکه شرکت‌هایی که در حوزه حمل‌ونقل قرار دارند نمی‌توانند عضو شاخص داوجونز شوند.

عوامل مؤثر بر شاخص داوجونز

وضعیت اقتصاد کلان: 

اقتصاد ایالات‌ متحده، به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا، نقش بی‌چون و چرایی در حرکات شاخص داوجونز ایفا می‌کند. عواملی همچون نرخ تولید ناخالص داخلی (GDP)، نرخ تورم، نرخ بیکاری، نرخ بهره و ثبات سیاسی همگی به عنوان عوامل کلیدی اقتصادی عمل می‌کنند و می‌توانند سرمایه‌گذاران را نسبت به چشم‌انداز آتی اقتصاد و در نتیجه، ارزش سهام شرکت‌ها، خوش‌بین یا بدبین کنند. برای مثال، افزایش ناگهانی تورم می‌تواند منجر به نگرانی از تشدید سیاست‌های پولی انقباضی توسط فدرال رزرو و در نتیجه، افزایش نرخ بهره شود. این امر می‌تواند هزینه‌های استقراض شرکت‌ها را افزایش داده و به سودآوری آنها لطمه بزند که به‌نوبه خود، با واکنش منفی بازار و افت شاخص داوجونز همراه خواهد بود. از طرفی مردم هم ترجیح می‌دهند به جای خرید سهام که همراه با ریسک است پول خود را در بانک‌ها نگهداری کنند و بهره بگیرند که ریسکی ندارد.

 عملکرد شرکت‌های تشکیل‌دهنده شاخص:

شاخص داوجونز از ۳۰ شرکت بزرگ و شاخص در صنایع مختلف تشکیل شده است. عملکرد مالی هر یک از این شرکت‌ها، اعم از گزارش‌های سود و زیان، چشم‌انداز آتی، معرفی محصولات جدید و یا رویدادهای مرتبط با آن‌ها، به طور مستقیم بر نوسانات شاخص اثر می‌گذارد.

 رشد سودآوری، افزایش سهم بازار، نوآوری و انتشار اخبار مثبت از یک شرکت می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرده و تقاضا برای سهام آن را افزایش دهد. در مقابل، انتشار اخبار منفی، افت سودآوری و یا بروز چالش‌های مدیریتی می‌تواند زنگ خطر را برای سرمایه‌گذاران به صدا درآورده و به افت ارزش سهام و در نتیجه، نزول شاخص داوجونز منجر شود.

 رویدادهای ژئوپلتیکی و بین‌المللی:

در دنیای به هم پیوسته امروز، هیچ بازاری از تحولات و تنش‌های بین‌المللی مصون نیست. جنگ‌ها، تحریم‌های اقتصادی، ناآرامی‌های سیاسی و بلایای طبیعی می‌توانند به طور قابل توجهی بر بازارهای مالی و شاخص داوجونز اثر بگذارند. به عنوان مثال، وقوع یک جنگ منطقه‌ای می‌تواند منجر به افزایش نرخ نفت، نوسانات شدید ارزی و اختلال در زنجیره‌های تأمین شود که پیامدهای منفی برای شرکت‌ها و در نتیجه، بازار سهام خواهد داشت.

 نگرش و روانشناسی سرمایه‌گذاران:

علاوه بر فاکتورهای بنیادی اقتصادی، احساسات و انتظارات سرمایه‌گذاران نیز نقشی کلیدی در نوسانات شاخص داوجونز ایفا می‌کنند. ترس، طمع، خوش‌بینی و بدبینی می‌توانند سرمایه‌گذاران را به سمت خرید و فروش سهام در حجم‌های بالا سوق داده و به طور موقت، قیمتی فراتر یا پایین‌تر از ارزش واقعی آنها ایجاد کنند.

به عنوان مثال، انتشار یک خبر مثبت اقتصادی که می‌تواند نویدبخش رشد آتی باشد، می‌تواند موجی از خوش‌بینی را در میان سرمایه‌گذاران ایجاد کند و آنها را به خرید سهام ترغیب نماید. این امر می‌تواند منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه، رشد شاخص داوجونز شود.

 عوامل تکنیکی و تحلیل تکنیکال:

تحلیل تکنیکال که به بررسی نمودارها و الگوهای قیمتی در بازار سهام می‌پردازد، می‌تواند به عنوان ابزاری برای پیش‌بینی نوسانات آتی شاخص داوجونز مورد استفاده قرار گیرد. معامله‌گران با استفاده از این روش، می‌توانند به دنبال نقاط حمایتی و مقاومتی در قیمت‌ها باشند و بر اساس این نقاط، اقدام به خرید یا فروش سهام کنند.

مزایا و ویژگی‌های شاخص داوجونز چیست؟

در ادامه به بررسی مزایای شاخص داوجونز که به عنوان میانگین صنعتی داوجونز نیز شناخته می‌شود، می‌پردازیم. سابقه طولانی: داوجونز از سال ۱۸۹۶ رصد می‌شود و به همین دلیل، سابقه‌ای طولانی و قابل اعتماد در ارائه اطلاعات در مورد بازار سهام ایالات‌متحده دارد. سادگی: محاسبه داوجونز به سادگی جمع کردن نرخ سهام ۳۰ شرکت تشکیل دهنده آن و سپس تقسیم آن بر عدد ثابت (مخرج) است. این امر فهم و تفسیر آن را برای عموم مردم آسان می‌کند.

نشانگر سلامت اقتصادی: داوجونز به عنوان یک شاخص پیشرو در نظر گرفته می‌شود و به همین دلیل، می‌تواند به عنوان شاخصی برای سلامت کلی اقتصاد ایالات‌متحده مورد استفاده قرار گیرد.

معایب و ضعف‌های شاخص داوجونز چیست؟

شاخص داوجونز، علی‌رغم محبوبیت و نفوذ فراوانش، خالی از ایراد نیست. در اینجا به برخی از مهم‌ترین معایب و ضعف‌های این شاخص اشاره می‌کنیم:

 تعداد شرکت‌های محدود: داوجونز تنها ۳۰ شرکت را در برمی‌گیرد که بخش کوچکی از کل بازار سهام امریکا را تشکیل می‌دهند. این موضوع می‌تواند باعث شود که شاخص، نماینده دقیقی از کل بازار نباشد و به نوسانات شرکت‌های خاص، به‌ویژه شرکت‌های بزرگ، حساسیت زیادی داشته باشد. عدم تعدیل بر اساس ارزش بازار: داوجونز بر اساس نرخ سهام شرکت‌ها محاسبه می‌شود، نه ارزش بازار آن‌ها. این بدان معناست که شرکتی با نرخ سهام بالا، صرف نظر از اندازه یا سودآوری واقعی آن، تأثیر بیشتری بر شاخص خواهد داشت. این موضوع می‌تواند تصویری نادرست از سلامت کلی بازار ارائه دهد، زیرا شرکت‌های بزرگ‌تر و سودآورتر ممکن است به دلیل نرخ سهام پایین‌تر، تأثیر کمتری بر شاخص داشته باشند. تمرکز بر بخش‌های سنتی: شاخص داوجونز عمدتاً بر بخش‌های سنتی اقتصاد مانند صنایع، کالاهای مصرفی و مالی تمرکز دارد. این موضوع می‌تواند باعث شود که شاخص نسبت به تحولات بخش‌های نوظهور و فناورانه که ممکن است در آینده اهمیت بیشتری پیدا کنند، کمتر ‌حساس‌ باشد.

تمرکز بر ایالات ‌متحده: داوجونز فقط شرکت‌های امریکایی را شامل می‌شود و عملکرد بازارهای جهانی را نشان نمی‌دهد. در عصر جهانی شدن، اقتصادها به طور فزاینده‌ای به هم مرتبط هستند و عملکرد یک کشور می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کشورهای دیگر داشته باشد.

آیا شاخص بورس ایران متاثر از شاخص داوجونز است؟

اصولا بورس ایران هیچ تعاملی با بورس‌های جهانی ندارد و به صورت دولتی اداره و سیاست‌گذاری می‌شود. اما در نهایت وقتی اقتصاد کشورها به علت سیل، جنگ، تحریم‌ها و... به خطر می‌افتد تاثیرش را بر بورس و اقتصاد دیگر کشورها هم مشاهده می‌کنیم و این نکته را نمی‌توان نادیده گرفت که همه اقتصادهای جهان و بورس‌های جهانی به اقتصاد امریکا و تصمیمات فدرال رزرو گره خورده‌اند.

سخن پایانی

امروزه بسیاری از شرکت‌هایی که عضو داوجونز هستند چندملیتی محسوب می‌شوند یعنی مانند گذشته تنها به امریکا محدود نمی‌شوند. بسیاری از کارشناسان اقتصادی به همین دلیل دیگر استفاده از نماد داوجونز را به عنوان معیاری برای سنجش «سلامت اقتصادی امریکا» درست نمی‌دانند. اما به طور کلی توجه به شاخص برای تحلیل بهتر و آگاهی به وضعیت یک بازار بسیار مهم است و بررسی شاخص‌های بورس و شناخت دقیق آنها و تفاوت‌ هر کدام با یکدیگر سرمایه‌گذاران و سهامداران را به درک درستی از شرایط بازار می‌رساند و بهتر می‌توانند اقتصاد و بازار سهام را ارزیابی کنند و همچنین در نظر داشته باشید که همواره شاخص بورس را در کنار تحلیل تکنیکال یا تحلیل بنیادی مد نظر قرار دهید.