سازمان توسعه تجارت ایران همه ساله با هدف توسعه فرهنگ عمومی صادرات کشور و تشویق صادرکنندگان و فعالان اقتصادی و بازرگانی کشور روز ملی صادرات را برگزار می‌کند. در سال جاری نیز روز گذشته بیست‌وهشتمین دوره روز ملی صادرات، با حضور مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری، محمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت، محمدعلی دهقان‌دهنوی رئیس سازمان توسعه تجارت، صمد حسن‌زاده رئیس اتاق بازرگانی،صنایع، معادن و کشاورزی ایران، مجتبی صفایی رئیس اتاق اصناف، قاسم نوده فراهانی، نماینده وزیر صمت در هیأت رئیسه اتاق اصناف ایران و جمعی از صادرکنندگان برتر کشور در محل سالن اجلاس سران برگزار شد. به‌گزارش  رئیس‌جمهوری در این مراسم در سخنانی خطاب به تجار و صنعتگران، گفت: شما الان در میدان جنگ هستید، امروز جنگِ موشک نیست، جنگ اندیشه، تولید، تجارت و صنعت است و ما باید بستری را آماده کنیم تا شما بتوانید این راه را راحت‌تر طی کنید.

وزیر صمت، رئیس سازمان توسعه تجارت، رئیس اتاق بازرگانی از دیگر سخنرانان این برنامه بودند و چند تن از صادرکنندگان نیز به بیان دیدگاه و مشکلات خود پرداختند.

در پایان این مراسم از صادرکنندگان نمونه و ممتاز کشور با اهدای مدال‌ها و لوح‌هایی تجلیل شد.

ساخت دولت بدهکار با ناترازی بانک‌ها

رئیس‌جمهوری ۲۹ مهر ۱۴۰۳ در همایش روز ملی صادرات که در محل سالن اجلاس سران برگزار شد با تاکید بر اینکه مملکت ما با حضور تولیدکنندگان می‌تواند قوام و پایداری پیدا کند، گفت: خود را موظف می‌دانیم تا هر کاری از دستمان برمی‌آید برای برداشتن موانع از مسیر تولید و صادرکنندگان انجام دهیم.

مسعود پزشکیان با اشاره به کشتارهای بی‌رحمانه رژیم صهیونیستی تاکید کرد: کدام وجدان بیداری این را می‌پذیرد که چنین آدم‌هایی از انسانیت، حقوق بشر، آزادی و دموکراسی صحبت کنند؟! آن‌ها ادعای تروریست بودن افراد ترور شده را دارند و به فرض حرف اشتباه شما درست باشد، اگر مردی تروریست را بکش. چرا زنان و کودکان را می‌کشید؟ ادعای تروریست بودن افرادی را دارند که آن‌ها را از سرزمین خود بیرون کرده و خانه و کاشانه آن‌ها را ویران کرده‌اند، بعد در مقابل برخورد  به آن‌ها تروریست می‌گویند.

مسعود پزشکیان با بیان اینکه امروز صهیونیست‌ها در حال کشتار هستند و جهان نیز در حال تماشای آنان است، اظهار کرد: وحشیانه‌ترین جنایت‌ها را  انجام می‌دهند و بعد مدعی می‌شوند که آنها تروریست هستند و ما با تروریست‌ها می‌جنگیم. تعداد آدم‌هایی که به دست رژیم صهیونیستی کشته شدند و تعداد ترورهایی که آمریکا و دار و دسته آن رسما در منطقه انجام داده‌ است، کدام یک با این تهمتی که به دیگران در خصوص تروریست بودن می‌بندند قابل قیاس است؟

پایداری با حضور تولیدکنندگان

پزشکیان با تاکید بر اینکه مملکت با حضور تولیدکنندگان می‌تواند قوام و پایداری پیدا کند، گفت: وضعیتی را ایجاد کردند که نگذارند با یکدیگر ایران را بسازیم، اما دولت چهاردهم مصمم است که این کار را انجام دهد.

وی با اشاره به حدیثی از مولا علی (ع) اظهار کرد: همانطور که مولا علی (ع) فرمودند، جامعه دوام ندارد مگر با تجار و صنعتگران آن، باور و اعتقاد من این است که مملکت ما با شما می‌تواند قوام و پایداری داشته باشد.

رئیس‌جمهور تصریح کرد: دولت خود را موظف می‌داند تا هر کاری که توانایی آن را دارد برای برداشتن موانع از مسیر تولید و صادرات انجام دهد.

پزشکیان در ادامه با اشاره به سفرهای خارجی اخیر خود و استفاده از نظرات کارشناسی تجار و فعالان تجاری گفت: بارها اعلام کردم که اتاق بازرگانی و کسانی که در جریان کار هستند، پیشنهادات خود را برای طرح در سفر به کشورهای خارجی، بیان کنند تا بستر را برای آن‌ها آماده کنیم، ما به دنبال این هستیم که بستر را برای رونق کار شما آماده کنیم. تنها کافی است که تجار و فعالان این حوزه پیش از سفرهای خارجی اعلام کنند چه می‌خواهند؟

بانک‌ها با مصوبات مجلس ناتراز شدند

پزشکیان با انتقاد از تعهداتی که مجلس بر گردن دولت‌ها می‌گذارد، اظهار داشت: تعهداتی که مجلس بر گردن دولت‌ها می‌گذارد و گذاشته با واقعیت‌ها همخوانی ندارد. از طرفی مبلغی را برای کسانی که ازدواج کردند به عنوان وام در نظر می‌گیرند و در ادامه می‌خواهند آنها بیمه نیز بشوند، پول این موارد کجاست؟ دولتی بدهکار با ناترازی‌ در بانک‌ها و صندوق‌ها درست کرده‌اند و بعد توقع حل مشکل را دارند و مرتب می‌خواهیم این‌ها را پنهان کنیم. ما ابتدا باید بدانیم که کجا هستیم. وضعیت ما از این ناترازی‌ها خوب نیست، اما به این معنی نیست که نمی‌توانیم از این وضعیت بیرون بیاییم.

تولیدکنندگان و صادرکنندگان در خط مقدم

رئیس‌جمهور در ادامه با توجه به شرایط فعلی کشور اضافه کرد: ما در حال جنگ هستیم، جنگی که این نامردها بر ما تحمیل می‌کنند و سعی بر افزایش تنش‌ها دارند. اما بی‌شک شما به ما برای بهبود وضعیت ایران کمک خواهید کرد.

پزشکیان خطاب به تجار و صنعتگران، گفت: شما الان در میدان جنگ هستید، امروز جنگِ موشک نیست، جنگ اندیشه، تولید، تجارت و صنعت است و ما باید بستری را آماده کنیم تا شما بتوانید این راه را راحت‌تر طی کنید.

وی تاکید کرد: ما در جنگیم؛ معتقدیم تولیدکنندگان و صادرکنندگان ما خط مقدم این جنگ هستند و ما موظف به پشتیبانی و همراهی آنها هستیم.

وی با اشاره به سابقه پزشکی خود اظهار داشت: قرار نیست پس از هر عمل مریض به طور کامل بهبود و دردهایش به سرعت تسکین پیدا کند. همچنین هر نسخه‌ای ممکن است برای همه گروه‌ها نتیجه مثبتی نداشته باشد. دغدغه ما برای هر مداخله و نسخه گروه‌هایی است که ممکن است تصمیمات ما آنان را به زیر خط فقر ببرد.

 ما موظف هستیم آن‌ها را دیده و اجازه ندهیم صدمه ببینند. هر مداخله و نسخه‌ای که برای مملکت می‌نویسیم باید پیش از اجرا  گروه آسیب‌پذیر را در نظر بگیریم.

تشکیل شورای عالی صادرات

رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه تشکیل شورای عالی صادرات را حتما پیگیری کنید، گفت: تشکیل شورا به قانون نیاز ندارد. ما آماده هستیم با شما صحبت کرده و مشکلاتتان را حل کنیم. آماده‌ایم که روزانه وقت بگذاریم تا تولید ما رشد و رونق پیدا کند. بی‌شک دولت چهاردهم به دنبال حذف موانع است، اما نباید اجازه بدهیم صدمات آن به بخش‌های دیگر وارد شود.

رئیس‌جمهور با بیان اینکه تعامل خوبی بین دولت و مجلس وجود دارد و مشکلات تجار نیز با همین تعامل بهبود می‌یابد، افزود: قرار نیست کسی را محکوم کنیم. باید دست به دست هم دهیم تا یک ایران قوی بسازیم تا یک عده تازه به دوران رسیده برای ما قیافه نگیرند.

تا آخر با شما هستیم

 ایرانی‌ها برای ایران هر کاری از دستشان بربیاید،  انجام می‌دهند. ما نیز هر کاری از دستمان بربیاید در خدمت شما خواهیم بود. تا آخر با شما هستیم و خواهیم جنگید.

با پیمان‌های منطقه‌ای مخالفت نکنید

محمد اتابک، وزیر صمت در بیست و هشتمین دوره آیین روز ملی صادرات گفت: همه مطلع هستیم که صادرات از مولفه‌های اصلی ارتقای اقتصادی کشور است و همه می‌دانیم که صادرات ما از برنامه هفتم توسعه فاصله دارد. این در حالی است که ایران از نظر جمعیت و موقعیت جغرافیایی می‌تواند صادرات زیادی داشته باشد اما تنها نیم درصد از صادرات جهانی در اختیار ایران است.

وی در ادامه به کسری تجاری ۱۶.۹ میلیارد دلاری کشور  در سال گذشته اشاره و تصریح کرد: امکان جبران این کسری وجود دارد.

اتابک ادامه داد: ارزش صادرات کشور در سال جاری نسبت به سال گذشته در هر تن کاهش داشته و این به دلیل افزایش خام فروشی است.

وی خاطرنشان کرد: سیاست‌های ارزش و تجاری ما همسو نیستند و این امر بازگشت ارز صادراتی را با مشکل رو به رو کرده است.

وزیر صمت تاکید کرد: این حق صادرکننده است که ارزی را که از صادرات بازمی گرداند صرف تامین مواد اولیه و تجهیزات خود کند اما ما داریم این حق را از آنها می‌گیریم.

اتابک گفت: با پیمان‌های منطقه ای مخالفت نکنید و اجازه دهید دولت این پیمان‌ها را به تعرفه کالایی تبدیل کند.

وی اضافه کرد: ایرانی‌ها امکان انجام پروژه‌های زیادی را در جهان دارند اما در این زمینه با مشکل ضمانت نامه رو به رو هستند. امیدواریم این مشکل در دولت چهاردهم حل شود، بانک‌ها می‌توانند در این زمینه همکاری خوبی داشته باشند تا نبود ضمانت نامه جلوی صادرات را نگیرد.

وزیر صمت به لزوم احیای شورای توسعه صادرات غیرنفتی اشاره و اظهار کرد: در این شورا صادرکنندگان مشکلات خود را می‌گویم و تشکیل این شورا قطعا بر حجم صادرات خواهد افزود.

تجارت خارجی متناسب با ظرفیت‌های کشور نیست

محمدعلی دهقان دهنوی ۲۹ مهر در مراسم روز ملی صادرات با حضور رئیس جمهور، از انباشت مقررات‌ زائد که دست صادرکنندگان را بسته است انتقاد کرد و افزود: با نگاه وفاق‌آمیز بین دستگاه‌های نظارتی و مشورتی بخش‌خصوصی و تسهیل فرآیند رفع مقررات مخل و زائد، می‌توان فضای بهتری در فضای صادرات کشور ایجاد کرد؛ این مهم با سه کلید توسعه تجارت آزاد، کاهش تعرفه‌های تجاری و تقویت تولید رقابت‌پذیر امکان‌پذیر است.

رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت ایران گفت: امیدواریم با دستورات رئیس‌جمهوری و در پیش گرفتن سه‌گانه تسهیل فرآیندها، توسعه تجارت آزاد و ترویج صادرات، بتوان مسیر جدیدی برای توسعه و جهش صادرات غیرنفتی فراهم کرد.

وی بیان‌داشت: ترویج صادرات‌محوری، بهره‌وری از توسعه صادرات در لایحه‌ها و طرح‌های خرد و کلان کشور باید دیده شود.

این مقام مسئول با بیان اینکه روز ملی صادرات همه ساله در ۲۹ مهر برگزار می‌شود، گفت: بیست‌و هشتمین دوره روز ملی صادرات با نخستین دوره ریاست جمهوری آقای پزشکیان مقارن شده است؛ امید است که این روز مبدا اصلاحات و تحولات تسهیل و توسعه صادرات در دولت چهاردهم شود.

وی ادامه‌داد: تقدیر از تلاش‌گران عرضه تجارت خارجی، بهانه‌ای است برای یادآوری این موضوع که مسیر رشد اقتصادی کشور و توسعه و تقویت تولید رقابت‌پذیر در مسیر رفاه و آبادانی کشور از طریق توسعه صادرات محقق می‌شود.

معاون وزیر صمت با اشاره به فرآیند انتخاب صادرکنندگان نمونه و ممتاز، تصریح‌کرد: فرآیند انتخاب صادرکنندگان از ماه‌های قبل در کمیته ملی انتخاب صادرکنندگان آغاز شد؛ این کمیته متشکل از نمایندگان دولتی، اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی و اتاق تعاون ایران بود. در این کمیته تدوین شاخص‌های ارزیابی ثبت‌نام در سه گروه، کالایی، خدمات و فناورانه مورد ارزیابی قرار گرفت.

دهقان دهنوی اضافه‌کرد: در بیست و هشتمین دوره روز ملی صادرات از چهار شرکت صادرکننده مدال‌آور که هشت دوره به‌عنوان صادرکننده نمونه انتخاب شدند و سه شرکت ممتاز که پنج بار به‌ عنوان صادرکننده نمونه انتخاب شدند و ۴۸ شرکت نمونه ملی و یک شرکت شایسته تقدیر با امضای ریاست‌جمهور تقدیر خواهد شد.

رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به تراز تجاری منفی در سال گذشته و ۶ ماه نخست امسال، بیان‌داشت: تراز تجاری منفی بیش از ۱۶ میلیارد دلار در سال گذشته و و ناترازی حدود هفت میلیارد دلاری در ۶ ماه نخست امسال به‌تنهایی نشان می‌دهد که تجارت خارجی متناسب با ظرفیت‌های کشور انجام نمی‌گیرد؛ اما وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت ایران ذیل نگاه وفاق‌ساز دولت به آینده روشن ایران عزیز معطوف است.

بهترین گرامیداشت برای صادرکنندگان، برداشتن موانع است

صمد حسن‌زاده، رئیس اتاق ایران با اشاره به موانع رشد و توسعه صادرات، به متولیان تجارت خارجی توصیه کرد هر اقدامی برای رفع مشکلات صادرات در توان دارند انجام دهند؛ تا هم منزلت صادرکنندگان حفظ شود و هم کشور توسعه پیدا کند.

رئیس اتاق ایران با اشاره به موانع رشد و توسعه صادرات، به متولیان تجارت خارجی توصیه کرد هر اقدامی برای رفع مشکلات صادرات در توان دارند انجام دهند؛ تا هم منزلت صادرکنندگان حفظ شود و هم کشور توسعه پیدا کند.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران ضمن گرامیداشت روز صادرات و تبریک این روز به افسران جنگ اقتصادی، گفت: مسائل و مشکلاتی که ریشه در برخی سیاست‌ها و برنامه‌های ضد تولید و صادرات دارد، مانع صادرات هستند درحالی‌که کشور به‌شدت نیازمند تقویت و توسعه صادرات است.

صمد حسن‌زاده در مراسم روز ملی صادرات، افزود: صادرات موفق، در سایه تولید قوی و رقابت‌پذیر استوار است و بهترین گرامیداشت برای روز ملی صادرات، برداشتن موانع و مشکلات فراروی صادرکنندگان است؛ ازاین‌رو، از دولت چهاردهم که با رویکرد و نگاه اقتصادی مناسب و روی کار آمده است، انتظار می‌رود نظرات بخش خصوصی برای توسعه و تقویت صادرات را بشنود و به کار گیرد.

در ادامه متن کامل سخنرانی رئیس اتاق ایران در مراسم روز ملی صادرات را می‌خوانید:

« با سلام و عرض ادب و احترام به همه افسران اقتصادی کشورمان و تشکر و قدردانی از برگزارکنندگان چنین همایش باشکوه به مناسبت روز ملی صادرات.

این مناسبت ملی را به تمام فعالان اقتصادی به‌ویژه صادرکنندگان عزیز کشورمان تبریک عرض می‌نمایم و امیدوارم این نشست و بحث‌های امروز، گشایشی برای توسعه صادرات و فرصتی برای تبیین مسائل و مشکلات فراروی صادرکنندگان باشد.

جناب آقای رئیس‌جمهور، مقامات محترم و صادرکنندگان و فعالان عرصه صادرات

میزان صادرات، نشانگر توانمندی اقتصادی کشور و یکی از عوامل رشد اقتصادی است که طی دهه‌های گذشته به خاطر نوسانات اقتصادی شدید و برخی مشکلات داخلی و خارجی به‌ویژه تحریم‌های ظالمانه از جایگاه و اهداف صادراتی خود دور مانده است.

بهترین گرامیداشت روز ملی صادرات، برداشتن موانع و مشکلات فراروی صادرکنندگان است، مسائل و مشکلاتی که ریشه در برخی سیاست‌ها و برنامه‌های ضد تولید و صادرات دارد. شرایط تحریمی، وجود برخی قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌ها و نهادهای موازی، ایجاد سامانه‌های متعدد، فقدان پنجره واحد و جامع و صدور تصمیمات خلق‌الساعه ازجمله برخی از موانع و مشکلات در مسیر توسعه صادرات است.

اکنون‌که دولت چهاردهم با رویکرد و نگاه اقتصادی مناسب بر سر کار آمده است و اهتمام به بهره‌مندی از ظرفیت بخش خصوصی در توسعه و رشد اقتصادی را دارد توجه به این نکات کمک شایانی برای رسیدن به اهداف موردنظر خواهد بود:

۱- صادرات موفق، در سایه تولید قوی و رقابت‌پذیر استوار است. بر اساس داده‌های گمرک، صادرات غیرنفتی کشور در سال ۱۴۰۲، ۵۰ میلیارد دلار بوده که بررسی ده قلم عمده صادرات غیرنفتی به ارزش ۲۰ میلیارد دلار، نشان از خام فروشی ما در امر صادرات دارد؛ به‌طوری‌که این ۱۰ قلم بیشتر متمرکز بر مشتقات نفتی و گاز طبیعی است. آنچه مسلم است، شتاب در رشد اقتصادی و جایگزینی ارز حاصل از صادرات غیرنفتی با ارز حاصل از نفت، صرفاً با خام فروشی و صادرات محصولات با ارزش‌افزوده پایین صورت نمی-پذیرد و نیازمند یک برنامه جامع تقویت تولید رقابت‌پذیر است.

۲- مسئله دیگری که باید به آن توجه داشت، مسئله کسری تجاری است که بر اساس آمارهای گمرک، در سال ۱۴۰۱ حدود ۶ میلیارد دلار بوده و در سال ۱۴۰۲ به حدود ۳ برابر رسیده و ۱۷ میلیارد دلار شده است. در پایان ۶ ماهه اول ۱۴۰۳ هم شاهد کسری حدود ۸ میلیارد دلاری هستیم. این میزان از کسری تجاری نشان از سیاست‌گذاری‌های تجاری و ارزی نامناسب و ضد توسعه صادرات غیرنفتی در کشور است. عدم پیش‌بینی‌پذیری نرخ ارز و اتخاذ تصمیمات دفعتی برای تجارت، انگیزه برای صادرات را کاهش داده است. انتظار می‌رود، با توجه به تحریم‌ها و تنگناهایی که بر سر صادرات وجود دارد، سیاست‌گذاران کشور، بازنگری جدی در سیاست‌های ارزی و تجاری به نفع توسعه صادرات رقابت‌پذیر داشته باشند.

۳- نکته مهم دیگری که باید عزیزان ما در دولت و وزارت صمت به آن توجه داشته باشند، آن است که توسعه صادرات و گسترش روابط تجاری، بدون توجه به تحولات منطقه و جهان با موفقیت همراه نخواهد بود. ما در منطقه‌ای واقع شده‌ایم که تحولات سیاسی و اقتصادی در آن با سرعت اتفاق می‌افتد و تحلیل و بررسی تحولات ژئوپلیتیکی در تعیین مقاصد و نیازهای صادراتی و گسترش یا محدودیت در روابط با کشورها بسیار حائز اهمیت است. درحال‌حاضر به دلایل عدیده، تمرکز جغرافیایی صادرات کشور به‌گونه‌ای است که سهم ۵ شریک اصلی صادراتی کشور، حدود ۷۳ درصد صادرات ما است. محدودیت شرکای تجاری می‌تواند شرایط را برای بازرگانان ما سخت کند و با هر تنشی، صادرات ما دچار نوسان شود. درحال‌حاضر فرصت‌های بالقوه‌ای برای صادرات وجود دارد که با دیپلماسی برون‌نگر و تحلیل محیط پیرامونی می‌تواند به فرصت بالفعل تبدیل گردد.

۴- یکی از حوزه‌هایی که در حوزه صادرات و سیاست‌گذاری باید موردتوجه قرار گیرد حوزه خدمات فنی و مهندسی است. در سال ۱۴۰۲، میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور حدود ۱.۳ میلیارد دلار بوده است. کشورمان در این حوزه توان و قابلیت‌های قابل‌توجهی در مقایسه با کشورهای همسایه دارد. صدور خدمات فنی-مهندسی می‌تواند به‌عنوان یک موتور محرکه در توسعه صادرات غیرنفتی ایران عمل کند. برای تحقق این هدف، به حمایت دولت، بهبود زیرساخت‌ها و تقویت برندینگ خدمات فنی و مهندسی ایرانی نیاز است.

یکی از موانع در حوزه صدور خدمات فنی و مهندسی، نحوه تفسیر بانک مرکزی از ماده ۴۶ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقا نظام مالی کشور است که این موضوع موجب شده تا شرکت‌های صادرکننده خدمات فنی و مهندسی به‌عنوان بدهکار ارزی در لیست بانک مرکزی قرار گرفته و عملاً امکان دریافت ضمانت‌نامه بانکی برای ایفا تعهدات و ارائه آن به طرف خارجی از آنها سلب شود که خوشبختانه در این زمینه نامه‌ای برای دبیر محترم شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا از سوی دبیرخانه نوشته شده است که امید می‌رود در دستور سران قوا قرار گیرد.

۵- متأسفانه زیرساخت‌های حمل‌ونقل شکننده و باعث افزایش نرخ تمام‌شده کالاهای صادراتی است که از دولت محترم انتظار می‌رود در یک برنامه کوتاه‌مدت این امر موردتوجه قرار گیرد.

۶- نظام تأمین مالی تولید و صادرات به‌شدت دچار مشکل است فلذا در شرایط کنونی سیاست‌های انگیزشی و مشوق‌های صادراتی از اهمیت بالایی برخوردار است.

در پایان به‌عنوان رئیس اتاق ایران، دست یکایک دولتمردان و دست‌اندرکاران عرصه صادرات کشور را به گرمی می‌فشارم و از خداوند متعال بهترین موفقیت‌ها را برای آنان و ملت بزرگ ایران آرزو می‌کنم.»