به زبان ساده، داکت اسپلیت (Ducted Split) یک سیستم تهویه مطبوع است که برای تأمین سرمایش و گرمایش در فضاهای مسکونی، اداری و تجاری استفاده می‌شود. این سیستم از دو بخش اصلی تشکیل شده است: یونیت داخلی (هواساز) و یونیت خارجی (کندانسینگ یونیت).

یونیت داخلی به‌صورت توکار در سقف کاذب نصب می‌شود و از طریق کانال‌های هوا، هوای مطبوع را به اتاق‌ها و فضاهای مختلف توزیع می‌کند. یونیت خارجی در فضای باز مانند پشت‌بام یا تراس قرار می‌گیرد و با یونیت داخلی از طریق لوله‌های مسی متصل است.

هواساز چیست و چگونه کار می‌کند؟

هواساز (Air Handling Unit)، یک دستگاه تهویه مطبوع است که برای بهبود کیفیت هوای داخل ساختمان‌ها و تنظیم دمای آن در طول سال استفاده می‌شود. این دستگاه یکی از تجهیزات کلیدی در سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC) است و می‌تواند در انواع پروژه‌ها و برای کاربردهای مختلف، از ساختمان‌های مسکونی گرفته تا بیمارستان‌ها و صنایع، مورد استفاده قرار گیرد.

یکی از ویژگی‌های مهم هواساز این است که خودش هوای سرد یا گرم تولید نمی‌کند، بلکه به عنوان مکمل برای سیستم‌های سرمایشی (مانند چیلر) و گرمایشی (مانند بویلر) عمل می‌کند. با اتصال این تجهیزات به کویل‌های سرد یا گرم هواساز، دمای هوای خروجی از دستگاه تنظیم می‌شود و سپس هوای مطبوع به فضای داخلی منتقل می‌گردد.

هواساز با مکش هوا از محیط بیرون یا داخل ساختمان، ابتدا آن را از فیلترها عبور داده و تصفیه می‌کند. سپس با عبور هوا از کویل‌های گرم یا سرد (متصل به بویلر یا چیلر)، دمای آن تنظیم می‌شود. در نهایت، فن دستگاه هوای مطبوع را از طریق کانال‌ها به فضاهای مختلف منتقل می‌کند و در صورت نیاز، رطوبت هوا نیز تنظیم می‌شود.

تفاوت‌های کلیدی داکت اسپلیت و هواساز

عملکرد و کارایی

اصلی‌ترین تفاوت داکت اسپلیت و هواساز در عملکرد آن‌ها است؛ برای مثال، داکت اسپلیت بیشتر برای سرمایش و گرمایش استفاده می‌شود و خودش می‌تواند هوای سرد و گرم تولید کند.

این در حالی است که هواساز بیشتر نقش مکمل دارد و فقط با کمک چیلر یا بویلر می‌تواند هوای گرم یا سرد تولید کند. همچنین نوعی دستگاه تهویه مطبوع است که در کنار تهویه هوا، وظیفه تصفیه آن را نیز بر عهده دارد.

کیفیت هوای خروجی

داکت اسپلیت قابلیت کاهش رطوبت هوای خروجی را دارد و در محیط‌هایی با رطوبت بالا (مثل شهرهای با آب و هوای شرجی) می‌تواند عملکرد خوبی ارائه دهد؛ با این حال، هواساز در تنظیم رطوبت خیلی بهتر از اسپلیت عمل کرده و می‌تواند رطوبت مطلوب‌تر و دقیق‌تری ایجاد کند، به‌ویژه در مکان‌هایی که کنترل دقیق رطوبت اهمیت بالایی دارد.

هزینه نصب و نگهداری

هزینه خرید داکت اسپلیت به طور کلی کمتر از هزینه خرید هواساز به همراه چیلر یا مینی چیلر است. اما برای فضاهای بزرگ‌تر، به دلیل ظرفیت محدود داکت اسپلیت، ممکن است نیاز به استفاده از چندین دستگاه داکت اسپلیت باشد که هزینه خرید را افزایش می‌دهد. در مقابل، هواساز همراه با یک چیلر یا مینی چیلر برای فضاهای بزرگ‌تر مقرون‌به‌صرفه‌تر است.

نصب داکت اسپلیت نیز به دلیل نیاز به کانال‌کشی و لوله‌های مسی هزینه قابل توجهی دارد. از طرفی نصب هواساز نیز به کانال‌کشی و تأسیسات چیلر یا بویلر نیازمند است؛ بنابراین، هزینه نصب و راه‌اندازی هر دو سیستم تقریباً برابر است، اما در متراژهای بالاتر، هزینه کانال‌کشی برای داکت اسپلیت افزایش می‌یابد که باعث می‌شود نصب هواساز مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد.

از نظر نگهداری، داکت اسپلیت و هواساز (به همراه چیلر) هزینه‌های تقریباً مشابهی دارند، اما نگهداری هواساز ممکن است به دلیل تعداد قطعات و پیچیدگی بیشتر دستگاه کمی هزینه‌برتر باشد. با این حال، در بلندمدت، عمر مفید هواساز و چیلر بیشتر از داکت اسپلیت است و این می‌تواند هزینه‌های تعویض را کاهش دهد.

مصرف انرژی

هواساز برای سرمایش نیاز به اتصال به چیلر دارد. مصرف برق در این حالت شامل مصرف چیلر و الکتروموتور و فن هواساز است. مجموع این مصرف‌ها معمولاً نسبتاً کم است و از این نظر هواساز اقتصادی‌تر عمل می‌کند.

در گرمایش نیز، هواساز می‌تواند به بویلر متصل شود. در این حالت، چون گرمایش توسط آب گرم تأمین می‌شود و فقط فن و الکتروموتور هواساز برق مصرف می‌کنند، میزان مصرف برق بسیار کم است.

در مقابل، داکت اسپلیت به دلیل مستقل بودن و استفاده از کمپرسور، مشابه کولر گازی عمل کرده و معمولاً برق بیشتری نسبت به سیستم هواساز-چیلر مصرف می‌کند. همچنین اگر داکت اسپلیت از هیتر برقی یا هیت پمپ برای گرمایش استفاده کند، مصرف برق بسیار زیاد خواهد بود. اما اگر از کویل آب گرم به جای هیتر برقی استفاده شود (در فصول سرد)، کمپرسور خاموش شده و تنها فن‌ها کار می‌کنند که مصرف برق را کاهش می‌دهد.

نکات کلیدی برای تصمیم‌گیری بهتر

توجه به بودجه و هزینه‌های عملیاتی

در هزینه‌های عملیاتی بلندمدت، هواساز می‌تواند گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد. این سیستم مصرف برق کمتری دارد و به دلیل طراحی بهینه‌تر، در فضاهای بزرگ‌تر و با استفاده از تجهیزات جانبی، کارایی بهتری را ارائه می‌دهد. در مقابل، داکت اسپلیت مصرف برق بیشتری دارد و در صورت استفاده از آن در فضاهای بزرگ‌تر نیاز به دستگاه‌های متعدد و هزینه‌های بیشتری خواهد داشت. همچنین، اگر به هزینه‌های نگهداری و تعویض قطعات توجه داشته باشیم، هواساز به دلیل پیچیدگی بیشتر نیاز به نگهداری دقیق‌تری دارد، در حالی که داکت اسپلیت از این نظر ساده‌تر است.

در نظر گرفتن نوع ساختمان

اگر شما صاحب یک فضای مسکونی کوچک یا متوسط (مانند آپارتمان یا خانه‌های ویلایی کوچک) هستید، داکت اسپلیت می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. این سیستم به راحتی در سقف کاذب نصب می‌شود و فضای کمی را اشغال می‌کند. علاوه بر این، می‌تواند سرمایش و گرمایش را برای چندین فضای مختلف فراهم کند.

در ساختمان‌های بزرگ یا فضاهای تجاری و اداری، به دلیل نیاز به تأمین هوای تازه و کنترل رطوبت، هواساز انتخاب بهتری است. هواساز می‌تواند تهویه هوای تازه، تصفیه هوا و تنظیم دما و رطوبت را به صورت مستقل برای هر بخش از ساختمان انجام دهد. 

شرایط اقلیمی و محیطی

در مناطق گرم و خشک، داکت اسپلیت به دلیل عملکرد مستقل و ساده‌تر در سرمایش می‌تواند گزینه‌ای کارآمد باشد. این سیستم به سرعت می‌تواند دمای محیط را کاهش دهد و در فضاهای کوچک‌تر از نظر مصرف برق نیز بهینه‌تر است.

در مناطق سرد که نیاز به گرمایش در فصل زمستان وجود دارد، هواساز به راحتی می‌تواند به بویلر متصل شود و گرمایش مطلوبی را فراهم کند. در حالی که داکت اسپلیت در این شرایط به ویژه اگر از هیت پمپ استفاده کند، ممکن است مصرف برق بیشتری داشته باشد و همچنین کارایی مطلوبی نیز نخواهد داشت.

سخن آخر

در نهایت خوب است بدانید که انتخاب بین داکت اسپلیت و هواساز به نیازهای خاص شما بستگی دارد هر دو سیستم مزایا و معایب خود را دارند، اما با شناخت درست از نیازهای ساختمانی و بودجه خود، می‌توانید بهترین تصمیم را بگیرید.