از یک سو آمار تصادفات در کشور بالا بوده و از سوی دیگر، درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از حوادث رانندگی نیز نسبت به استاندارد جهانی بسیار بالاتر است. تحقیقات گوناگون نشان می‌دهد در ۷۵ تا ۹۰ درصد تصادفات، عامل انسانی، مهم‌ترین عامل بوده و رعایت نکردن نکات ایمنی باعث بروز تصادف شده است؛ البته این به آن معنا نیست که چشم خود به روی دیگر عوامل ببندیم و همیشه عامل انسانی را محور قرار دهیم.

خطایی را انسان انجام می‌دهد و خودرو از مسیر منحرف و واژگون می‌شود اما اگر همین خودرو ایمن باشد، تصادف باعث مرگ نمی‌شود یا اگر به‌اصطلاح جاده بخشنده باشد و شیب کناری آن مناسب، بعد از واژگونی، خودرو ملق نمی‌زند. ما یک نکته را نباید فراموش کنیم و آن اینکه وقوع حادثه و شدت حادثه، دو موضوع مختلف و متفاوت است. همان‌طور که اشاره شد در وقوع حادثه عامل انسانی ممکن است بسیار با اهمیت باشد اما در زمینه شدت حادثه، صدمات و خسارات، به‌طور قطع وضعیت و کیفیت راه و خودرو بسیار حیاتی است. در این نوشتار به عوامل موثر در بروز حادثه و احتمال تصادف در خودروها براساس اطلاعات خروجی مراکز معاینه فنی می‌پردازیم.

تایرها و چرخ‌ها

۳۵ درصد تصادفات به‌دلیل نقص فنی در خودرو، براساس اعلام سازمان ملی امنیت ترافیکی بزرگراه‌های امریکا به‌دلیل نقص در تایر ایجاد می‌شود. ترکیدن تایر، فرسودگی آن و پنچری‌های پیاپی یک تایر و پنچرگیری آن می‌تواند لاستیک را مستعد خرابی هنگام رانندگی و بروز تصادف کند.

ترمز

براساس آمار سازمان ملی امنیت ترافیکی، بزرگراه‌های امریکا، ۲۲ درصد تصادف‌های به علت نقص فنی خودرو به‌دلیل خرابی ترمز رخ داده‌اند. وجود ایراد در شلنگ‌های مجموعه ترمز، فاسد شدن روغن ترمز، تمام شدن لنت و خوردگی دیسک و رگلاژ نبودن سیستم ترمز می‌تواند سبب بروز تصادف شود.

سیستم تعلیق، جلوبندی و فرمان

این ایراد فقط ۳ درصد از آمار سازمان ملی امنیت ترافیکی بزرگراه‌های امریکا را شامل می‌شود. البته دلیل پایین بودن آن در آمار اعلام‌شده این است که نقص در این سیستم‌ها به‌سادگی عیان نمی‌شود اما لاستیک‌های ترکیده را به‌عنوان مثال، به‌سادگی می‌توان تشخیص داد. موارد بسیاری در ایمنی خودرو تاثیرگذارند که هر یک از آنها وظایفی دارند و براساس عملکردشان می‌توانند در ایمنی خودرو موثر باشند. سیستم‌های ایمنی در خودرو به دو گروه قابل دسته‌بندی است؛ سیستم‌های ایمنی فعال و غیرفعال.

سیستم‌های ایمنی فعال: این نوع مکانیسم زمانی که خودرو شروع به حرکت می‌کند، فعال است و هنگام حرکت، شرایط ایده‌آل برای حفظ ایمنی را به‌منظور جلوگیری از بروز حوادث ایجاد می‌کند که می‌توان به سیستم‌های ایمنی پایدارکننده خودرو (ترمز ضدقفل ABS، سیستم هشدار باد لاستیک‌ها TPMS، سیستم کنترل پایداری ESP، سیستم هشدار نقطه کور BSM، سیستم دید در شب HID و...) اشاره کرد.

سیستم‌های ایمنی غیرفعال: این مکانیسم زمانی که خودرو در حرکت است، فعال نبوده اما هنگام غفلت راننده به‌طور خودکار فعال‌شده و با هشدار به راننده مانع از بروز حادثه برای راننده و سرنشینان خودرو می‌شود. در این‌باره می‌توان به سیستم هشدار خروج از خط و سیستم ترمز کمکی BA اشاره کرد. از دیگر سیستم‌های ایمنی غیرفعال که هنگام بروز حادثه فعال و باعث حفاظت از جان راننده، سرنشین و حتی عابرپیاده می‌شود می‌توان به کمربند ایمنی، ایربگ راننده و سرنشین، ایربگ عابرپیاده و طراحی شاسی و استقامت آن اشاره کرد. یکی از سیستم‌های ساده اما کاربردی، کمربند ایمنی سرنشینان است. این سیستم ساده ایمنی که از دهه‌های قبل مورداستفاده گرفته، به‌عنوان یکی از تاثیرگذارترین موارد ایمنی خودروها شناخته می‌شود. از سوی دیگر، برای اینکه خودرویی ایمن طراحی شود باید به‌گونه‌ای ساخته شود که بتواند بیشترین نیروهای واردشده به بدنه را در خود جذب کند، چراکه هنگام برخورد خودرو با خودرو یا موانع، نخستین بخشی که می‌توانید ایمنی سرنشینان را بهبود بخشد، سازه شاسی و بدنه آن است. در طراحی شاسی خودروهایی جدید سعی شده از آلومینیوم و در برخی بخش‌ها از کربن استفاده شود تا میزان ایمنی افزایش یابد. مواد اولیه آلومینیوم نسبت به فولاد که در شاسی خودروهای قدیمی به‌کار گرفته می‌شد از استحکام بالاتر، جذب نیروی بیشتر و کاهش وزن چشمگیری برخوردار بود. از سوی دیگر، تنها جنس سازه شاسی و بدنه در افزایش ایمنی تاثیرگذار نخواهد بود، زیرا باید نحوه طراحی سازه شاسی به‌گونه‌ای باشد که توجه به فرم و هندسی که در آن به‌کار گرفته می‌شود، بتواند بیشترین نیرو را در سازه به‌طور مستقیم پخش کند تا با دفرمه شدن شاسی از آسیب جدی به سرنشینان جلوگیری کند. مهندسان خودرویی با طراحی سیستم‌های الکترونیکی هوشمند و جدید توانسته‌اند ایمنی سرنشینان را تا حد بسیاری افزایش دهند.

طراحی ایربگ‌ها در نواحی مختلف کابین و تعبیه سیستم‌های الکترونیکی، ایمنی ترمز، ایمنی خودرو را در سطح بالایی نگهداشته است اما فراموش نکنید که ایمنی عابران‌پیاده نیز در دسته ایمنی خودرو قرار می‌گیرد.

طراحی ایربگ‌های عابران‌پیاده و سیستم‌های الکترونیکی مانع برخورد می‌شوند و هشدار به عابرپیاده را نیز تا حد چشمگیری افزایش می‌دهد؛ بنابراین شاهد نصب سیستم‌هایی مانند ایربگ عابرپیاده، سیستم جلوگیری از برخورد با عابر، سیستم ترمز اضطراری خودکار و سیستم کمکی ترمز هستیم که کمک بسزایی به ایمنی عابرپیاده کرده‌اند (این در حالی است که ۴۰ درصد فوتی‌های شهر تهران عابان‌پیاده هستند).