چندی پیش، معاون صنایع ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت گفت: اکنون هیچ معدندار و واردکننده‌ای مشکلی برای واردات ماشین‌آلات معدنی حتی مستعمل ندارد و در واقع، امکان واردات ماشین‌آلات مستعمل تا ۵ سال عمر برای بازرگانان فراهم شده است. این موضوع به‌معنای حل مشکلات معدنی‌ها در بحث واردات ماشین‌آلات بود که با حواشی بسیاری همراه بود، اما بررسی‌های صمت نشان می‌دهد شرایط چندان هم فراهم نیست و همچنان مشکلات زیادی در این زمینه وجود دارد.ماشین‌آلات همچنان یکی از موضوعات پربحث برای بخش معدن است. موضوعی که تاکید بر آن است، در صورت عدم‌نوسازی می‌تواند توسعه در بخش معدن را با مشکلات زیادی مواجه کند.به‌گزارش صمت، متاسفانه عدم‌نوسازی ماشین‌آلات معدنی و فرسودگی آنها توانسته هزینه‌های تولید در این بخش را بالا ببرد. معدنکاران در برخی معادن مانند معادن سنگ به‌دلیل نبود ماشین‌آلات به‌روز در میزان برداشت با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند که در نهایت، میزان بهره‌وری را کاهش خواهد داد و همین موضوع باتوجه به افزایش دیگر هزینه‌ها می‌تواند معدنکاران را نسبت به ادامه این مسیر دلسرد کند.اما موضوع ماشین‌آلات معدنی از مهم‌ترین مباحثی بود که امسال بخش معدن با آن مواجه بود و توانست بسیاری از معدنی‌ها را برای ادامه این مسیر نگران کند. در واقع، ابتدا وزارت صنعت، معدن و تجارت درپی حمایت از تولید داخل به‌سراغ ممنوعیت واردات ماشین‌آلات رفت. موضوعی که آسیب جدی به معادن به‌ویژه معادن کوچک و متوسط وارد می‌کرد. این تصمیم می‌توانست به‌راحتی بسیاری از معادن را از چرخه تولید خارج کند.در حالی تاثیر این تصمیم بر بخش معدن روشن و شفاف بود که در آن سوی ماجرا، وزارت صمت در تلاش بود تا بخشی از معادن غیرفعال را در مزایده واگذار و آنها را فعال کند. آن‌طور که مشخص است، برخی تصمیمات در تضاد با یکدیگر گرفته می‌شوند که در نهایت، نتیجه آن چیزی است که بخش معدن شاهد آن است.

باوجود ذخایر بسیار در این بخش، علاوه بر توسعه متوازن در حوزه‌های مختلف، تمایل سرمایه‌گذاران نیز در سال‌های اخیر به‌دلیل تغییرات ناگهانی در قوانین و مقررات رو به کاهش است. این موضوع زنگ خطر در بسیاری از بخش‌ها را به‌صدا درآورده است. صنعت فولاد نمونه‌ای از این موضوع است که بی‌توجهی به توسعه متوازن در بالادست باعث شده تا تامین مواد اولیه برای این صنعت آن هم در کشوری که ذخایر ارزشمندی از سنگ‌آهن دارد، با چالش‌های بسیاری همراه شود.اما در نهایت، وزارت صمت تصمیم گرفت در کنار حمایت از تولید داخلی، کمبودها را از طریق واردات تامین کند.این موضوع می‌تواند به افزایش توان رقابتی تولیدکننده داخلی نیز کمک کند و در نهایت، منجر به متعادل شدن قیمت‌ها در بازار شود، البته در شرایط فعلی برای نرخ ارز و مشکلات ناشی از تحریم‌ها واردات ماشین‌آلات کمی سخت خواهد بود.

تسهیلات جدید واردات ماشین‌آلات

معاون صنایع ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت گفت: اکنون هیچ معدندار و واردکننده‌ای مشکلی برای واردات ماشین‌آلات معدنی حتی مستعمل ندارد و در واقع، امکان واردات ماشین‌آلات مستعمل تا 5 سال عمر برای بازرگانان فراهم شده است.

سیدمحمد موسوی افزود: از آنجا که معاونت صنایع ماشین‌آلات و تجهیزات به همه حوزه‌ها و صنایع خدمات ارائه می‌کند، در نخستین اقدام با برگزاری جلسات مختلف با فعالان حوزه معدن نیازمندی‌ها و کمبودهای این صنعت احصا شد.

وی گفت: به‌طورمثال مطالعات ما نشان می‌دهد حدود ۱۵هزار ماشین‌آلات فرسوده با ۲۰ سال عمر در کشور وجود دارد، یعنی به مدت ۱۰سال به‌جای اینکه سالانه 5‌هزار ماشین‌آلات از محل تولید و واردات تامین شود،‌هزار تا هزار و ۵۰۰ دستگاه تامین و وارد شد و برخی شرکت‌ها مانند هپکو دچار مشکل بودند و چه‌بسا جلوی واردات نیز گرفته شده بود.

معاون صنایع ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت با بیان اینکه برای رفع این مشکل با ۲۴ شرکت تولیدی ایرانی مذاکره کردیم، ادامه‌ داد: در این مدت ما حدود ۱۱۰ درصد افزایش تولید داشتیم و تولید امسال تاکنون به حدود ۲ هزار و ۵۶۰ دستگاه رسیده است، اما این تعداد نیز کافی نیست و باید همزمان از ظرفیت واردات هم استفاده شود که این موضوع را نیز تسهیل کردیم و تاکنون ۲هزار ثبت سفارش انجام شده است.

وی خاطرنشان کرد: هرچند مجموع تولید و واردات در امسال به بیش از 4 هزار و ۵۰۰ دستگاه رسیده است، اما برای رفع کمبود این حوزه باید ۳ سال متوالی این اقدامات ادامه داشته باشد.

واردات تسهیل نشده است

اما درباره این موضوع، سعید صمدی، دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران در گفت‌وگو با صمت بیان کرد: آن‌طور که شرایط نشان می‌دهد، واردات تسهیل نشده است. در واقع آن قدر بروکراسی‌ها پیچیده است که نمی‌توان گفت؛ می‌شود به‌راحتی ماشین‌آلات معدنی را وارد کرد.

صمدی تصریح کرد: به‌عنوان‌مثال یکی از موضوعاتی که وجود دارد، آن است که واردکننده باید در ازای واردات ماشین‌آلات خارجی، از شرکت داخلی نیز خرید داشته باشد، یعنی باید قرارداد داشته باشد و پیش‌پرداختی برای این موضوع واریز و سپس برای واردات اقدام و این موضوع می‌تواند روند واردات ماشین‌آلات را سخت کند.

وی در ادامه اضافه کرد: در حالی که تولیدکننده داخلی ماشین‌آلات آماده ندارد و تنها پول به‌صورت پیش‌پرداخت واریز می‌شود.

صمدی بیان کرد: موضوع دیگر آن است که واردات به‌طورکلی فرآیند پیچیده‌ای دارد و در کنار آن، بحث تامین ارز نیز خود بسیار موضوع مهمی است که در شرایط فعلی بسیار سخت شده و همین موضوع باعث شده است تا در شرایط مساوی نرخ ماشین‌آلات داخلی 2برابر ماشین خارجی باشد.

دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران تصریح کرد: به‌طورکلی باید گفت که شرایط به آن آسانی که بیان می‌شود، نیست و حتی اگر بخواهیم از طریق مرکز مبادلات ارزی هم برای تامین ارز اقدام کنیم، باز هم مشکلاتی وجود دارد که کار را سخت می‌کند، اما باید به این نکته اشاره کرد که شرایط نسبت به قبل کمی بهتر شده است.

سخن پایانی

آن‌طور که مشخص است، شرایط برای واردات آنقدرها هم فراهم نیست که بتوان این بخش از مشکلات بخش معدن را به‌راحتی حل کرد و شاید باید راهکارهای دیگری در دستور کار قرار بگیرد تا بخش ماشین‌آلات در معادن نوسازی شود و میزان بهره‌وری افزایش پیدا کند.در غیر این صورت، بهره‌برداری از ذخایر با مشکلات زیادی همراه می‌شود. این در حالی است که تلاش می‌شود میزان بهره‌برداری از ذخایر معدنی افزایش و ارزآوری از محل صادرات غیرنفتی افزایش پیدا کند.