فولاد قربانی روایت‌های غلط
در نشست هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اصحاب رسانه عنوان شد:فولاد قربانی روایت‌های غلط
به گزارش صمت نشست اخیر هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با حضور جمعی از اصحاب رسانه در فضایی صمیمی و تعاملی برگزار شد؛ نشستی که در آن دغدغه‌ها، چالش‌ها و چشم‌اندازهای صنعت فولاد کشور از زبان مدیران ارشد و اعضای هیات‌مدیره این انجمن مطرح شد. فولاد به‌عنوان یکی از صنایع مادر و پیشران توسعه اقتصادی، همواره نقش مهمی در تأمین اشتغال، ارزآوری، و ایجاد ارزش افزوده برای کشور ایفا کرده است. با این حال، طی سال‌های اخیر این صنعت با مشکلات متعددی از جمله ناترازی انرژی، محدودیت‌های صادراتی، فشارهای ناشی از تحریم‌ها، و برداشت‌های نادرست از میزان مصرف آب و برق مواجه بوده است. همین مسائل موجب شد نشست اخیر انجمن فولاد به فرصتی برای شفاف‌سازی و پاسخ‌گویی به ابهامات عمومی و همچنین بیان مطالبات از دولت تبدیل شود.
رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در این نشست با اشاره به آمارهای دقیق مصرف انرژی، تصریح کرد که سهم صنعت فولاد در مصرف گاز کشور تنها ۵ درصد است، در حالی که همین صنعت ۳۱ درصد بودجه گاز کشور را تأمین می‌کند. او همچنین مصرف برق این صنعت را کمتر از ۶۰۰۰ مگاوات عنوان کرد و یادآور شد که برخلاف ادعاهای مطرح‌شده، فولاد نقش پررنگی در بحران انرژی کشور ندارد. به گفته او، نگاه بخشی و بعضاً غیرکارشناسی به این صنعت سبب شده که دولت به‌جای حمایت، فشار بیشتری بر فولادسازان وارد کند. او هشدار داد که قطعی‌های مکرر برق حتی دسترسی فولادسازان به برق تولیدی خودشان را نیز مختل کرده و انگیزه ادامه تولید را کاهش می‌دهد.
از سوی دیگر، موضوع بهره‌وری و به‌روز شدن صنایع نیز مورد توجه قرار گرفت. رییس انجمن تأکید کرد که آینده صنعت فولاد بدون حرکت به سمت اتوماسیون و دیجیتال‌سازی قابل‌تصور نیست و شرکت‌هایی نظیر فولاد مبارکه، فولاد هرمزگان و فولاد خوزستان از پیشگامان این مسیر هستند. با این وجود، نگرانی‌هایی در خصوص صدور مجوزهای مازاد برای ایجاد واحدهای جدید مطرح شد؛ موضوعی که به گفته او می‌تواند تعادل زنجیره تولید فولاد را بر هم زند و توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری‌های موجود را تضعیف کند.
یکی دیگر از محورهای نشست، بررسی وضعیت ذوب‌آهن اصفهان بود. رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ساختار نیروی انسانی گسترده و هزینه‌بر این شرکت را یکی از دلایل اصلی زیان‌دهی آن دانست و یادآور شد که وابستگی به واردات زغال‌سنگ کک‌شو، چالشی جدی برای این مجموعه ایجاد کرده است. در همین راستا، دبیر انجمن نیز به مشکل ناترازی انرژی اشاره کرد و گفت: حدود ۳۰ درصد ظرفیت تولید فولاد کشور به دلیل کمبود انرژی بلااستفاده مانده است. او هشدار داد که رشد تولید فولاد ایران که طی دو دهه گذشته سالانه ۵.۷ درصد بود، اکنون به کمتر از یک درصد رسیده و این مسئله باید به‌عنوان یک بحران ملی مورد توجه قرار گیرد.
اعضای هیات‌مدیره در ادامه نشست به موضوع مصرف آب نیز پرداختند. برخلاف باور عمومی که صنعت فولاد را آب‌بر می‌داند، آمارها نشان می‌دهد که تولید هر تن فولاد کمتر از دو مترمکعب آب نیاز دارد و در مقایسه با بخش کشاورزی سهم بسیار اندکی از منابع آبی کشور مصرف می‌کند. این نکته از سوی احسان دشتیانه مطرح شد که صنعتی‌سازی کشاورزی می‌تواند راهکار واقعی برای مدیریت مصرف آب باشد.
مسائل مربوط به صادرات فولاد و چالش‌های ناشی از کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای نیز از دیگر موضوعات نشست بود. اعضای هیات‌مدیره گلایه کردند که برخی کارت‌های بازرگانی نه برای توسعه صادرات بلکه صرفاً برای سودجویی مورد استفاده قرار می‌گیرند و این موضوع زیان جدی برای صنعت فولاد به همراه دارد. همچنین به فاصله معنادار قیمت فولاد ایران از کارخانه تا بازار جهانی اشاره شد که بیانگر مشکلات ساختاری در نظام توزیع و صادرات است.
در پایان، جمع‌بندی سخنان اعضا نشان داد که توسعه صنعت فولاد ایران در گرو اصلاح سیاست‌های انرژی، ارتقای بهره‌وری، توجه به دیپلماسی اقتصادی و رفع موانع صادراتی است. این نشست بیش از هر چیز فرصتی بود برای بازتاب دغدغه‌های فعالان این صنعت در سطح افکار عمومی و تأکید بر این نکته که فولاد، تنها یک صنعت تولیدی نیست، بلکه ستون فقرات اقتصاد ملی به شمار می‌آید و بی‌توجهی به آن می‌تواند آینده توسعه کشور را با چالش جدی روبه‌رو سازد.
توسعه صادرات فولاد با بهبود دیپلماسی
رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در نشست خبری انجمن فولاد گفت: با وجود نقش پررنگ و حیاتی صنعت فولاد در رفع چالش‌های اقتصادی کشور، کمبود انواع انرژی گاه بدون اتکا به آمار دقیق و مستند، به این صنعت نسبت داده می‌شود؛ ادعایی که حتی گاهی از زبان برخی اساتید دانشگاه و اقتصاددانان نیز شنیده می‌شود.
بهرام سبحانی گفت: صنعت فولاد ۴۰ میلیون مترمکعب گاز مصرف می کند و مصرف روزانه برق صنعت زیر ۶۰۰۰ مگاوات است. صنعت فولاد ۳۱ درصد بودجه گاز کشور را تامین می کند در حالی که سهمی ۵درصدی از مصرف گاز کشور دارد. وی ادامه داد: این در حالی است که صنعت فولاد بیشترین سهم را در ایجاد اشتغال و ارزآوری کشور بر عهده دارد.
وی گفت: فولاد مبارکه با تولید سالانه ۱۰ میلیون تن فولاد، در مجموع تنها ۱۶ میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کند؛ به این معنا که برای تولید هر تن فولاد، کمتر از دو مترمکعب آب به کار می‌رود. سبحانی گفت:در موضوع اطلاع‌رسانی درباره مصرف انرژی در صنعت فولاد، مخاطب ما هم دولت است و هم مردم.
وی گفت: دولت چنین می‌اندیشد که چون صنعت فولاد سودآور است، می‌تواند به‌راحتی گاز و برق آن را گران کند. اما اگر فولادساز حتی دسترسی به برقی را که خود تولید کرده نداشته باشد و همچنان با قطعی مواجه شود، دیگر با چه انگیزه‌ای باید به تولید ادامه دهد؟
رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اشاره به ضرورت به‌روز شدن صنعت فولاد گفت: «شرکت‌های فولادی چاره‌ای جز هماهنگی با اتوماسیون و دیجیتال‌سازی ندارند؛ در غیر این صورت تولید آن‌ها توجیه اقتصادی نخواهد داشت.» به گفته او، فولاد مبارکه، فولاد هرمزگان، فولاد خوزستان و فولاد آلیاژی از پیشروان این حوزه هستند.
وی افزود: «با وجود ظرفیت ۵۵ میلیون تنی تولید فولاد در کشور، همچنان افرادی به دنبال دریافت مجوز و سرمایه‌گذاری جدید در این صنعت هستند، که این موضوع نگران‌کننده است.» او تأکید کرد که وزارتخانه مربوطه در تلاش است تا از مسیر قانونی مانع صدور مجوزهای مازاد در زنجیره فولاد شود.
اظهار نظر رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد درباره زیان‌دهی ذوب آهن
رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اعلام کرد که ساختار نیروی انسانی و تأمین مواد اولیه، دو عامل اصلی زیان‌دهی ذوب‌آهن اصفهان به شمار می‌رود. به گفته وی، این شرکت که ظرفیت تولید سالانه آن ۳ میلیون تن است، باید با حدود ۵ هزار نفر نیروی انسانی فعالیت کند اما در حال حاضر ۱۷ هزار کارمند دارد که هزینه‌های آن را به شدت افزایش داده است.
وی همچنین افزود: «ایران فاقد ذخایر زغال‌سنگ کک‌شو است و بنابراین ذوب‌آهن ناچار به واردات این ماده حیاتی است. همین مسئله باعث شده که جریان زیان‌دهی این شرکت ادامه پیدا کند.»
ناترازی انرژی، ترمز تولید فولاد
سیدرسول خلیفه‌سلطانی، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در نشست خبری با اصحاب رسانه گفت: ناترازی انرژی موجب معطل ماندن حدود ۳۰ درصد ظرفیت تولید فولاد کشور شده است. او این مشکل را نه فقط معضل زنجیره فولاد، بلکه مسئله‌ای ملی دانست و هشدار داد که رشد متوسط سالانه تولید فولاد ایران از ۵.۷ درصد در دو دهه گذشته به تنها ۰.۷ درصد سقوط کرده است.
کشاورزی آب‌بر است نه صنعت
احسان دشتیانه، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در نشست خبری این انجمن با اشاره به نقش صنایع مادر در اقتصاد کشور گفت: اگر مسئولان به فکر این صنایع نباشند، اشتغال از دست خواهد رفت. او افزود: «قرار بود در سال ۱۴۰۴ ظرفیت تولید فولاد کشور به ۵۵ میلیون تن برسد، اما فعلاً به ۴۶ میلیون تن رسیده‌ایم و از نظر تأمین زیرساخت‌ها که برعهده دولت بود، عقب هستیم.»
دشتیانه تأکید کرد که صنعتی‌شدن کشاورزی می‌تواند مصرف آب کشور را کاهش دهد و یادآور شد: «شرکت‌های فولادی کاهش سود قابل‌توجهی را ـ حتی بدون در نظر گرفتن تورم ـ تجربه کرده‌اند.» این عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران درباره جانمایی صنایع نیز گفت: «باید به آیندگان پاسخ دهیم که چرا به‌جای استقرار صنایع در کنار دریا، تصمیم گرفتیم آب را از دریا به کویر منتقل کنیم؟»
گلایه عضو هیات مدیره انجمن فولاد از کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای
جهاندار شکری، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در نشست این انجمن با اصحاب رسانه با اشاره به مشکلات در بخش صادرات گفت: «در اتاق بازرگانی کرمانشاه تصمیم گرفتیم دیگر کارت بازرگانی صادر نشود، اما همین تصمیم باعث شد رئیس اتاق بازرگانی کرمانشاه مورد بازخواست قرار گیرد.» او افزود: «سال گذشته صادرات شرکت ذوب‌آهن بیستون صفر شد. ما از ورود بازرگانان به صادرات استقبال می‌کنیم، اما متأسفانه برخی کارت‌های بازرگانی نه برای صادرات بلکه به سودجویی اختصاص پیدا کرده‌اند.»
شکری با اشاره به وضع تعرفه‌های سنگین عراق بر واردات میلگرد ایران، تأکید کرد: «اگر خواستار ارز تک‌نرخی هستیم، هدف این است که دست دلالان از بازار کوتاه شود.
تک‌نرخی‌شدن ارز در نهایت به رشد تولید کشور منجر خواهد شد و امیدواریم هرچه زودتر معضل کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای برطرف شود.» او درباره وضعیت واحدهای القایی گفت: «اکثر این واحدها که پیش‌تر ۷ میلیون تن از تولید کشور را بر عهده داشتند، تعطیل شده‌اند و شرایط کنونی برای تولید آن‌ها بسیار دشوار است.»
فاصله معنادار قیمت فولاد ایران از درِ کارخانه تا بازار جهانی
بهادر احرامیان، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در نشست خبری با اصحاب رسانه گفت: «محصول فولادی ایران با قیمتی که از تولیدکنندگان خریداری می‌شود، در بازارهای جهانی عرضه نمی‌گردد و نرخ‌ها در این بازارها بسیار بالاتر است.»
«اسنپ‌پک» تهدید جدی برای فولاد ایران نیست
احمد دنیانور، عضو هیات‌رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در نشست این انجمن با اصحاب رسانه با اشاره به موضوع «اسنپ‌پک» گفت: «صنعت فولاد کشور از این موضوع تأثیر شدیدی نخواهد پذیرفت.»
توسعه صادرات فولاد با بهبود دیپلماسی
محسن مصطفی‌پور، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در نشست خبری این انجمن گفت: «امسال با وجود مواجهه با جنگ تحمیلی، صنعت فولاد تولید را متوقف نکرد.» وی با اشاره به اهمیت زیرساخت‌های آبی در ادامه فعالیت این صنعت افزود: «اگر خط انتقال آب از دریا به صنعت وجود نداشت، فعالیت صنعت فولاد متوقف می‌شد. باید اصلاح الگوی مصرف را پیش ببریم تا از مصرف آب‌های زیرزمینی پیشگیری شود.»
مصطفی‌پور ظرفیت تولید فولاد آلیاژی ایران را ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن اعلام کرد و گفت: «مصرف داخلی تنها ۷۰۰ هزار تن است، بنابراین صادرات یک ضرورت است. با این حال، واقعیت این است که در شرایط سخت تحریمی اقتصاد را پیش می‌بریم و دست تولیدکنندگان بسته است.» وی همچنین تأکید کرد: «شرکت‌های ما در خارج از کشور، حتی آن‌هایی که با برند جدید فعالیت می‌کنند، شناسایی می‌شوند. امیدواریم این تلاش‌ها به نتیجه برسد، چراکه بدون ارتباط جهانی نمی‌توان صادرات مطلوب داشت.
کلام آخر
صنعت فولاد ایران امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازنگری در سیاست‌گذاری‌ها و نگاه کلان تصمیم‌گیران است. این صنعت نه‌تنها یکی از پایه‌های توسعه اقتصادی کشور محسوب می‌شود، بلکه در اشتغال‌زایی، ارزآوری، و ایجاد ارزش افزوده جایگاهی بی‌بدیل دارد. با وجود این، فولادسازان کشور در سال‌های اخیر همواره با مجموعه‌ای از چالش‌های ساختاری و بیرونی دست و پنجه نرم کرده‌اند؛ از ناترازی انرژی و محدودیت‌های صادراتی گرفته تا فشار تحریم‌ها و سوءبرداشت‌ها درباره مصرف آب و برق. مجموعه این عوامل سبب شده ظرفیت بالفعل فولاد کشور با ظرفیت بالقوه آن فاصله‌ای چشمگیر داشته باشد.
آنچه در نشست هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اصحاب رسانه برجسته شد، بیش از هر چیز نیاز به شفاف‌سازی و ارائه آمارهای دقیق بود؛ آماری که نشان می‌دهد برخلاف برخی ادعاها، سهم فولاد از مصرف گاز و آب کشور ناچیز است و نمی‌توان آن را عامل اصلی بحران‌های انرژی و منابع دانست. در واقع، صنعت فولاد در بسیاری از شاخص‌ها نه مصرف‌کننده صرف، بلکه حامی اقتصاد ملی است؛ صنعتی که تنها پنج درصد از گاز کشور را مصرف می‌کند اما بیش از ۳۰ درصد هزینه‌های این حوزه را تأمین می‌نماید.
مسئله مهم دیگر، ضرورت حرکت به سمت نوآوری، دیجیتال‌سازی و ارتقای بهره‌وری است. همان‌طور که بارها در این نشست تأکید شد، اگر فولادسازان به‌روز نشوند، تولیدشان توجیه اقتصادی نخواهد داشت. این نکته هشداری است برای همه فعالان و مسئولان که صنعت فولاد باید در مسیر همگامی با فناوری‌های نوین قرار گیرد، وگرنه در رقابت جهانی جایگاهی نخواهد داشت.
از سوی دیگر، زیان‌دهی برخی واحدهای بزرگ همچون ذوب‌آهن اصفهان زنگ خطری جدی است. ساختار ناکارآمد نیروی انسانی، وابستگی به واردات مواد اولیه، و نبود حمایت هدفمند، عواملی هستند که تداوم این وضعیت را تضمین می‌کنند. همچنین، مشکلات صادراتی و پدیده کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای، تولیدکنندگان را از مزایای واقعی بازار جهانی محروم کرده است.
در نهایت، پیام اصلی نشست این بود که صنعت فولاد ایران نیازمند نگاهی ملی و همه‌جانبه است. حمایت از فولاد تنها حمایت از یک بخش تولیدی نیست؛ بلکه حمایت از آینده اشتغال، سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی کشور است. اگر انرژی، زیرساخت‌ها، و سیاست‌های حمایتی به‌درستی مدیریت شوند، فولاد ایران نه‌تنها قادر به تأمین نیاز داخلی خواهد بود، بلکه می‌تواند به یکی از بازیگران اصلی بازار جهانی تبدیل شود. بی‌توجهی به این واقعیت، چیزی جز تضعیف جایگاه اقتصادی کشور در پی نخواهد داشت.
