تازیانه خشکسالی بر تن کشاورزی
خشکسالی و پیامد‌های ناشی از کاهش بارندگی بیش از دو دهه است که گریبانگیر کشاورزان، باغداران و دامداران خراسان جنوبی شده است.
خراسان جنوبی با ۱۵۱ هزار کیلومتر مربع مساحت به عنوان سومین استان پهناور کشور جزو مناطق خشک و کم‌آب ایران محسوب می‌شود.
براساس مستندات موجود، وقوع خشکسالی دوره اخیر در خراسان جنوبی از سال آبی ۱۳۷۹ - ۱۳۷۸ آغاز شد و ضربات آن هر ساله بر پیکره بخش کشاورزی سنگین‌تر و خشن‌تر می‌شود.
خراسان جنوبی بیش از ۲۳ سال با خشکسالی و قهر طبیعت روبه‌رو است؛ خشکسالی چنان در ریشه و خاک این منطقه نفوذ کرده که درختان، باغ‌ها، چشمه‌ها، قنات‌ها، چاه‌ها، دام‌ها، سد‌ها حتی منابع آب زیر زمینی، خاک و هوا هم از آسیب آن در امان نمانده‌اند.
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی با اشاره به وضعیت خشکسالی در یک دوره ۱۰ ساله منتهی به مردادماه سال جاری گفت: در این مدت ۹۹.۸۶ درصد استان تحت تاثیر خشکسالی و ۸۶.۸۲ درصد هم تحت تاثیر خشکسالی شدید قرار گرفته است.
همچنین بنابر اعلام شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی کاهش تخلیه منابع آبی استان در یک دهه اخیر یعنی در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۰ در مجموع میزان آبدهی چشمه‌ها ۴۲ درصد، آبدهی قنوات ۲۲ درصد و آبدهی چاه‌ها ۲۴ درصد کاهش یافته و از آنجایی که ۸۸ درصد آب مصرفی این استان در بخش کشاورزی است، بیشترین خسارت ناشی از کم‌آبی را کشاورزان متحمل شده‌اند.
کاهش تولید و گاهی کاهش کیفیت محصول در تمامی بخش‌ها از جمله زراعی، باغی و دام و طیور، نخستین آثار و پیامد‌های ناشی از خشکسالی است که در کنار دیگر مشکلات از جمله افزایش هزینه‌های تولید و کارگری و رشد فزاینده بهای نهاده‌های دامی و کشاورزی به وضوح دیده می‌شود.
خسارات خشکسالی رو به افزایش بوده به گونه‌ای که حجم خسارت از ۴۱ هزار میلیارد ریال در سال آبی ۱۴۰۱ - ۱۴۰۲ به ۵۵ هزار و ۳۵ میلیارد ریال در سال آبی ۱۴۰۲ – ۱۴۰۳ افزایش یافته است.
اکنون بیش از ۱۸۸ هزار هکتار از اراضی کشاورزی خراسان جنوبی زیر کشت محصولات باغی و زراعی است و بیش از ۲۰ درصد جمعیت استان به کشاورزی اشتغال دارند به همین دلیل در چند سال اخیر با شدت ضربات خشکسالی، مردم در تامین معیشت خود دچار مشکل شده‌اند و گاهی شاهد مهاجرت کشاورزان، دامداران و روستائیان استان به شهر‌ها هستیم.
کرم خراط، پروانه چوبخوار پسته، سوسک شاخک بلند رزاسه، سوسک چوبخوار شاخک بلند درختان میوه و سوسک طوقه‌خوار درختان نیز جزو آفات ثانویه‌ای بوده که با تداوم خشکسالی به آفات درجه یک تبدیل شده و حالت طغیانی به خود گرفته‌اند.
بخش کشاورزی قربانی نخست خشکسالی
سرپرست معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: در سال آبی گذشته (۱۴۰۲ -۴۰۳) خشکسالی ۵۵ هزار و ۳۵ میلیارد ریال خسارت به بخش کشاورزی استان وارد کرده و همه ساله بیشترین خسارت را به بخش خشکسالی وارد می‌شود.
مهدی صادقی افزود: از این مقدار ۱۶ هزار و ۶۴۴ میلیارد ریال به بخش زراعی و ۳۸ هزار و ۳۹۲ میلیارد ریال به بخش باغی استان وارد شده است.
وی با اشاره به اینکه با ادامه‌دار بودن روند خشکسالی هر سال اثرات خشکسالی بر کشاورزی استان تشدید می‌شود بیان کرد: خشکسالی‌های مستمر برداشت برخی محصولات کشاورزی را از نظر کمی و کیفی کاهش داده است.
سرپرست معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی ادامه داد: خشکسالی‌های متوالی باعث افزایش انواع آفات در باغات و مزارع نیز شده و گاهی شاهد آفات نوظهور و ثانویه در بخش کشاورزی هستیم که به دلیل افزایش ضربات خشکسالی به آفات درجه یک تبدیل شده و هر سال حجم بالای خسارت به محصول کشاورزان وارد می‌کنند.
صادقی عنوان کرد: خشکسالی و کم‌آبی قدرت مقابله درختان با عوامل مختلف خسارت‌زای گیاهی را کاهش داده که نتیجه آن خشک شدن سطح زیرکشت بسیار بالایی از درختان گردو، انواع درختان دانه و هسته‌دار استان در ۲ دهه اخیر بوده است.
وی تصریح کرد: کشاورزان استان با تداوم خشکسالی خسارت‌های زیادی را هر سال متحمل می‌شوند و نیازمند حمایت از سطح ملی هستند.
صادقی گفت: همچنین هر سال وزش شدید باد و توفان‌های ۱۸۰ روزه را در خراسان جنوبی داریم که خسارت سنگینی را به محصولات کشاورزی استان وارد می‌کند.
وی افزود: خشکسالی‌ها در یک دهه اخیر به شدت جمعیت دامی استان را کاهش داده چراکه مراتع استان ضعیف شده و تعلیف دام از مراتع اتفاق نمی‌افتد لذا دامداران مجبور به تعلیف دستی هستند و هزینه‌های سنگینی را به دامدار تحمیل می‌کند.
