این روزها باز هم صدای اعتراض بسیاری از خانواده‌ها به دلیل کاهش سهمیه شیر خشک بلند شده است. در این شرایط اما مسئولان سازمان غذا و دارو مساله کمبود شیر خشک را به شدت تکذیب کرده و کاهش آن را به دلیل جلوگیری از قاچاق و همچنین افزایش تغذیه مکمل و سالم برای نوزادان عنوان‌ می‌کنند.

نکته مهم اما در مورد شیر خشک‌های رژیمی و درمانی است که مصرف آنها برای نوزادان ضروری بوده و خانواده‌ها نمی‌توانند بدون دستور دکتر مواد غذایی دیگری را در رژیم غذایی فرزند خود قرار دهند. مساله کمبود شیر خشک طی 2 سال گذشته به یکی از چالش‌های حوزه بهداشت و درمان تبدیل شده است اما این مساله هر بار از سوی مسئولان تکذیب شده در حالی که مردم با مشکلات بسیاری برای تامین شیر خشک فرزندان خود مواجه‌اند.

اولین بار سهمیه‌بندی شیر خشک بر اساس کد ملی نوزادان در مهرماه 1402 رقم خورد. به گفته بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت وقت، این اقدام جهت جلوگیری از قاچاق معکوس این محصول، صورت گرفت. به این ترتیب با استفاده از سامانه هوشمند برای نوزادان تا 2 سال سهمیه شیر خشک یارانه‌‌ای در نظر گرفته شد.

سهمیه‌بندی شیر خشک و تغییرات آن

از ابتدای اجرایی شدن قانون سهمیه‌بندی شیر خشک در تاریخ 20 مهر 1402 تاکنون تغییراتی در این سهمیه صورت گرفته است. بر اساس این قانون شیر خشک یارانه‌‌ای تنها در اختیار کودکان زیر 2 سال قرار‌ می‌گیرد.

نوزادان ۰ تا ۶ ماه

سهمیه قبلی ۱۰ قوطی شیرخشک یارانه‌ای و ۱۰ قوطی شیر خشک آزاد بوده که به ۷ قوطی یارانه‌ای و ۴ قوطی آزاد کاهش یافته است.

نوزادان ۶ تا ۱۲ ماه

سهمیه ۷ قوطی یارانه‌ای و ۴ قوطی آزاد در نظر گرفته شده است.

نوزادان ۱۲ تا ۲۴ ماه

سهمیه ۴ قوطی یارانه‌ای و ۴ قوطی آزاد در نظر گرفته شده است.

کودکان ۲ تا ۶ سال

سهمیه ۵ قوطی شیرخشک آزاد اختصاص یافته است.

اما حالا بعد از گذشت نزدیک به 2 سال از اجرایی شدن این قانون باز هم خبرهایی از کمبود شیرخشک در داروخانه‌ها به گوش‌ می‌رسد هرچند مسئولان همچنان بر مدار تکذیب هستند. این در حالی است که   برخی داروخانه‌ها این کمبودها را تایید‌ می‌کند.

به مسئولان داروخانه گفته‌اند از کمبود حرفی نزنید

دکتر مهیا – ب، مسئول یکی از داروخانه‌های تهران  می‌گوید: مساله هم کمبود است و هم عدم پرداخت سهم یارانه داروخانه‌هاست که باعث شده بسیاری از داروخانه‌ها برای تامین شیرخشک با مشکل مواجه شوند.

او‌ می‌افزاید: از سال 1402 تاکنون سه بار سهمیه شیرخشک نوزادان با توجه به سن آنها دستخوش تغییر و تحول شده است اما هر بار به داروخانه‌ها اعلام کرده‌اند که حرفی از کمبود شیرخشک به میان نیاورند و اگر کسی علت را جویا شد بگویند که این مساله به دلیل بهبود وضعیت تغذیه‌‌ای نوزادان و استفاده از غذاهای مکمل است.

کاهش سهمیه شیر خشک به دلایلی چون کمبود ارز، تحریم‌ها، کاهش واردات، و تغییر در سیاست‌های توزیع و یارانه‌ها رخ داده است

دکتر اردلان – م نیز در مورد دلایل کاهش سهمیه شیرخشک و علت‌های آن  می‌گوید: بر اساس اعلام برخی مسئولان حوزه دارو و تغذیه، کاهش سهمیه شیر خشک به دلایلی چون کمبود ارز، تحریم‌ها، کاهش واردات، و تغییر در سیاست‌های توزیع و یارانه‌ها رخ داده است.

شیر خشک‌های یارانه‌ای محدودتر شده‌اند و تنها به نوزادانی با شرایط خاص تعلق می‌گیرند

او ادامه می‌دهد: شیر خشک‌های یارانه‌ای که تا چندی پیش با نسخه پزشک و از داروخانه‌ها قابل تهیه بودند، حالا محدودتر شده‌اند و تنها به نوزادانی با شرایط خاص تعلق می‌گیرند. در این میان، کودکانی که دچار آلرژی یا بیماری‌های متابولیک خاص هستند، با دشواری‌های بیشتری در تامین شیر خشک‌های رژیمی مواجه‌اند.

شیرخشک را باید از بازار سیاه با چندین برابر قیمت تهیه کنیم

ملیحه عبدی، مادری است که برای تهیه شیرخشک به داروخانه آمده و  می‌گوید: مسئولان فقط تکذیب‌ می‌کنند اما هیچ کس نیست تا به وضعیت ما رسیدگی کند. حالا دیگر  به مدد بی توجهی مسئولان علاوه بر دارو باید شیرخشک مورد نیاز فرزندانمان را نیز از بازار سیاه با چندین برابر قیمت تهیه کنیم.

او‌ می‌افزاید: مساله این است که در برخی از شهرهای کوچک خانواده‌ها مجبورند برای تهیه شیر خشک مورد نیاز خود چندین ساعت تا رسیدن به یک شهر بزرگ‌تر طی طریق کنند و در نهایت هم ممکن است دست خالی بازگردند.

عبدی درباره ادعای مسئولان درمورد دلایل سهمیه‌بندی اظهار‌ می‌دارد: واقعا خانواده‌‌ای که نوزاد دارد و اطلاعات این نوزاد در سامانه ملی ثبت شده چطور‌ می‌تواند شیر خشکی را که تهیه‌ می‌کند در بازار آزاد بفروشد. از طرف دیگر چطور ممکن است مسئولان به این نتیجه برسند که هر نوزاد با هر سن به چه میزان شیر خشک نیاز دارد در حالی که ممکن است نوزادی نیاز به شیر بیشتری داشته باشد و دیگری شیر کمتری مصرف کند.

کاهش یا حذف شیر خشک از رژیم نوزادان تبعات جدی برای رشد، سیستم ایمنی و سلامت آن‌ها دارد

ماهرخ طبری، متخصص کودکان، نیز درباره تبعات کاهش سهمیه شیرخشک نوزادانی که قادر به تغذیه با شیر مادر نیستند می‌گوید: کاهش یا حذف شیر خشک از رژیم نوزادانی که به دلایل پزشکی قادر به تغذیه با شیر مادر نیستند، تبعات جدی برای رشد، سیستم ایمنی و سلامت آن‌ها به دنبال دارد. تغذیه جایگزین با شیر گاو یا فرمول‌های خانگی ممکن است خطراتی مانند سوءتغذیه، کم‌وزنی، مشکلات گوارشی و حتی مرگ را در پی داشته باشد.

او‌ می‌افزاید: ما از یک سو قانون جوانی جمعیت را داریم که افراد را تشویق به فرزندآوری‌ می‌کند اما از سوی دیگر از تامین ابتدایی‌ترین نیازهای خانواده‌هایی که فرزندآوری‌ می‌کنند عاجز مانده‌ایم. به این ترتیب چطور‌ می‌توانیم انتظار داشته باشیم تا جمعیت کشور بر اساس پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که تنها روی کاغذ آمده، افزایش پیدا کند.

این پزشک متخصص در مورد دلایل مطرح شده از سوی مسئولان برای کاهش سهیمه شیرخشک اظهار‌ می‌دارد: نکته اینجاست که ما‌ می‌خواهیم در تمامی امور خانوادگی و شخصی افراد دخالت مستقیم داشته و آنها را هدایت کنیم. در حالی وظیفه دولت تعیین تکلیف برای مردم نیست بلکه وظیفه‌اش فراهم آوردن امکانات رفاهی و مورد نیاز تمامی افراد جامعه است.

او در پایان می‌گوید: بر اساس کدام بررسی‌ها و نظرات کارشناسی مسئولان به این نتیجه رسیده‌اند که هر نوزاد نیازمند مصرف چه مقدار شیر خشک است؟ مستندات این تحقیقات و بررسی‌ها کجاست و چه کسانی آن را تایید کرده‌اند؟