رسالت اداره کل HSE وزارت نفت، صیانت از کارکنان و عموم جامعه، حفاظت از محیط‌زیست و پاسداری از دارایی‌ها و اعتبار سازمان است، به نحوی که ایجاد محیط‌های کاری ایمن، سالم و بدون حادثه، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی و کنترل مواجهه کارکنان با عوامل زیان‌آور شغلی انجام شود.

در پایان دهه 70 و همزمان با آغاز جهش صنعت نفت، سیستم مدیریت HSE به‌عنوان الگوی مناسب در صنعت نفت شناسایی و معرفی شد.

از اهداف عمده مدیریت HSE در وزارت نفت باید به مواردی همچون ایجاد و توسعه نظام جامع و یکپارچه مدیریت HSE، اجرای کارآمد و اثربخش مطالعات شناسایی خطرات، ارزیابی ریسک‌ها و مدیریت آنها، تبیین مسئولیت‌ها و اختیارات اجرایی و متعادل‌سازی منابع مشتمل بر نیروی انسانی، تجهیزات و فعالیت‌های تولیدی و نهادینه‌سازی نظام اجرایی مدیریت HSE پیمانکاران اشاره کرد.

زمان بکارگیری الزامات و استانداردها در پروژه‌ها، گاه با چالش‌ها و مشکلاتی ناخواسته‌ای روبه‌رو می‌شویم که در ادامه برخی از راهکارهای برون‌رفت از مشکلات در بخش‌های ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست بیان می‌شود:

ایمنی:  لزوم تداوم تبعیت از ضوابط و الزامات ایمنی وزارت نفت در برون‌سپاری فعالیت‌های تولیدی و توسعه‌ای صنعت نفت به بخش خصوصی و نتایج حاصل از بررسی عمده حوادث شغلی و فرآیندی، مبین ضرورت‌ها و الزامات مقوله تنظیم‌گری در این بخش، با هدف حفظ انتظام و انسجام در استقرار سیستم مدیریت HSE و ضمانت‌های اجرایی لازم بر رعایت ضوابط و موازین ایمنی در شرکت‌های واگذار شده به بخش غیردولتی است.

در این راستا، موضوع استانداردسازی و ایجاد سازکار علمی و تخصصی از طریق تدوین و استفاده از استانداردهای ملی برجسته‌تر می‌شود؛ بنابراین وفق برنامه‌های استراتژیک تدوین‌شده و عطف به آیین‌نامه نظام استانداردسازی در صنعت نفت، شناسایی فهرست کلی استانداردهای موردنیاز و تدوین و ارائه آنها به صورت استاندارد ملی براساس آخرین ویرایش استانداردهای بین‌المللی مرتبط و بروزرسانی استانداردهای IPS موجود در حوزه HSE در دستور کار اداره کل بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست قرار گرفت و پس از برگزاری جلسات تخصصی، ۳۲ عنوان استاندارد در حوزه HSE در کمیته‌های برنامه‌ریزی سازمان ملی استاندارد مصوب شد.

بهداشت: با توجه به نیازسنجی‌های انجام‌شده، برای اقدامات رو به بهبود، برنامه‌های اساسی ذیل در دستورکار اداره کل HSE و بخش‌های بهداشت در سطح صنعت نفت قرار گرفته که بدیهی است اجرای آنها در همسویی با الزامات، بسیار ثمربخش خواهد بود.

۱.تدوین نخستین برنامه جامع در حوزه مهندسی بهداشت: ضرورت بهره‌برداری موثر از توانمندی‌های مهندسی بهداشت در صنعت نفت، معاونت بهداشت صنعتی را بر آن داشت تا پس از بررسی‌های سیستماتیک مبتنی بر «سامانه مدیریت عملکرد مهندسی بهداشت» و شناسایی وضعیت موجود، برنامه استراتژیک خود را برای اقدامات آینده در جهت توسعه مهندسی بهداشت ترسیم کند. تدوین این برنامه، مستلزم اطلاعات به روز و نگاهی آینده‌نگر است که اهداف کلان، راهبردها و سیاست‌های مهندسی بهداشت صنعت نفت را تعریف می‌کند. همچنین در تدوین برنامه ۴ ساله (۱۴۰۱ – ۱۴۰۴)، نحوه تدوین اهداف خرد، برنامه‌های عملیاتی، وظایف اجرایی و مسئولیت‌ها که به تبع آن سلامت کارکنان و افزایش تولید صنعت را به‌دنبال خواهد داشت، تبیین می‌شود.

۲. برنامه اقدامات کنترل موثر مواجهات: لازم است اجرای اقدامات کنترلی موثر مبتنی بر مطالعات هزینه-فایده انجام شود تا ضمن اجرای برنامه، کاهش هزینه‌های تحمیل‌شده بر صنعت نفت را به‌دنبال داشته باشد. تدوین راهنمای محاسباتی هزینه-فایده اقدامات کنترلی گامی جدید در این زمینه است.

محیط‌زیست: در دهه‌های گذشته، پروژه‌های صنعت نفت در مسیر توسعه همه‌جانبه کشور، نقش حیاتی ایفا کرده است و نگاه اولویت‌دار به احداث و بهره‌برداری از طرح‌های نفت، گاز و پتروشیمی در آینده نیز مهم‌ترین بخش‌های اسناد بالادستی و برنامه‌های توسعه کشور را تشکیل می‌دهد. از طرفی، کنترل و مدیریت اثرات مهم محیط‌زیستی این طرح‌ها نیز در راستای دستیابی به توسعه پایدار، الزامی است.

تجربیات گذشته نشان داده تقابل ضرورت اجرای طرح‌های صنعت نفت و اثرات مهم محیط‌زیستی، یک چالش جدی بوده که با افزایش آگاهی‌های محیط‌زیستی در بین تصمیم‌گیران و ذی‌نفعان، اهمیت بیشتری خواهد یافت؛ بنابراین ضرورت مدیریت محیط‌زیستی طرح‌های صنعت نفت که بدون استفاده حداکثری از توان کارشناسی و تعهد مدیریتی امکان‌پذیر نیست. از این‌رو تلاش مجموعه ذی‌نفعان از قبیل سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت نفت، جوامع محلی، نهادهای دانشی و بخش خصوصی را می‌طلبد تا با هم‌اندیشی و تعامل مستمر بتوانند بر این چالش فائق آیند. در این راستا، مهم‌ترین راهکارها عبارتند از:

۱.وضع و اصلاح ضوابط، مقررات و قوانین محیط‌زیستی از طریق فرآیند درست تصمیم‌گیری (مشورتی و مشارکتی، شفاف، پاسخگو، مسئولانه و با رویکرد توسعه پایدار) مانند اصلاح فرآیند ارزیابی محیط‌زیستی طرح‌های توسعه‌ای کشور

۲. تعهد و نظارت بر حسن اجرای الزامات توسعه پایدار در طرح‌های صنعت نفت توسط کارفرمایان و مجریان طرح‌ها (مانند توجه و تعهد به مسئولیت‌های اجتماعی و رضایت جوامع ذی‌نفع)

۳. اجرای مقررات محیط‌زیستی موجود با برنامه‌ریزی درست و تامین منابع لازم (مانند مصوبه هیات وزیران برای کاهش آلودگی محیط‌زیستی مناطق ویژه)

۴. سرمایه‌گذاری صنعت نفت در راستای کاهش گازهای ارسالی به مشعل در میادین نفتی و تاسیسات متمرکز پالایشی

۵. طرح‌های جمع‌آوری و بازیافت گازهای همراه نفت در مناطق نفتخیز

۶. توسعه و نگهداشت فضای سبز مطابق قوانین مصوب در محدوده و فضای داخل و اطراف تاسیسات نفتی.