روزهای پایان سال همیشه پر از هیاهو و تکاپو است تا افراد از سنت قدیمی نوروز جا نمانند؛ هیاهویی که درست در نخستین روز سال تمام می‌شود، انگار که نه خانی آمده و نه خانی رفته! تقریبا از اواخر بهمن، خانم‌های خانه صحبت از خانه‌تکانی که شامل شست‌وشو، خرید وسایل نو، تعمیر ابزارها و شستن فرش‌ها می‌شود را شروع می‌کنند که البته تا اعضای خانه برای انجام آن تکانی به خود بدهند، همان اواسط اسفند است. سنت خانه‌تکانی از آنجایی پا گرفت که در ایران باستان اعتقاد بر این بود که نباید هیچ‌گونه آلودگی از سال پیش، بر جسم و جان خانه باقی بماند و باید سال نو در محیطی پاکیزه برای اعضای خانواده آغاز شود. در راستای پایبندی به این سنت، این روزها برخی از خانواده‌ها به‌دلایل مختلفی مانند مشغله‌های کاری دیگر خانه‌تکانی را به اهلش که همان خدماتی‌ها هستند، واگذار می‌کنند. در واقع مدت‌هاست که شیوه خانه‌تکانی تغییر کرده و دیگر از فرش شستن‌ها در حیاط خانه و آویزان کردن آنها روی پشت‌بام‌ها خبری نیست. دیگر با این ساختمان‌های قد علم کرده شهر حتی پشت‌بام نیز در معرض دید ما قرار ندارد؛ چه برسد به فرش‌هایی که روزگاری در روزهای پایانی سال از آن آویزان می‌شدند. بر همین اساس روزهای پایانی سال اوضاع شرکت‌های خدماتی و قالیشویی‌ها بهبود می‌یابد و بازار روی خوشی به آنها نشان می‌دهد. صمت در این گزارش به بررسی وضعیت شرکت‌های خدماتی و قالیشویی‌ها پرداخت.

نظافت منزل ساعتی چند؟

در روزهای پایانی سال با گذری کوتاه در فضای مجازی با سیلی از آگهی‌های نظافت منزل روبه‌رو می‌شویم. همچنین در گوشه و کنار خیابان برگه‌های تبلیغاتی قالیشویی‌های مختلف را می‌بینیم. خبرنگار صمت برای کسب اطلاعات بیشتر با یکی از شرکت‌های خدماتی تهران تماس گرفت.

منشی این شرکت در پاسخ به درخواست برای نظافت منزل در هفته چهارم اسفند گفت: «دیگه خودتون که می‌دونید روزهای آخر برای نظافت منزل سرمون حسابی شلوغه. نظافتچی منزل آقا برای ۸ ساعت ۵۰۰ هزار تومان و نظافتچی خانم برای ۸ ساعت ۶۵۰ هزار تومان. برای هر ساعت اضافه هم باید ۵۰ هزار تومان پرداخت کنید.»

- شوینده را خود شما تهیه می‌کنید؟

- نه ما یک لیست به شما می‌دیم؛ لطفا زود آماده کنید که نیروی ما اومد لنگ نمونه.

- اگر بخوایم تی و جارو دارید؟

- بله، اما هزینه‌اش با هم ۴۰۰ هزار تومنه.

- هزینه ایاب و ذهاب با شرکت است؟

- هزینه اومدن نیرو بله، اما اگر کار شما تا شب طول بکشه باید هزینه برگشت را بدید.

- پس در کل هزینه نظافت منزل من برای ۸ ساعت چقدر میشه؟

- کف نرخ ۸ ساعت همونی میشه که گفتم، اما نیروی ما میاد خونه شما رو می‌بینه بسته به متراژ ممکنه هزینه تغییر کنه.

- مگه متراژ خونه تاثیری داره؟ خب همون ساعتیه که کار می‌بره دیگه؟

- نه خانم یه زمانی می‌بینید خونه شما جوریه که نیروی ما نیاز به کمک داره و باید همکار دیگه‌ای رو بفرستیم. در کل بهتره این مبلغ را کف در نظر بگیرید.در همین راستا عده‌ای از افراد مدعی‌اند که برخی از قالیشویی‌ها افرادی را برای رویت و تعیین نرخ به منزل می‌فرستند و این افراد در پایان پس از شنیدن جواب منفی ازسوی مشتری از آنها به‌اجبار هزینه رویت دریافت می‌کنند.

پای صحبت یکی از مدیران شرکت خدماتی

مدیر یکی از شرکت‌های خدماتی در گفت‌وگو با صمت گفت: حوزه کاری ما در پایان سال رونق می‌گیرد و در بقیه ماه‌های سال مشتری چندانی نداریم. کارکنان ما نیز برخی ثابت هستند که حقوق توافقی دریافت می‌کنند. البته میزان تقاضا در این ایام آنقدر خوب است که ضرر ماه‌های بیکاری را از این طریق جبران می‌کنیم. وی با اشاره به بیکاری در دوران کرونا اظهار کرد: در دوران کرونا ما ورشکسته شدیم و هیچ شخصی خدمات منزل نمی‌خواست و تازه صنف ما کمی جان گرفته است.

این مدیر درباره میزان افزایش نرخ خدمات در سال جاری بیان کرد: در سال جاری ۳ بار تغییر نرخ داشتیم. هزینه‌ها بسیار سنگین است و دیگر با نرخ کم نمی‌توان پاسخگوی کارگران بود. مقدار ساعتی که نظافتچی قرار است برای شما کار کند، یکی از عوامل مهم در نرخ خدمات نظافت منزل است. همچنین این نکته مهم است که شما هر چند وقت یک بار خانه خود را نظافت می‌کنید. اگر به‌صورت منظم و در فواصل زمانی مشخص برای نمونه ماهانه یا هفتگی منزل خود را نظافت کنید، مدت زمان نظافت منزل شما در هر بار کوتاه‌تر خواهد بود و به همین علت هزینه کمتری برای هر بار نظافت صرف خواهید کرد.

اول رویت فرش، بعد اعلام هزینه شست‌وشو!

هرچه به پایان سال نزدیک‌تر می‌شویم مشغله قالیشویان بیشتر و به‌اصطلاح دوران بره‌کشان قالیشویان نزدیک‌تر می‌شود. درست از اوایل بهمن، اطراف در آپارتمان‌ها برگه‌های تبلیغات قالیشویی‌ها با تصاویری از فرش‌هایی که در آب است با اسم‌های مختلف دیده می‌شود. خبرنگار صمت برای بررسی وضعیت قالیشویی‌ها در این روزها با یکی از قالیشویی‌های معتبر تهران تماس گرفت. پاسخگوی تلفن این قالیشویی در پاسخ به سوال درباره هزینه شست‌وشوی یک فرش ۹ متری ماشینی و یک فرش ۹ متری دستباف گل ابریشم گفت: «هزینه شست‌وشوی فرش ماشینی متری ۳۰ هزار تومان است، اما برای فرش دستباف گل ابریشم نمی‌تونم نرخ دقیقی بگم.»

-آخه باید فرش دستباف هم نرخ مصوبی داشته باشه؛ پس چه‌جوری بدونم هزینه شست‌وشوی فرش چقدر میشه؟

- فرش ابریشم باید رویت بشه و بدون رویت نمیشه نرخ داد.

- اگر با قیمتی که داده میشه موافق نباشم چی؟

- شما فقط هزینه رویت رو پرداخت می‌کنید. یک هزینه کم؛ به‌دلیل اینکه بابت رویت فرش ۲ سرویس کنسل می‌شه و این موضوع برای ما هزینه داره.

پای درددل مشتریان

گشتی در صفحات مجازی شرکت‌های خدماتی می‌زنیم تا در جریان نظرات افراد قرار بگیریم.خانمی در حالی که از عملکرد نیروی خدماتی منزل خود انتقاد دارد، می‌نویسد: «اینا از وقتی که دیگه روزمزد نیستن و ساعتی پول می‌گیرن، انقدر کار رو آروم انجام می‌دن که چند تا کار ساده ساعت‌ها طول بکشه.»خانمی دیگر با گله از شرکت‌های خدماتی نوشته است: «نیروهای بسیار مبتدی می‌فرستن و باید قدم به قدم کنار کارگر باشم. کافیه یک دقیقه برم فقط؛ یه دستمال کثیف رو به همه جا میکشه.» یکی از آقایان نیز با عصبانیت از کار نکردن نظافتچی نوشته است: «اشتباه کردم خونه نبودم تا تمیز کنه. پشت پنجره پر از خاکه؛ دریغ از یه دستمال کشیدن ساده. وقتی هم به شرکت گفتم، میگه دفعه بعدی جبران می‌کنیم. دفعه بعدی به چه درد می‌خوره؟»خانمی که تجربه بکارگیری نظافتچی آشنا را دارد، نوشته است: «اینکه نظافت منزل رو به کسی بسپارید که چند نفر معرف اون فرد هستن خیلی خوبه. الان ۴ سالی میشه که خانمی کارهای منزل ما رو انجام میده و تقریبا خونه بیشتر آشناهای ما هم همین خانم میره و خیلی راضی هستیم.» خانمی دیگر متعجب از موردی که با آن روبه‌رو شده، می‌نویسد: «از شرکت خدماتی تقاضای یک نظافتچی کردم، اما دو آقا اومدن متراژ خونه رو ببینند تا اگر متراژ بالاست، دونفره کار رو انجام بدن. در نهایت من مجبور شدم هزینه دو کارگر را به شرکت پرداخت کنم.»

نه مردم توان مالی دارند، نه برای قالیشویی‌ها صرف دارد!

حجت محمدی کمسرخ، رئیس اتحادیه قالیشویان تهران درباره میزان تقاضا در ایام نوروز به صمت گفت: امسال میزان تقاضا نسبت به سال گذشته کاهشی بوده است. برای نمونه در سال‌های گذشته مشتری چند عدد فرش برای شست‌وشو داشت، اما در حال ‌حاضر تنها یک یا ۲ فرش اصلی را برای شست‌وشو به قالیشویی می‌فرستد، این در حالی است که بعد از کرونا، باتوجه به تورم شکل‌گرفته ۲۰ تا ۳۰ قالیشویی تعطیل شد و میزان سفارشات حداقل ۳۰ درصد کاهش یافت.

وی درباره مشکلات این صنف نیز اظهار کرد: مشکل اصلی مربوط به اختلاف نرخ و صرفه اقتصادی است. وقتی صرفه اقتصادی وجود ندارد مجبور به تعدیل نیرو هستیم. وقتی سازمان حمایت و وزارت صمت نرخنامه‌ای را ارائه می‌دهند که حداقل ۸۰ درصد از نرخ منطقی کمتر است، نه‌تنها سودی برای ما نمی‌ماند، بلکه مجبوریم کار خود را تعطیل کنیم. همچنین دستمزدی که کارگران درخواست می‌کنند برای صاحبان قالیشویی‌ها به‌صرفه نیست؛ در نتیجه مجبور به تعدیل نیرو می‌شوند؛ این در حالی است که دستمزدی که به کارگران پرداخت می‌شود کفاف زندگی آنها را نمی‌دهد.

محمدی با اشاره به کاهش تقاضا و افزایش هزینه‌ها بیان کرد: در حال ‌حاضر نه مردم توان مالی دارند و نه قیمت‌های فعلی برای قالیشویی‌ها صرف می‌کند؛ پس مجبور می‌شوند به‌عناوین مختلف قیمت‌ها را غیرقانونی بالا ببرند. البته این خلاف قانون است و اتحادیه آنها را جریمه می‌کند، اما آنها هم می‌خواهند از راه‌هایی مانع ضرر و زیان شوند.

نرخ‌های جدید قالیشویی

رئیس اتحادیه قالیشویان تهران با اشاره به اینکه نرخ‌ها با هزینه‌ها همخوانی ندارد، افزود: درخواست تنظیم نرخنامه را ابتدای سال ۱۴۰۱ ارسال کردیم و یک ماه پیش به این درخواست پاسخ دادند که فقط ۳۰ درصد افزایش در آن لحاظ شده است. این در شرایطی است که تورم بسیار بالاتر است. ابتدای سال ما افزایش نرخ دادیم. آن زمان قیمت دلار ۲۰ هزار تومان بود و الان ۵۰ هزار تومان است و همه‌چیز بر این مبنا افزایش یافته است.

محمدی نرخ مصوب شست‌وشوی فرش را این‌گونه بیان کرد: در حال ‌حاضر بیشترین نرخ برای فرش ماشینی متری ۳۸ هزار تومان است که شامل شست‌وشو، بسته‌بندی و هزینه ایاب‌وذهاب می‌شود. البته هزینه خدمات لکه‌گیری جدا محاسبه می‌شود. نرخ شست‌وشوی فرش دستباف که ابریشمی نباشد متفاوت و از متری ۵۰ هزار تومان تا ۱۲۰ هزار تومان است.

رویت فرش قبل از شست‌وشو!

رئیس اتحادیه قالیشویان تهران درباره چرایی اینکه برخی قالیشویی‌ها اعلام می‌کنند باید فرش را ابتدا ببینند و بعد نرخ خدمات خود را اعلام کنند، اظهار کرد: همه واحدهای قالیشویی مجاز باید طبق نرخنامه قیمت خدمات خود را اعلام کنند و مجوز افزایش نرخ ندارند. اگر در این زمینه مشتری شکایت کند قالیشویی مجازات و مبلغ به مشتری بازگردانده می‌شود. این‌طور نیست که هر واحد قالیشویی قیمت‌ها را بالا ببرد و اتحادیه کاری نکند؛ حتی اگر قیمت‌های مصوب به ضرر قالیشویی باشد.

وی ضمن تاکید بر اینکه از دولت هیچ خدماتی دریافت نمی‌کنیم، افزود: نه‌تنها هیچ خدماتی از دولت دریافت نمی‌کنیم، بلکه نرخنامه مصوبی که دولت تعیین کرده، به ضرر ما است؛ این در حالی است که مواد شوینده را به نرخ آزاد دریافت می‌کنیم. دولت حداقل می‌تواند مواد اولیه و شوینده را با نرخ دولتی به‌دست ما برساند.

شست‌وشوی مبل

محمدی درباره تعرفه شست‌وشوی مبلمان در واحدهای قالیشویی نیز گفت: قالیشویی‌ها معمولا شست‌وشوی مبل را هم انجام می‌دهند که در حال حاضر قیمت متوسط آن برای هر دست مبل هفت‌نفره، حدود ۵۰۰ هزار تومان است. البته ممکن است نرخ اعلام‌شده در واحدهای مختلف اندکی کمتر یا بیشتر باشد؛ بنابراین این نوع خدمت نرخ مشخصی ندارد و هزینه در این بخش رقابتی و توافقی تعیین می‌شود.

نظارت بر قالیشویی‌ها

رئیس اتحادیه قالیشویان تهران درباره نظارت بر کار قالیشویی‌ها اظهار کرد: اگر مشتری در زمینه عملکرد قالیشویان شکایتی داشته باشد، می‌تواند وارد سایت رسمی اتحادیه ‌شود و شکایت خود را ثبت کند و اگر نیاز به شکایت حضوری داشت روزهای یکشنبه و سه‌شنبه اتحادیه آماده ثبت شکایت‌ها است و با گرانفروشی برخورد می‌شود. نرخ قالیشویی براساس جنس فرش متفاوت است. برای مثال هزینه شست‌وشوی کلیه فرش‌های ماشینی معمولی، اکریلیک و فانتری تقریبا همسان است. برای همین در صورتی که یک مرکز قالیشویی، نرخ متفاوتی برای این فرش‌ها تعیین کند، شما می‌توانید این مورد را به‌صورت قانونی پیگیری کنید.

برخی خود را نیروی خدماتی معرفی می‌کنند

محمدهادی ارباب، رئیس اتحادیه شرکت‌های خدماتی کرمانشاه با اشاره به معضل جدی که پیش روی شرکت‌های خدماتی قرار دارد و در ایام خانه‌تکانی پایان سال تشدید می‌شود، بیان کرد: فعالیت شرکت‌های بدون مجوز مهم‌ترین دغدغه ما است که خصوصا در ایام پایان سال در فضای مجازی، به‌ویژه سایت دیوار تبلیغات گسترده‌ای دارند، اما هیچ مجوزی برای فعالیت دریافت نکرده‌اند.

وی به معضل دیگری هم اشاره کرد که عمدتا ناشی از فقر فرهنگی است و گفت: در برخی موارد نیرویی یک روز از طرف شرکت‌های مجاز به منزل یک فرد می‌رود و برای روزهای بعدی شرکت را دور می‌زند و به‌صورت مستقل برای آن منزل کار می‌کند؛ در حالی که چنانچه نیرو از سمت شرکت اعزام نشده باشد، در صورت بروز هرگونه مشکل اعم از سرقت و... موضوع قابل‌پیگیری نخواهد بود. رئیس اتحادیه شرکت‌های خدماتی کرمانشاه با اشاره به تعرفه کنونی خدمات نظافت منزل ادامه داد: در حال ‌حاضر هزینه ورودی نیروی کار به منزل متقاضی برای 3 ساعت ۹۰ هزار تومان است و پس از آن به ازای هر ساعت ۲۸ هزار تومان اضافه خواهد شد. همچنین هزینه نظافت راه‌پله برای هر طبقه آپارتمان‌های یک و دو واحدی ۱۷ هزار تومان و هر طبقه آپارتمان‌ سه‌واحدی به بالا ۱۹ هزار تومان است. تعرفه نظافت لابی، پارکینگ، پیلوت و حیاط نیز مترمربعی ۲۸۰۰ تومان محاسبه خواهد شد.

سخن پایانی

در روزهای پایانی سال که تقاضای نیرو از شرکت‌های خدماتی و قالیشویی افزایش می‌یابد با نرخ‌های نجومی روبه‌رو می‌شویم، این در حالی است که بسیاری از افراد معتقدند نظافتچی‌ها کم‌کاری می‌کنند تا زمان بیشتری را سپری کنند. قالیشویی‌ها نیز صحبت از مواد خاص در شست‌وشو می‌کنند و به این دلیل در یک لحظه مبلغی روی فاکتور اضافه می‌شود. در نهایت نیز با بهانه آخر سال و شلوغی همان سری که در طول سال مگس روی آن می‌نشیند کار را دیر به‌دست مشتری می‌رسانند. جان کلام اینکه هیچ کس منکر گرانی و افزایش هزینه‌ها نیست اما ماهی‌گیری از آب گل‌آلود انصاف است؟