حال وخیم صنعت برق
سرمایه‌گذار نداریم
کارشناسان اعتقاد دارند که عدم‌سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت برق و عدم‌عرضه برق با نرخ واقعی به مشترکان پرمصرف باعث شده است که کشور با مسئله ناترازی روبه‌رو شود و برای حل این موضوع باید نیروگاه‌های جدید ساخته شود. نبود سرمایه‌گذاری، مطمئنا، یکی دیگر از چالش‌هایی است که در صنعت برق با آن مواجه هستیم. بسیاری از سرمایه‌گذاران به‌دلیل وجود ناترازی در این حوزه، آمادگی ندارند که پول خود را در صنعت برق سرمایه‌گذاری کنند. از طرف دیگر، فرسودگی دستگاه‌های تولید برق نیز علت دیگری برای کاهش تولید شده است.
افزایش جمعیت، نیاز برقی را افزایش می‌دهد
حسنعلی تقی‌زاده، عضو هیات‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق با بیان اینکه اکنون نهاد رگولاتور در بخش برق وجود ندارد که خود این امر، برخی مشکلات کنونی صنعت برق را به‌همراه دارد، اظهار کرد: در حال حاضر وزارت نیرو که تولیدکننده برق و تعیین‌کننده نرخ است، نقش رگولاتور را هم بازی می‌کند. وی با بیان اینکه سال ۱۳۹۷ درباره بروز مشکلات برای تامین برق به مسئولان هشدار داده شد، اما آن زمان هیچ برنامه‌ای برای رفع مشکلات صنعت برق تدوین نشد، گفت: برای داشتن برق مطمئن و پایدار، نیاز است که سالانه ۵ درصد ظرفیت نیروگاه‌های منصوبه کشور افزایش یابد. عضو هیات‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق افزود: افزایش جمعیت کشور نیازهای برقی را افزایش می‌دهد و از طرف دیگر، افزایش مصرف برق در بخش صنایع نیز ضرورت توسعه نیروگاه‌ها را دوچندان کرده است. تقی‌زاده با بیان اینکه فرسوده شدن نیروگاه‌ها و خطوط انتقال و پست‌های توزیع که ظرفیت تولید برق را کاهش می‌دهد، از عواملی هستند که نیاز به سرمایه‌گذاری‌های جدید در صنعت برق دارند، گفت: برنامه ششم توسعه بر ایجاد ظرفیت ۲۵هزار مگاواتی نیروگاهی تاکید داشت که مجموع ظرفیتی که در همه این سال‌ها ایجاد شد، ۱۵هزار مگاوات بود. وی با بیان اینکه مشکلاتی که در این صنعت وجود دارد، انگیزه بخش خصوصی را برای سرمایه‌گذاری برای توسعه نیروگاه کاهش می‌دهد، گفت: اقتصاد صنعت برق، اقتصاد ناکارآمدی است، باید برای کارآمد شدن اقتصاد صنعت برق، بخش دولتی و خصوصی همکاری داشته باشند و با همراهی هم نسبت به برطرف‌کردن مشکلات اقدام کنند. عضو هیات‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق با بیان اینکه باید عرضه و تقاضا تعیین‌کننده نرخ باشد، نه آنکه نرخ برق دستوری تعیین شود، گفت: نرخ سوخت نیز باید براساس عرضه و تقاضا باشد تا بتواند انگیزه لازم برای فعالیت بخش خصوصی ایجاد کند. تقی‌زاده بااشاره به راه‌اندازی تابلوی برق سبز در بورس انرژی گفت: این تابلو توانسته تا اندازه‌ای برخی مشکلات را برطرف کند و قیمت‌های مناسبی ارائه دهد. وی ادامه داد: همچنین نرخ عرضه برق از سوی تولیدکنندگان نیز باید براساس عرضه و تقاضا باشد تا برای همه فعالان مقرون‌به‌صرفه باشد.
کسی به‌دنبال اجرای قانون نیست
ابراهیم خوش‌گفتار، رئیس هیات‌مدیره سندیکای صنعت برق اظهار کرد: نرخ برق در سال ۵۷ به‌ازای هر کیلووات ساعت ۲.۳ سنت دلار بود، این رقم در سال ۹۰ به ۲ سنت دلار رسید و امروز ۰.۴ سنت دلار است. وی افزود: نرخ برق یکی از دلایلی است که موجب نبود موجودیت این انرژی مهم در کشور شده است و تا اقتصاد صنعت برق اصلاح نشود، مسائل مرتبط با این صنعت، حل نخواهد شد. رئیس هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان برق تصریح کرد: سال ۹۹ میزان متوسط خاموشی‌ها به‌ازای هر مشترک، یک دقیقه در روز بود که این رقم در سال ۱۴۰۰ به ۹.۲ دقیقه در روز رسید و خاموشی‌های سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۱۰۹ هزار میلیارد تومان عدم‌النفع برای کشور دربرداشت.
وی ادامه داد: در بحث قانون و قانونمندی در کشور کمبود نداریم و قانون‌های بسیاری درباره کاهش مصرف برق وضع شده است، اما کسی به‌دنبال اجرای قانون برای حل مسائل نیست. خوش‌گفتار، بحران گاز در کشور را بحرانی قابل‌توجه برای بخش برق دانست و گفت: صنعت برق یکی از پرمصرف‌ترین مشترکان گاز کشور است و وقتی در بخش گاز بحران داشته باشیم، یعنی در بخش برق نیز به مشکل برمی‌خوریم. وی افزود: برای احداث واحدهای بخار نیروگاه‌های گازی و تبدیل نیروگاه‌ها به سیکل ترکیبی، ۲.۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری داشته‌ایم، اما فقط ۷۰ میلیون دلار دریافت کرده‌ایم. این مسئله به‌دلیل عدم‌هماهنگی وزارت نیرو و وزارت نفت است، چرا که وزارت نفت صرفه‌جویی ایجادشده با احداث واحدهای بخار را قبول ندارد. رئیس هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان برق خاطرنشان کرد: می‌توانیم از محل تبدیل واحدهای سیکل ساده به سیکل ترکیبی، ۱۵ تا ۱۶ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه کنیم، اما شرایط موجود برای سرمایه‌گذار جذابیت و صرفه ندارد.
کمبود ۱۵ هزار مگاواتی در بخش عرضه
رضا ریاحی، نایب‌رئیس هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان برق اظهار کرد: در حال حاضر ۱۵هزار مگاوات کمبود در بخش عرضه برق داریم که اگر بازار آزاد باشد، این کمبود باید نرخ عرضه برق را افزایش دهد، اما شاهد این موضوع هستیم که وزارت نیرو برای مشترکانی که مصرف برق خود را کاهش داده‌اند، مشوق‌هایی در نظر گرفته است و حتی قبض رایگان هم صادر می‌کند.وی افزود: مطالبات تجمعی نیروگاه‌های بخش خصوصی هر ساله در حال افزایش است و برای دیرکرد هم خسارتی پرداخت نمی‌شود. حتی اگر پول برق تولیدشده ۲ سال بعد هم پرداخت شود، همان مقداری است که ۲ سال قبل، برق را تولید کرده و به شبکه داده‌ایم. ریاحی با بیان اینکه مشکلات سرمایه‌گذاران در خرید تضمینی همچنان پابرجاست، گفت: نیروگاه‌ها با افزایش نرخ ارز، هزینه‌های‌شان چندین و چندبرابر شده است، اما درآمد ریالی آنها ۱۴ تا ۱۶ درصد در سال افزایش می‌یابد. این در حالی است که باید بازپرداخت تسهیلات دریافتی را نیز به‌صورت ارزی بدهند. نایب‌رئیس هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان برق خاطرنشان کرد: در قانون برنامه پنجم تصریح شده که نرخ پایه برق باید در فرمولی متناسب با افزایش نرخ ارز و تورم موردتعدیل قرار گیرد که این مفاد قانونی، اجرایی نشده است.
در میان اخبار
اقدامات دولت برای سندیکای برق کافی نبود
علیرضا توتونچی، دبیر سندیکا، گفت: شرکت‌های تولیدکننده برق همواره خود را با دولت در یک خانواده می‌بینند. مطالبات انباشته نیروگاه‌های کشور از دولت به ۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده و برای این مسئله راهکار‌هایی داریم و راهکار پیشنهادی ما این است که دولت اجازه دهد تا ما بتوانیم به صنایع برق بفروشیم. وی افزود: راهکار دیگر این است که نیروگاه‌های متعددی داریم که در نزدیکی مرزهای کشور قرار دارند که اگر دولت به ما اجازه دهد، برق این نیروگاه‌ها را صادر کنیم، درآمد حاصل از صادرات می‌تواند کمک بسیار بزرگی برای حل مشکلات باشد. وی ادامه داد: اقدامات سازنده‌ای توسط دولت برای سندیکا صورت گرفته است، اما کافی نیست، چرا که اگر این اقدامات کافی بود، درباره مشکلات صحبت نمی‌کردیم. توتونچی افزود: فلسفه وجودی سندیکا ایجاد همگرایی و هم‌صدایی است. به این صورت که دولت به‌جای آنکه صدای تک‌تک اعضا را بشنود، باوجود سندیکا، با یک صدای واحد، طرف خواهد شد. وی گفت: برق ماده اولیه تمام خدمات و تولیدات است. این نکته را باید گفت که بدون برق، تمام صنایع ما آسیب جدی خواهند دید. صنعت برق همواره با چالش روبه‌رو است و ما در این حوزه دغدغه داریم. اگر این دغدغه‌ها رعایت نشود، تبدیل به چالشی بزرگ خواهد شد. توتونچی گفت: ما در حال حاضر نیاز به ۱۰ میلیارد یورو تامین مالی داریم و همچنین صنعت برق، کمک بخش خصوصی را می‌طلبد. از دولت و همچنین وزارت نیرو می‌خواهیم که سندیکا را به‌عنوان بازوی موثر یاری کنند. وی افزود: شبکه برق کشور در زمان اوج مصرف با ۱۰هزار مگاوات کمبود توان الکتریکی روبه‌رو است که برای جبران آن، باید با ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری حدود ۱۵هزار مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی در کشور احداث شود. با این وجود، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی که بالغ بر ۶۰ درصد ظرفیت نیروگاهی کشور را در اختیار دارند، به‌دلیل نبود صرفه اقتصادی تمایلی به مشارکت اقتصادی در این حوزه ندارند. توتونچی گفت: زیرساخت‌های نیروگاهی کشور به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی و نبود بودجه برای نوسازی، بسیار قدیمی و شکننده هستند،اما به‌دلیل سیاست‌های غلط دولت و قیمت‌گذاری دستوری انرژی الکتریکی، انگیزه سرمایه‌گذاری در حفظ و نگهداری نیروگاه‌های موجود از بین رفته است. علیرضا توتونچی، دبیر سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق نیز در این نشست با بیان اینکه اکنون بالای ۱۰هزار مگاوات ناترازی در تولید و مصرف برق وجود دارد، اظهار کرد: رفع این ناترازی نیاز به همراهی و همگرایی همه فعالان دولتی و خصوصی صنعت برق دارد و باید بیش از ۱۰ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری صورت گیرد تا ناترازی رفع شود.
سخن پایانی
برق یکی از مهم‌ترین انرژی‌ها در زندگی بشر است که کشورمان با چالش‌های بسیار زیادی در ارتباط با این صنعت مهم روبه‌رو است. برای پی بردن به اهمیت برق در زندگی روزمره کافی است که برای چند ساعت نبود برق را احساس کنیم، در این صورت است که متوجه خواهیم شد که این انرژی باارزش چه تاثیری در زندگی ما دارد. کمبود برق یا خاموشی‌ها، تاثیرات بسیار بالایی را در زندگی روزمره ما می‌گذارند؛ شغل، تفریح، حمل‌ونقل و حتی آشپزی را هم دربرمی‌گیرند. مسئولان در این حوزه به‌جای آنکه بیشتر به فکر تولید و تاسیس نیروگاه‌های جدید باشند، تبلیغات کاهش مصرف برق را در رسانه‌ها منتشر می‌کنند. نبود راهکارهای مناسب و تاثیرگذار در بخش انرژی به‌ویژه صنعت برق سبب خواهد شد تا با کاهش تولید و همچنین ناترازی‌ها مواجه شویم و تمام اینها خاموشی‌های گسترده‌ای را به‌بار خواهد آورد.
نویسنده:
