تولید خودروهای برقی در سال‌های اخیر به یکی از موضوعات جنجالی در صنعت تبدیل شده است. با اینکه از سال ۲۰۲۱ به تدریج تقاضا برای این خودروها افزایش یافته و روز به روز مشتریان بیشتری برای خرید آن‌ها در سراسر جهان صف می‌کشیدند، اما شرکت‌های تولیدکننده خودروهای برقی در ماه‌های اخیر با کاهش شدید و قابل توجهی در فعالیت‌های خود روبرو شده‌اند که این موضوع آینده بازار را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.

یکی از مهمترین دلایل کاهش تولید و بازار فروش خودروهای برقی، تامین باتری های پر هزینه و هزینه نگهداری بالای این نوع باتری های لیتیومی است. فعالیت رو به افول بسیاری از شرکت های باتری سازی مشهور خودرو در چین نیز به دلیل کاهش کشش اقتصادی در این کشور و کوچک شدن بازار خودروهای برقی آنها در مقیاس جهانی، به یکی از معضلات جدی در بخش صنایع چین تبدیل شده است.

تعطیلی زنجیره ای شرکت های باتری سازی خودرو در چین

همانطور که گفته شد، بسیاری از شرکت های باتری سازی خودرو طی ماه های اخیر با کاهش دید فعالیت و یا تعطیلی مواجه شده اند که تاثیر منفی به سزایی روی بازار کار این کشور نیز بر جای گذاشته است. شرکت SVOLT که یکی از بزرگترین تولید کنندگان باتری خودروهای برقی در چین محسوب می شود نیز به تازگی از تعطیلی تمامی فعالیت های خود در اروپا از ابتدای سال ۲۰۲۵ خبر داده و شعبه این شرکت در آلمان نیز برای همیشه تعطیل شده است. شرکت باتری سازی SVOLT دلیل این اقدام خود را افزایش سخت گیری های اروپا و کاهش میزان تقاضا برای خودروهای برقی در قاره سبز اعلام کرده است.

تاثیر جنگ تجاری چین و غرب بر بازار خودروهای برقی

اتحادیه اروپا طی ماه های اخیر، سختگیری های زیادی در خصوص واردات خودروهای برقی، باتری ها و لوازم جانبی این دسته از خودروها اعمال کرده که از جمله می توان به افزایش شدید تعرفه های واردات، سختگیری در بخش استاندارد و مواردی از این دست اشاره کرد که در عمل، بسیاری از شرکت های تولید کننده خودروهای برقی چین را از ادامه فعالیت در اروپا باز می دارند. اروپا نگران است که با افزایش بی رویه واردات خودروهای چینی ارزان قیمت به منطقه یورو، توان رقابت شرکت های اروپایی در بازار این خودروها در قیاس با رقبای چینی خود تا حد زیادی کاهش پیدا کند.

اکنون اما با تعطیلی کارخانه SVOLT که شریک تجاری شرکت های بزرگ خودروسازی چینی همچون گریت وال به حساب می آید، تامین قطعات اساسی به ویژه باتری این خودروها نیز در هاله ای از ابهام فرو رفته است. از سوی دیگر، شهروندان اروپا نیز همزمان با افزایش سختگیری های بروکسل برای واردات خودروهای برقی چینی، اشتیاق کمتری برای خرید این خودروها از خود نشان داده و موضوع تامین قطعات، به یکی از بزرگترین مشکلات آنها تبدیل شده است. این در حالیست که شرکتی چون SVOLT در سال ۲۰۲۰، بیش از ۲ میلیارد دلار برای ساخت و راه اندازی دو واحد تولیدی باتری در آلمان سرمایه گذاری کرده که این سرمایه گذاری نهایتا منجر به ایجاد بیش از ۲ هزار شغل در آلمان شده بود.

اما همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، بازار خودروهای برقی در اروپا و آمریکا نیز طی ماه های اخیر به افول چشمگیر مواجه شده است. بر اساس آخرین آمارهای موجود، میزان فروش این خودروها در اروپا طی ماه آگوست بیش از ۱۸ درصد کاهش داشته است. این رقم برای برخی از کشورهای حوزه یورو مانند آلمان حتی بیش از این بوده و حدود ۲۸ درصد اعلام شده است. تفکیک آماری شرکت های چینی در میزان فروش در اروپا نیز فاجعه بار تر بوده و به عنوان مثال، شرکت BYD که بزرگترین خودروساز این کشور به حساب می آید در ماه آگوست تنها ۲۱۸ خودروی برقی در آلمان به فروش رسانده که سهم این شرکت از بازار آلمان را بیش از ۴۴ درصد کاهش داده است.

خطر خودروهای برقی برای بازار ایران!

در ایران نیز طی سال های اخیر، وزارت صمت به شکل گسترده ای روی تبلیغ و توسعه پلتفرم های مونتاژ و واردات خودروهای برقی متمرکز شده است. امروزه بسیاری از شرکت های خودروساز به ویژه در بخش خصوصی، فعالیت قابل قبولی در زمینه مونتاژ و فروش این خودروها در بازار ایران دارند. برخی از نهادهای دولتی همچون شهرداری تهران نیز عرضه تاکسی های برقی را آغاز کرده اند که قرار این میزان عرضه آنها را نیز به تدریج افزایش دهند.

اما سوال اینجاست که فارغ از زیرساخت های ناکافی لازم برای توسعه این قسم از ناوگان حمل و نقل شهری همچون جایگاه های شارژ باتری، تامین قطعات و تعمیرات آنها در آینده ای نه چندان دور به چه شکل خواهد بود؟ آیا در صورت مستهلک شدن این خودروها، قطعه و تعمیرکار کافی برای آنها در ایران وجود خواهد داشت؟ نگاهی به کامنت های مشتریان خودروهای بنزینی چینی در سایت های مختلف نشان می دهند که مشتریان رضایت چندانی از نحوه خدمات پس از فروش شرکت های مونتاژ کننده آنها نداشته و احتمالا به همین دلیل، ترجیح می دهند بیشتر به سراغ خودروهای ایرانی تولیدی شرکت های دولتی بروند.

نکته دیگر اینکه قیمت باتری خودروهای برقی فارغ از کمیاب بودن آنها، می تواند به یکی از معضلات پیش روی مشتریان طی سال های آتی تبدیل شود. در صورت عدم برنامه ریزی صحیح و اصولی دولت در بخش تنظیم گری مقررات و ارائه سوبسیدهای مربوط به تعمیر و نگهداری خودروهای برقی در ایران، هزینه بالای تعویض این باتری ها در کنار تورم افسار گسیخته سال های اخیر به ویژه در بخش قیمت ارز ، چیزی جز هزینه های گزاف تعمیر و نگهداری برای مشتریان به ارمغان نخواهد آورد. مضاف بر اینکه با توجه به عدم وجود شرکت های باتری سازی ویژه خودروهای برقی در کشور، روند فعلی می تواند منجر به ایجاد وابستگی شدید صنعت خودروسازی ایران به شرکت های چینی شود که قطعا امری خطرناک خواهد بود.