کاهش ارزش واقعی دستمزد کارگران ایرانی طی بیش از دو دهه گذشته، روندی مداوم داشته است. با این حال، از اواسط دهه ۹۰ شمسی، شتاب این کاهش به طور چشمگیری بیشتر شده است. بر اساس نرخ دلار، حداقل دستمزد کارگران در ایران اکنون به کمترین سطح در یک دهه اخیر، یعنی کمتر از ۱۰۰ دلار رسیده است.

فقدان برنامه‌ای برای اصلاح دستمزدها

در حالی که هزینه‌های زندگی به دلیل افزایش مداوم قیمت کالاها، به طور قابل توجهی افزایش یافته، وزارت کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده است که هیچ برنامه‌ای برای افزایش دوباره حداقل دستمزد یا اصلاح آن در سال جاری وجود ندارد. این موضوع، فشار اقتصادی را بر قشر کارگر چندین برابر کرده است.

در سال ۹۵، با نرخ دلار ۳۴۰۰ تومان، حداقل دستمزد بدون احتساب مزایا به ۸۱۲ هزار تومان می‌رسید که معادل ۲۳۸ دلار بود. اگر مزایایی مانند حق سنوات، حق اولاد و بن خواربار را اضافه کنیم، این مبلغ به حدود ۳۰۰ دلار می‌رسید. اما در مهرماه ۱۴۰۴، با دلار ۱۱۴ هزار تومانی، دستمزد به ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده است که معادل کمتر از ۱۰۰ دلار ارزش دارد و با احتساب مزایا شاید به ۱۱۰ دلار برسد. به عبارت دیگر، دستمزد واقعی کارگران طی ۹ سال اخیر فقط ۳۸ درصد سطح سال ۹۵ است و ارزش واقعی آن بیش از ۲۶۱ درصد کاهش یافته است. 

افزایش نرخ دلار و کاهش قدرت خرید کارگران

در بازه زمانی ۹ ساله، قیمت دلار ۳۳.۵ برابر شده، اما حداقل دستمزد تنها کمی بیش از ۱۰ برابر افزایش یافته است. شوک‌های ارزی مکرر، کاهش ارزش پول ملی و سیاست‌های سرکوب مزدی، قدرت خرید کارگران را به شدت کاهش داده است. این سقوط نه تنها کارگران حداقلی‌بگیر، بلکه قشر متوسط و متخصص را نیز تحت تأثیر قرار داده و دریافتی‌های واقعی آنان را به شکل قابل توجهی کاهش داده است.

زندگی روزمره کارگران با دستمزد حداقلی 

بر اساس محاسبات انجام شده توسط فرامرز توفیقی، فعال کارگری، حداقل دستمزد ۱۵ میلیون و ۱۰۰ هزار تومانی برای یک خانواده ۳.۳ نفره تنها ۱۲.۴۳ درصد هزینه‌های حداقلی زندگی را تأمین می‌کند. این مبلغ تنها برای مدت ۵ تا ۶ روز زندگی کفایت می‌کند. از سوی دیگر، سبد خوراکی‌ها به تنهایی مبلغی بسیار بالاتر از دستمزد حتی کارگران متخصص را می‌طلبد. کارگران و بازنشستگان نیز در تجمعات خود اعلام می‌کنند: «دستمزد ما ریالیه، هزینه‌ها دلاریه!»