آن‌طور که فرود عسگری، معاون امور گمرکی گمرک ایران به ایسنا اعلام کرده، طبق تصمیم سی‌امین نشست ستاد تنظیم بازار و براساس پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی، ممنوعیت فصلی واردات برنج در سال جاری لغو شد. به‌گفته وی، لغو ممنوعیت فصلی واردات برنج همزمان با اول مرداد به گمرکات اجرایی ابلاغ شده است. این مصوبه در حالی ابلاغ شده که براساس قانون مقررات صادرات و واردات کشور، ترخیص برنج در فصل برداشت ممنوع و زمان این ممنوعیت از اول مرداد هر سال تا پایان آبان همان سال تعیین شده است.

بخشی از برنج موردنیاز کشور از طریق واردات تامین شده و حدود دو سالی است که از فهرست دریافت‌کنندگان ارز ۴۲۰۰ تومانی کنار رفته و با ارز نیمایی وارد می‌شود. تغییر نرخ ارز از جمله دلایل افزایش قیمت برنج وارداتی بود. البته در این زمینه مسائل دیگری نیز مطرح است. قیمت برنج ایرانی به‌دنبال خشکسالی و کمبود ذخیره، تا کیلویی 250 هزار تومان پیش رفته است. با گزارش صمت همراه باشید.

هشدار نسبت به وضعیت واردات برنج

26 تیر در مکاتبه گمرک ایران با وزارت صنعت، معدن و تجارت، وضعیت واردات برنج و ذخایر آن با توجه به اعمال ممنوعیت فصلی واردات و بلاتکلیفی کشتی‌های حامل برنج برای ورود به ایران موردتاکید قرار گرفت و گمرک خواستار بازنگری در تاریخ ممنوعیت فصلی واردات این کالا برای جلوگیری از کمبود برنج یا افزایش قیمت آن در ماه‌های آینده شد.

آنچه باعث نگرانی گمرک و این نامه‌نگاری شد، خبر بارگیری چند کشتی برنج به مقصد ایران بود که معاون فنی گمرک معتقد بود این بار زمانی به بنادر می‌رسند که ممنوعیت فصلی واردات برنج آغاز شده و دیگر امکان ترخیص نخواهند داشت.

طبق مصوبه ممنوعیت فصلی از ابتدای مرداد تا پایان آبان‌، فقط برنج‌هایی که قبل از ۳۱ تیر دارای قبض انبار و اعلامیه ورود و همچنین ثبت سفارش باشند، امکان اظهار و ترخیص دارند و خارج از آن به بعد از ممنوعیت می‌رسد.

اما ظاهرا وضعیت ذخایر برنج و اهمیت واردات آن به صورتی بود که ارونقی، معاون فنی گمرک ایران طی مکاتبه‌ای با قبادی، معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت در این زمینه هشدار داد.

طبق گزارش‌های رسمی، افزایش قیمت برنج ایرانی تا مرز ۱۲۷ درصد رسیده که رایزنی برای لغو ممنوعیت واردات برنج را افزایش داد.

دور باطل کاهش واردات و افزایش قیمت

جریان واردات برنج در سال جاری حاکی از آن است که از ابتدای فروردین تا ۱۵ تیر، فقط ۸۶.۳ هزار تن به ارزش ۷۸.۱ میلیون دلار برنج وارد و از گمرک ترخیص شده است. در حالی‌که در مدت مشابه سال قبل میزان برنج چندین برابر بوده، به‌طوری‌که ۲۲۷.۶ هزار تن به ارزش ۲۴۹.۱ میلیون دلار وارد کشور شده بود. بر این اساس، واردات برنج در سال جاری از نظر وزنی ۶۹ درصد و از نظر ارزش نیز به همین میزان کاهش داشته است.

از سوی دیگر، میزان برنج وارداتی موجود در گمرک و بنادر به حدود ۳۷.۱ هزار تن می‌رسد و صرفا یک شناور حاوی ۱۵.۱ تن برنج وارداتی در حال تخلیه این کالا در بندر چابهار بوده و از ۲۶ کشتی منتظر در لنگرگاه، هیچ‌کدام حاوی برنج نیست. آمار موجودی برنج باعث شد معاون فنی گمرک طی نامه‌ای رسمی از مسئولان درخواست کند که با توجه به شرایط موجود و خشکسالی سال جاری با هدف جلوگیری از هرگونه پیامدهای کمبود برنج یا افزایش قیمت آن در ماه‌های آینده، موضوع ممنوعیت واردات موردبررسی مجدد و بازنگری فوری قرار گیرد.

به‌گزارش ایسنا، براساس بند ۸ مندرجات ذیل یادداشت فصل دهم قانون مقررات صادرات و واردات، ترخیص برنج در فصل برداشت ممنوع و زمان این ممنوعیت از اول مرداد هر سال تا پایان آبان‌ همان سال تعیین شده است.

در یکی، دو سال اخیر با توجه به شرایط بازار داخل و افزایش قیمت برنج داخلی، بارها بحث لغو ممنوعیت واردات برنج مطرح شد تا ورود این کالا به بازار بتواند در تعدیل قیمت‌ها موثر باشد اما این اتفاق نیفتاد. این در حالی است که در سال جاری از حدود دو ماه گذشته انجمن واردکنندگان برنج اعلام کرد که طی جلساتی که با نهادهای ذی‌ربط از جمله وزارت جهادکشاورزی برگزار شده، وعده جدی لغو ممنوعیت داده شده است.

مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج گفته بود با توجه به وارداتی که انجام‌شده و نسبت به قبل کم بوده، باید واردات برنج در این مقطع ادامه پیدا کند. وی حتی تاکید کرده بود که این اتفاق باید پیش از شروع ممنوعیت رخ دهد و اگر در زمان آن باشد، قطعا هیچ نفعی برای تنظیم بازار نخواهد داشت.

سال گذشته با توجه به شرایط واردات و پیش‌بینی که درباره افزایش قیمت برنج داخلی وجود داشت، رایزنی بسیاری شد تا ممنوعیت واردات لغو شود یا به تعویق بیفتد، حتی گمرک ایران هشدار داد با توجه به وضعیت واردات، عدم‌لغو ممنوعیت می‌تواند موجب افزایش قیمت در ماه‌های آینده شود اما در نهایت واردات ممنوع و افزایش قیمت به‌دلایل گوناگون در پایان سال به ثبت رسید.

آخرین گزارش تجارت خارجی ایران نشان می‌دهد در ۳ ماهه نخست سال، واردات کالای اساسی حدود 6 میلیون تن به ارزش بیش از ۴.۵ میلیارد دلار بوده که سهم برنج به ۵۸۳.۶ هزار تن به ارزش افزون بر ۵۵۰ میلیون دلار می‌رسد. گزارش‌های رسمی بیانگر افزایش ۱۶۴ درصدی قیمت برنج ایرانی و بیش از ۴۷ درصدی برنج وارداتی در خرداد امسال نسبت به سال گذشته است.

بررسی جریان قیمت کالاها در گزارش خرداد مرکز آمار نشان می‌دهد برنج وارداتی تا ۴۷.۲ درصد نسبت به سال گذشته و ۹.۸ درصد در مقایسه با اردیبهشت‌ امسال گران شده است؛ به‌طوری‌که هر کیلو برنج خارجی درجه یک در خرداد سال گذشته به‌طور متوسط حدود ۲۴ هزار و ۷۰۰ تومان بوده که در اردیبهشت‌ امسال به ۳۳ هزار و ۲۰۰ تومان و در خرداد به متوسط ۳۶ هزار و ۴۰۰ تومان رسیده اما تا ۴۲ هزار تومان هم فروش رفته است.

درباره برنج ایرانی نیز این کالا در خرداد سال گذشته به‌طور متوسط ۳۶ هزار و ۸۰۰ تومان، اردیبهشت‌ امسال حدود ۸۲ هزار تومان و در خرداد ۹۷ هزار و ۳۰۰ تومان فروخته شده و فروش آن به بیش از ۱۱۲ هزار تومان هم رسیده است.

براساس این گزارش، برنج ایرانی نسبت به اردیبهشت‌ ۱۸.۸ و در مقایسه با خرداد سال گذشته ۱۶۴.۲ درصد گران شده است.

جریان واردات برنج در سال جاری حاکی از آن است که از ابتدای فروردین تا ۱۵ تیر، فقط ۸۶.۳ هزار تن به ارزش ۷۸.۱ میلیون دلار برنج وارد و از گمرک ترخیص شده است. در حالی‌که در مدت مشابه سال قبل میزان برنج چندین برابر بوده، به‌طوری‌که ۲۲۷.۶ هزار تن به ارزش ۲۴۹.۱ میلیون دلار وارد کشور شده بود. بر این اساس، واردات برنج در سال جاری از نظر وزنی ۶۹ درصد و از نظر ارزش نیز به همین میزان کاهش داشته است.

از سوی دیگر، میزان برنج وارداتی موجود در گمرک و بنادر به حدود ۳۷.۱ هزار تن می‌رسد و صرفا یک شناور حاوی ۱۵.۱ تن برنج وارداتی در حال تخلیه این کالا در بندر چابهار بوده و از ۲۶ کشتی منتظر در لنگرگاه، هیچ‌کدام حاوی برنج نیست. آمار موجودی برنج باعث شد معاون فنی گمرک طی نامه‌ای رسمی از مسئولان درخواست کند که با توجه به شرایط موجود و خشکسالی سال جاری با هدف جلوگیری از هرگونه پیامدهای کمبود برنج یا افزایش قیمت آن در ماه‌های آینده، موضوع ممنوعیت واردات موردبررسی مجدد و بازنگری فوری قرار گیرد.

به‌گزارش ایسنا، براساس بند ۸ مندرجات ذیل یادداشت فصل دهم قانون مقررات صادرات و واردات، ترخیص برنج در فصل برداشت ممنوع و زمان این ممنوعیت از اول مرداد هر سال تا پایان آبان‌ همان سال تعیین شده است.

در یکی، دو سال اخیر با توجه به شرایط بازار داخل و افزایش قیمت برنج داخلی، بارها بحث لغو ممنوعیت واردات برنج مطرح شد تا ورود این کالا به بازار بتواند در تعدیل قیمت‌ها موثر باشد اما این اتفاق نیفتاد. این در حالی است که در سال جاری از حدود دو ماه گذشته انجمن واردکنندگان برنج اعلام کرد که طی جلساتی که با نهادهای ذی‌ربط از جمله وزارت جهادکشاورزی برگزار شده، وعده جدی لغو ممنوعیت داده شده است.

مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج گفته بود با توجه به وارداتی که انجام‌شده و نسبت به قبل کم بوده، باید واردات برنج در این مقطع ادامه پیدا کند. وی حتی تاکید کرده بود که این اتفاق باید پیش از شروع ممنوعیت رخ دهد و اگر در زمان آن باشد، قطعا هیچ نفعی برای تنظیم بازار نخواهد داشت.

سال گذشته با توجه به شرایط واردات و پیش‌بینی که درباره افزایش قیمت برنج داخلی وجود داشت، رایزنی بسیاری شد تا ممنوعیت واردات لغو شود یا به تعویق بیفتد، حتی گمرک ایران هشدار داد با توجه به وضعیت واردات، عدم‌لغو ممنوعیت می‌تواند موجب افزایش قیمت در ماه‌های آینده شود اما در نهایت واردات ممنوع و افزایش قیمت به‌دلایل گوناگون در پایان سال به ثبت رسید.

آخرین گزارش تجارت خارجی ایران نشان می‌دهد در ۳ ماهه نخست سال، واردات کالای اساسی حدود 6 میلیون تن به ارزش بیش از ۴.۵ میلیارد دلار بوده که سهم برنج به ۵۸۳.۶ هزار تن به ارزش افزون بر ۵۵۰ میلیون دلار می‌رسد. گزارش‌های رسمی بیانگر افزایش ۱۶۴ درصدی قیمت برنج ایرانی و بیش از ۴۷ درصدی برنج وارداتی در خرداد امسال نسبت به سال گذشته است.

بررسی جریان قیمت کالاها در گزارش خرداد مرکز آمار نشان می‌دهد برنج وارداتی تا ۴۷.۲ درصد نسبت به سال گذشته و ۹.۸ درصد در مقایسه با اردیبهشت‌ امسال گران شده است؛ به‌طوری‌که هر کیلو برنج خارجی درجه یک در خرداد سال گذشته به‌طور متوسط حدود ۲۴ هزار و ۷۰۰ تومان بوده که در اردیبهشت‌ امسال به ۳۳ هزار و ۲۰۰ تومان و در خرداد به متوسط ۳۶ هزار و ۴۰۰ تومان رسیده اما تا ۴۲ هزار تومان هم فروش رفته است.

درباره برنج ایرانی نیز این کالا در خرداد سال گذشته به‌طور متوسط ۳۶ هزار و ۸۰۰ تومان، اردیبهشت‌ امسال حدود ۸۲ هزار تومان و در خرداد ۹۷ هزار و ۳۰۰ تومان فروخته شده و فروش آن به بیش از ۱۱۲ هزار تومان هم رسیده است.

براساس این گزارش، برنج ایرانی نسبت به اردیبهشت‌ ۱۸.۸ و در مقایسه با خرداد سال گذشته ۱۶۴.۲ درصد گران شده است.

واردات پرحاشیه

سال گذشته تاکید بر این بود که به‌دلیل وضعیت تولید داخل، اعمال این ممنوعیت ضرورتی نداشته و حتی می‌تواند موجب افزایش قیمت‌ها در بازار شود. به هر ترتیب، ممنوعیت در زمان مقرر و با دستور وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز و ترخیص برنج مشروط بر برنج‌های دارای ثبت سفارش و قبض انبار شده قبل از اول مرداد شد.

در این دوره برخی محموله‌های وارداتی برنج که قبل از ممنوعیت به آب‌های ایران رسیده اما قبض انبار آنها بعد از ۳۱ تیر ثبت شده بود، امکان ترخیص پیدا نکرد. از این‌رو رایزنی‌هایی بین نهاد‌های گوناگون انجام شد تا امکان ترخیص این محموله‌ها در راستای تامین نیاز بازار داخلی فراهم شود که در نهایت زمانی انجام شد که تقریبا دوره ممنوعیت فصلی به پایان رسیده بود.

این در حالی است که بررسی گزارش گمرک ایران از ابتدای سال گذشته تا ۲۴ اسفند نشان می‌دهد در مجموع ۳.۸ میلیون تن کالای اساسی به ارزش ۴.۳ میلیارد دلار با ارز نیمایی وارد کشور شده که از این میزان بخش قابل‌توجهی به برنج اختصاص دارد. بر این اساس، ۱.۵ میلیون تن به ارزش حدود ۱.۳ میلیارد دلار برنج وارد شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، ۴۸ درصد از نظر وزن و ۴۲ درصد ارزش افزایش داشته است. در دوره موردبررسی در سال ۱۳۹۹ یک‌میلیون تن به ارزش بیش از ۹۰۴.۷ میلیون دلار برنج وارد ایران شده بود.

در نیمه دوم سال گذشته، بازار برنج ایرانی دستخوش نوسان بسیاری شد؛ به‌طوری‌که قیمت این کالا تا بیش از ۹۰ هزار تومان در هر کیلوگرم افزایش پیدا کرد. برخی از جمله انجمن واردکنندگان برنج معتقد بودند در کنار مسائلی مانند خشکسالی یا دخالت دلالان در بازار، عدم‌مدیریت واردات و اعمال ممنوعیت فصلی، عاملی برای افزایش قیمت برنج بوده است.

گزارش‌های رسمی مرکز آمار ایران نیز نشان می‌داد برنج داخلی رکوردهای متفاوتی در افزایش قیمت داشته و قیمت آن تا بیش از ۹۵ درصد هم پیش‌رفته است. در عین حال، افزایش قیمت برنج خارجی بیش از ۳۰ درصد و هر کیلوگرم تا 70 هزار تومان اعلام شد.

سخن پایانی

تامین برنج از دو محل تولید داخل و البته واردات انجام می‌شود.

این در حالی است که سال گذشته واردات برنج در مقطعی با توجه به ممنوعیت فصلی دچار چالش‌هایی شد، به‌گونه‌ای که فعالان بازار و همچنین برخی نهاد‌ها از جمله گمرک تاکید داشتند که به‌دلیل تامین نیاز داخل باید درباره ممنوعیت فصلی واردات برنج که طبق قانون و هر ساله انجام می‌شود، تجدیدنظر شود.

براساس مندرجات ذیل یادداشت‌های کتاب مقررات صادرات و واردات، هر سال برای حمایت از محصول داخل، از ابتدای مرداد تا پایان آبان، ممنوعیت فصلی واردات برنج اعمال و پس از ۴ ماه لغو می‌شود و در این فاصله، ترخیص آن از گمرک ممنوع است.

این در حالی است که برای امسال با توجه به شرایط خشکسالی و محصول داخلی، درخواست لغو ممنوعیت واردات مطرح شد و در نهایت به تصویب رسید.