راه‌اندازی دوباره ۱۶۰۰ واحد صنعتی راکد در سال ۱۴۰۱
در اولویت قرار گرفتن احیای واحدهای نیمه‌تعطیل، تعطیل و بازسازی تجهیزات این واحدهای صنعتی از خبرهای داغ و خوشایند این روزهایی است که تعداد زیادی از صنایع به‌دلایل مختلف در مسیر رکود قرار گرفته‌اند. بنا بر گفته مقامات رسمی، نزدیک ۲ هزار واحد تعطیلی ورشکسته کشور در مسیر احیا قرار گرفته‌اند و با تکیه بر رویکردهای مختلف نوسازی و بازسازی، دولت سعی دارد با راهکارهایی مانند تقبل برخی بدهی‌ها، تامین سرمایه در گردش و تزریق نقدینگی، اعمال معافیت‌های ویژه و مواردی دیگر، بنگاه‌های تولیدی را از بحران نجات دهد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت از احیا و راه‌اندازی دوباره افزون بر ۲ هزار واحد صنعتی راکد در کشور خبر داد.
به گزارش ایرنا، علی رسولیان اظهار کرد: از ابتدای سال گذشته تا ۲۴ اسفند، ۲ هزار و ۱۵ واحد صنعتی راکد و غیرفعال در داخل و خارج شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور به چرخه تولید بازگشتند.
وی افزود: امسال راه‌اندازی دوباره هزار و ۶۰۰ واحد صنعتی راکد در داخل شهرک‌ها و نواحی صنعتی در دستور کار سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران قرار گرفته است.
رسولیان در ادامه به تشریح وضعیت احیای واحدهای صنعتی راکد در داخل شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور پرداخت و گفت: با راه‌اندازی دوباره هزار و ۵۹۵ واحد تولیدی غیرفعال در شهرک‌ها و نواحی صنعتی ۳۱ استان کشور، ۱۰۰ درصد از برنامه تدوین‌شده برای احیای صنایع کوچک و متوسط در سال ۱۴۰۰ عملیاتی شده است.
رسولیان ادامه داد: رشته فعالیت صنایع شیمیایی با ۳۵۰ واحد، فلزی با ۳۴۲ واحد، غذایی با ۳۰۹ واحد، کانی غیرفلزی با ۲۵۰ واحد، خدمات با ۱۰۵ واحد، نساجی با ۹۷ واحد، سلولزی با ۹۵ واحد و برق و الکترونیک با ۴۷ واحد به تفکیک تعداد، راه‌اندازی دوباره واحدهای صنعتی را از ابتدای سال گذشته به خود اختصاص داده‌اند. وی یادآور شد: از سال ۱۳۹۱ تا نیمه اسفند ۱۴۰۰ نیز جمعا ۱۱ هزار و ۷۸۸ واحد صنعتی راکد به چرخه تولید بازگشته‌اند.
رئیس هیات‌مدیره و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در ادامه به نوع مشکلات عمومی واحدهای صنعتی که به توقف فعالیت و رکود منجر می‌شوند، اشاره کرد و از تامین مالی، رفع مشکل فقدان بازار، حل اختلاف شرکا، تامین مواد اولیه، رفع مشکلات حقوقی و قضایی، تامین ماشین‌آلات، رفع مشکلات زیرساختی، تولید محصول جدید، ارتقای فناوری و بهینه‌سازی خط تولید، مشارکت یا واگذاری کامل توسط مالک اصلی به سرمایه‌گذار جدید، اقاله به مالک اصلی و واگذاری توسط بانک به سرمایه‌گذار جدید به‌عنوان برخی شیوه‌های راه‌اندازی مجدد واحدهای صنعتی راکد نام برد.
رسولیان همچنین از همکاری مطلوب دستگاه قضایی، شبکه بانکی، استانداری‌ها، ستاد ملی و کارگروه‌های تسهیل و رفع موانع تولید برای اجرای پروژه بازفعال‌سازی واحدهای صنعتی راکد در استان‌ها قدردانی کرد.
طرح پایش واحدهای صنعتی غیرفعال
وی در بخش دیگر سخنان خود به طرح پایش واحدهای صنعتی غیرفعال که از ابتدای دولت سیزدهم و در تکمیل برنامه‌های احیا و بازفعال‌سازی سال‌های گذشته در سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران به اجرا در آمد، اشاره و اعلام کرد: در نتیجه اجرای این طرح، ۱۲ هزار و ۶۷ واحد راکد، شامل ۶ هزار و ۸۱۴ واحد در داخل شهرک‌ها و نواحی صنعتی و ۵ هزار و ۲۵۳ واحد در خارج از آنها شناسایی شدند و مسائل آنها در قالب ۲۰۹ مشکل در ۶۰ سرفصل احصا و دسته‌بندی شد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: از مجموع واحدهای صنعتی راکد شناسایی‌شده در طرح پایش این سازمان، ۶۲ درصد از طریق شیوه‌هایی که ذکر شد، امکان راه‌اندازی دوباره دارند که در صورت تحقق آن، بالغ بر ۱۶۷ هزار فرصت شغلی جدید فراهم می‌شود.
رسولیان اضافه کرد: ۵۷ درصد این واحدها، تمایل خود را به راه‌اندازی دوباره اعلام کرده‌اند؛ ۵۰ درصد نیازمند انجام عارضه‌یابی و بررسی دقیق‌تر هستند و ۴۵ درصد نیز به انجام پروژه عارضه‌یابی از طریق مشاوران و کلینیک‌های کسب‌وکار تمایل نشان داده‌اند.
وی در ادامه به چرخه عمر فناوری و محصول در صنعت به‌ویژه در صنایع کوچک و متوسط اشاره و اظهار کرد: چرخه عمر محصول نمایانگر دوره عمر فناوری و نمودار رشد بازار آن است؛ به‌طوری که از مرحله ایده‌پردازی در قالب یک طرح مهندسی تا تولید و رشد محصول و نحوه واکنش بازار نسبت به انتشار محصول، کسب‌وکارها با تحولات مختلفی در مراحل جنینی، رشد، بلوغ و زوال مواجهند.
مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران ادامه داد: باید توجه داشت که یک محصول، چرخه عمر مشخصی دارد و یک بنگاه همیشه نمی‌تواند فعال باشد، زیرا شاید درگیر تغییر فناوری، روش تولید، نوع محصول و... شود و مدتی راکد و سپس فعال شود.
رسولیان از واگذاری مسئولیت اجرای پروژه فعال‌سازی و افزایش ظرفیت تولید واحدهای صنعتی فعال به سازمان متبوع خود در سال جاری خبر داد و گفت: از مجموع ۴۸ هزار و ۵۳۵ واحد صنعتی خرد، کوچک، متوسط و بزرگ مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور، ۶ هزار و ۸۱۴ واحد راکد و بقیه با ظرفیت‌های مختلف در حال فعالیت هستند.
وی افزود: ۱۱ هزار و ۳۳۷ واحد با ظرفیت بالای ۷۰ درصد در شهرک‌ها و نواحی صنعتی در حال تولید هستند که برای این دسته از واحدها، برنامه‌های حمایتی تثبیت تولید و اشتغال اجرا می‌شود.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اضافه کرد: ۱۳ هزار و ۸۶۴ واحد با ظرفیت بین ۵۰ تا ۷۰ درصد و ۱۶ هزار و ۵۲۰ واحد نیز با ظرفیت کمتر از ۵۰ درصد در حال فعالیت هستند که برنامه افزایش ظرفیت تولید برای این دو گروه از واحدها در اولویت‌های تعیین‌شده به اجرا در می‌آید.
رسولیان با اشاره به اینکه سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در افق چهارساله، برنامه افزایش ظرفیت تولید ۱۶ هزار و ۵۰۰ واحد صنعتی زیر ظرفیت را در دستور کار خود قرار داده، ادامه داد: در سال ۱۴۰۱، فعال‌سازی ۳ هزار و ۳۰۰ واحد تولیدی زیر ۵۰ درصد ظرفیت هدف‌گذاری شده است.
وی با بیان اینکه با هماهنگی خوب قوای سه‌گانه، حمایت‌های همیشگی رئیس‌جمهوری و وزیر صنعت، معدن و تجارت و همکاری شایسته نظام بانکی و دستگاه‌های اجرایی حامی بخش صنعت و تولید، افق روشنی پیش‌روی اقتصاد و فضای کسب‌وکار کشور متصور است، اظهار امیدواری کرد با چشم‌انداز موجود، روند کاهشی تعداد واحدهای صنعتی راکد و زیر ظرفیت تولید تداوم یابد.
کدام واحدها به چرخه تولید بازمی‌گردند؟
مورد قابل توجه دیگری که در زمینه احیای واحدهای صنعتی وجود دارد، آن است که آیا به‌راستی تمام بنگاه‌های صنعتی ورشکسته یا نیمه‌فعال، قابلیت بازگشت به تولید را دارند یا خیر؟
برخی کارشناسان و مسئولان در این باره پیشنهاد می‌دهند تفکیک انواع بنگاه‌های اقتصادی برای تعیین نوع کمک‌رسانی به آنها اهمیت فراوانی دارد؛ چه‌بسا همه واحدهای تعطیل و نیمه‌فعال قابلیت بازگشت را ندارند و لازم است هزینه‌فایده احیای آنها در نظر گرفته شود.
محمد شاکری، کارشناس و فعال صنایع در این باره به ایمنا می‌گوید: طرح بازگشت واحدها و مراکز صنعتی تعطیل یا نیمه‌تعطیل به چرخه تولید، طرحی بسیار کارآمد و مفید محسوب می‌شود؛ به‌ویژه برای استان‌های صنعتی که در این چند سال تحریم، آسیب فراوان دیده‌اند و بسیاری از مراکز و بنگاه‌های صنعتی آنها به رکود و تعطیلی رسیده‌اند، اما برای احیای این واحدها بهتر است به این نکته توجه شود که بازگشت آنها به چرخه تولید با چه منافعی همراه خواهد بود؛ به‌عبارتی قابلیت این مراکز بررسی شود زیرا برخی واحدهای تولیدی، فعالیت‌هایی انجام می‌دهند که صرف منابع کشور برای احیای آنها بیهوده است. حتی برخی واحدها با رانت‌خواری تاسیس شده‌اند و به‌علت فعالیت ناسالم امکان ادامه فعالیت نداشته‌اند.
این فعال صنایع اظهار می‌کند: ضروری است که به‌طور کامل چنین واحدهایی شناسایی شوند و سپس در جهت راه‌اندازی مجدد آنها اقدام شود، زیرا مراکزی وجود دارند که اگر احیا شوند، غیر از سوددهی بالا، تولیدات بسیار باکیفیتی را هم عرضه می‌کنند، اما به دلایلی چون بدهی، معوقات بانکی و مهم‌تر از همه دستگاه‌ها و تجهیزات فرسوده به تعطیلی کشیده شده‌اند؛ بهتر است در وهله نخست برای این مراکز اقدام شود.
تدابیری برای تداوم احیای صنایع
براساس شواهد موجود در تعدادی از کشورها مفاد قانونی وجود دارد که مربوط به تامین مالی پس از ورشکستگی است؛ به‌گونه‌ای که شرایط برای بازگشت این شرکت‌ها فراهم می‌شود و شرکت‌های ورشکسته پس از پشت سر گذاشتن این دوران، دوباره فعالیت خود را از سر خواهند گرفت. در ایران هم قانون تجارت، اشاره‌ای گذرا به این موضوع داشته اما به‌دلیل فقدان پشتوانه‌های اجرایی تقریبا بدون استفاده مانده است. در این روند معمولا ورشکستگی به‌معنای پایان فعالیت یک شرکت و خروج از چرخه فعالیت اقتصادی است. با این حال تدابیر و راهکارهایی هم وجود دارد که می‌تواند به بازگشت صنایع ورشکسته‌ای که تا همین چندی پیش مشغول فعالیت بوده‌اند، کمک کند.
عبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران می‌گوید: به‌طور معمول موانعی بر سر راه تولیدکنندگان کشور برای ادامه فعالیت وجود دارد که عمده‌ترین آنها مشکلات بانکی است؛ به‌طوری که واحدهای تولیدی با بانک‌ها وارد معامله می‌شوند،. همچنین چالش‌های تحریم مانند تبدیل ارز برای تامین مواد اولیه و نبود مواد اولیه از مهم‌ترین مشکلاتی است که مانع ادامه فعالیت این واحدها می‌شود.
وی خاطرنشان می‌کند: برخی کارخانه‌ها نیز تولیداتی داشته‌اند که ادامه فعالیت آنها توجیه اقتصادی نداشته و باید تغییر خط یا اصلاح ساختار انجام می‌دادند. حال باتوجه به اینکه احیای واحدهای نیمه‌تعطیل یا ورشکسته، دغدغه‌ای بزرگ برای بخش خصوصی و دولتی است، سال گذشته وزارت صنعت، معدن و تجارت با دستورالعمل‌های حمایتی مصمم به احیای واحدهای تعطیل یا نیمه‌تعطیل شد که تصمیم بسیار خوبی بود و نتایج موفقی داشت.
سخن پایانی
سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و شرکت‌های استانی تابعه آن، اکنون با دارا بودن ۵۰۶ شهرک و ۳۲۶ ناحیه صنعتی و ۴ منطقه ویژه اقتصادی در حال بهره‌برداری، ۸۱ شهرک و ناحیه صنعتی تخصصی، ۷ شهرک فناوری، ۳۸ مرکز خدمات فناوری و کسب‌وکار، ۲ مجتمع فناوری اطلاعات و خدمات نرم‌افزاری، ۹۶ هزار و ۸۴۱ قرارداد منعقده و بهره‌برداری از ۴۸ هزار و ۵۳۵ واحد صنعتی و ۳ هزار و ۱۸۲ واحد کارگاهی، زمینه اشتغال مستقیم ۹۶۱ هزار و ۹۱۰ نفر را در سراسر کشور فراهم کرده است.
