بانک‌ها، بازنده رقابت بازارهای موازی
در سالی که گذشت اقتصاد ایران به‌ویژه در نیمه دوم سال تلاطم‌های زیادی را تجربه کرد. در نیمه اول سال سرمایه‌های شکست‌خورده در بورس روانه سایر بازارهای مالی شد و تقاضا را برای خرید ارز و طلا بالا برد.
پس از حذف ارز ترجیحی، شوک اقتصادی ناشی از آن بر بازارهای مالی سایه انداخت و عامی شد که نقدینگی عمومی از ترس کاهش ارزش به پول داغ تبدیل شود. بر این اساس مردم دارایی های ریالی شان را از ترس کاهش بیشتر ارزش، در بازارهای موازی سرمایه گذاری کردند؛ عده ای به خرید دلار روی آوردند، بخشی از سرمایه به بازار مسکن سرازیر شد، عده ای به معامله گری طلا روی آورند و همچنین برخی خرید خودرو را برای جلوگیری از افت ارزش دارای های شان انتخاب کردند. در نظریه های اقتصادی وقتی تورم به اقتصاد هجوم می آورد، بانک های مرکزی نرخ سود را افزایش می دهند، اما در مدت اخیر بازار بانکی ایران به دلیل ناکارآمدی بانک مرکزی در افزایش نرخ سود نتوانست برای سرمایه گذاران جذاب باشد. سرمایه گذاری در جوامع مختلف به ویژه در کشوری مثل ایران که اوضاع اقتصادی در آن نابسامان است خیلی اهمیت دارد؛ بنابراین در پاییز امسال شاهد بروز موج تورمی در بیشتر بازارهای مالی بوده ایم. اتفاقاتی که فضای اجتماعی کشور در ۶ ماه گذشته به خود دید، به علاوه بحران هایی که بیش ازپیش اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار داد باعث به وجود آمدن افزایش قیمتی در بازارهای مالی مختلف شد. صمت در این گزارش میزان سودآوری بازارهای مالی ایران در سالی که گذشت را از نگاه کارشناسان بررسی می کند.
حفظ ارزش سرمایه ضرورت است
شاهین شایان آرانی، تحلیلگر بازارهای مالی درباره پربازده ترین بازار مالی در سال ۱۴۰۱ به صمت گفت: در جوامعی که میزان تورم در آنها بالاست، نیاز به حفظ ارزش سرمایه بسیار مهم و جدی است. در کشوری مثل ایران اگر با میزان نرخ تورم ۵۰ درصد، سرمایه خود را به شکل پول در خانه یا بانک نگه دارید، شاید در همان سال بتوانید یک گوشی موبایل بالارده مثل اپل خریداری کنید، اما در سال آینده چنین امکانی را نخواهید داشت، چون ارزش پول شما در سال آینده باتوجه به تورم ۵۰ درصدی نصف می شود. پس در این حالت باید پول خود را 2 برابر کنید تا بتوانید گوشی موبایل موردنظرتان را بخرید؛ بنابراین بهترین راه جلوگیری از افت ارزش پول تبدیل آن به کالایی با ارزش افزوده است.
مردم در تب وتاب خرید
وی افزود: در شرایط تورمی که اکنون ایران درگیر آن است، بهتر است مردم دارایی های شان را در بازارهای با سوددهی بیشتر از نرخ تورم سرمایه گذاری کنند. در سال ۱۴۰۱ به دلیل شوک یکباره تورمی به اقتصاد ارزش پول ملی افت کرد؛ بنابراین بیشتر مردم به تب وتاب افتادند تا دارایی های شان را به کالایی باارزش تر تبدیل کنند.
شایان آرانی در تحلیل بازارهای مالی و موازی کشور در سال ۱۴۰۱ اظهار کرد: اقتصاد تورم زده ما در سالی که روبه پایان است و در شرایطی که دل از برجام و گشایش های اقتصادی بریده و همچنین بیم تحریم های جدید را متصور بود، در شکننده ترین حالت ممکن خود قرار گرفت. این شرایط منجر به وقوع موج های تورمی و البته افزایش بازدهی بازارهای مالی مختلف شده است؛ بنابراین برای اینکه بتوانیم پربازده ترین بازار در سه ماهه پایانی سال را تشخیص دهیم، کافی است این ماه های پرالتهاب را با سه ماهه اول سال مقایسه کنیم؛ در نتیجه این مقایسه پربازده ترین بازار سرمایه گذاری مشخص می شود.
طلا، پیشرو در ارزش افزوده
این تحلیلگر بازارهای مالی درباره میزان سرمایه گذاری در بخش طلا و سکه در سال ۱۴۰۱ بیان کرد: بازار سکه و طلا را باید پیشتازترین بازار در پاییز امسال قلمداد کرد، زیرا از تاریخ اول مهر تا ۳۰ آذر ۱۴۰۱ بازدهی ربع سکه ۸۱ درصد بوده که بیشترین بازدهی را در تمامی بازارهای مالی به خود اختصاص داده است. در میان بازارهای خودرو، مسکن، بورس و صندوق های سرمایه گذاری پس از ربع سکه، نیم سکه با بازدهی ۵۱ درصدی و تمام سکه با بازدهی ۳۱ درصدی در فصل پاییز بیشترین بازدهی را برای سرمایه گذاران داشته اند. همچنین طلای ۱۸ عیار بازدهی ۳۴ درصدی را نصیب سرمایه گذاران خود کرده است. علاوه بر آن در بورس نیز طلا پیشتاز شد و صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر طلا از بازدهی جا نماندند و دقیقا هم پای رشد سکه طلا بازدهی را نصیب سرمایه گذاران خود کردند.
خودرو پیشتاز در سوددهی
شایان آرانی بازار خودرو را دومین بازار پیشتاز در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ دانست و گفت: در حقیقت سرمایه گذاری در حوزه خودرو در یک سال ونیم اخیر بیشترین بازدهی را نصیب سرمایه گذاران کرده است؛ تا جایی که طبق آمار موجود سرمایه گذاری در ۲۰۶ تیپ ۲ ، ۱۴۴ درصد بازدهی را از تاریخ اول فروردین ۱۴۰۰ تا ۳۰ بهمن ۱۴۰۱ نصیب سرمایه گذاران خود کرده است. پس از آن پژو پارس از اول فروردین ۱۴۰۰ تا ۳۰ بهمن ۱۲۳ درصد رشد ارزش داشته است. دناپلاس با رشد ۱۲۲ درصدی از اول ۱۴۰۰ تاکنون سومین خودرو پرسود بازار بوده است. این خودرو توانسته از اول ۱۴۰۱ تا ۳۰ بهمن ۴۶ درصد بازدهی را نصیب خریداران کند و در نیمه دوم ۱۴۰۱ نیز یک رشد ۳۵ درصدی را نشان داده است.
۱۴۰۱ سال سقوط ارزش پول ملی
مرتضی عقیلی، تحلیلگر بازارهای پولی و مالی درباره پربازده ترین بازار در سال ۱۴۰۱ به صمت گفت: امسال سالی پرتنش برای سرمایه گذاران در کشور بود، زیرا علاوه بر معامله گران، مردم عادی نیز به بازارهای پولی و مالی ورود کردند. هرچند این ورود بی تجربه برای برخی افراد زیانده بود، اما در مجموع اکنون که به پایان سال نزدیک شده ایم تقریبا هیچ خریداری در تبدیل دارایی خود به کالای سرمایه ای بادوام متضرر نشده است.
رشد یکباره نرخ مسکن
وی درباره سوده ترین کالای سرمایه ای بادوام تشریح کرد: از آغاز سال ۱۴۰۱ بازار مسکن شروع به رشد کرد؛ تا جایی که در ماه های منتهی به آخر سال فروشنده مسکن کم شده بود. مسکن در نیمه دوم سال توانسته بازدهی ۱۳ درصدی را به ثبت برساند. در حقیقت متوسط نرخ هر مترمربع مسکن در تهران به رقم ۵۵ میلیون تومان افزایش یافت. از ابتدای امسال تا پایان دی بازدهی بازار مسکن به ۴۰ درصد نیز رسیده است.
و اما دلار پرحاشیه
این تحلیلگر بازارهای پولی و مالی با اشاره به اینکه چند عامل باعث افزایش نرخ دلار در سال ۱۴۰۱ شده، توضیح داد: یکی از دلایلی که منجر به بالا رفتن نرخ دلار شده، چاپ پول است؛ در نتیجه چاپ پول منجر به افزایش حجم نقدینگی شده و تورم ۵۰ درصدی را به وجود آورده است.
وی ادامه داد: افزایش حجم نقدینگی و کم بودن نرخ سود بانکی منجر به به وجود آمدن تورم شده است. کسری بودجه و کسری تراز بانک ها از مهم ترین عوامل تاثیر گذار بر نرخ تورم هستند، زیرا زمانی که نرخ سود بانکی پایین باشد مردم نقدینگی که در دست دارند را در بانک ها سپرده
نمی کنند.
عقیلی با اشاره به اینکه در صورتی که این دو عامل مدیریت شود می توان به بهبود وضعیت امید داشت، اظهار کرد: اکنون که نرخ سود بانکی به اندازه کافی رشد نکرد، ماندگاری سپرده ها در بانک ها کاهش یافت؛ به همین دلیل مدیریت حجم نقدینگی و افزایش نرخ سود بانکی از عوامل کنترل کننده بازار ارز است.این تحلیلگر بازارهای پولی و مالی درباره میزان سوددهی بازار دلار تصریح کرد: هیچ جای دنیا واسطه گری دلار عامل افزایش سرمایه نیست، اما در ایران به دلیل بی اعتمادی به اقتصاد و ارزان تر بودن هر برگ ارز شاخص نسبت به سایر کالاهای سرمایه ای این بازار نقدینگی زیادی را در ماه های منتهی به آخر سال به خود جذب کرد.
وی متذکر شد: در اسفند نرخ دلار به مرز ۶۰ هزار تومان هم رسید، اما روزنه های امید به شکل گیری برجام و همچنین اصلاح روابط با عربستان به بازگشت دلار به کانال ۴۰ هزار تومان انجامید؛ بنابراین کسانی که در اسفند اقدام به خرید دلار کردند متضرر شدند، اما معامله گران دلار یعنی کسانی که از آغاز سال ۱۴۰۱ اقدام به خرید دلار کردند اکنون از این بازار پرمخاطره نزدیک ۴۰ درصد سود کسب کرده اند.
این تحلیلگر بازارهای پولی و مالی در ادامه خاطرنشان کرد: از آنجایی که نرخ دلار بدون توجه به حرف درمانی راه خود را رفته و از زور و دستور پیروی نمی کند، این احتمال وجود دارد که اگر شرایط روابط بین المللی ایران بهبود نیابد دلار دوباره به کانال ۶۰ هزار تومان بازگردد.
بانک ها بازنده رقابت بازارهای موازی
وی میزان سوددهی سپرده های بانکی را بسیار ناچیز ارزیابی کرد و افزود: بانک ها در مقابل بازارهای پولی و مالی موازی شکست خوردند، زیرا افزایش نرخ سود سپرده های بانکی بسیار ناچیزتر از افزایش تورم بود؛ در نتیجه کسانی که در بانک ها سپرده گذاری کردند عملا متضرر شدند. از سوی دیگر عده ای از کارشناسان بازار افزایش نرخ دلار در هفته های اخیر را سیاست نهاد پولی کشور می دانند. آنها می گویند بانک مرکزی به دنبال این بود که از طریق اوراق گواهی ۲۳ درصدی بانک ها بخشی از نقدینگی را فریز کند و به عبارتی پول را در بانک ها حبس کند تا از این طریق تقاضای ارز را کنترل کند، اما این مسئله نمی تواند بر کنترل نرخ ارز موثر باشد، چراکه رشد تورم بسیار بالاتر از سود سپرده هاست.
سخن پایانی
در سالی که گذشت نرخ تورم افزایش محسوسی یافته و بسیاری از مردم نگران کاهش قدرت خرید و حفظ سرمایه های خود بودند؛ بنابراین بهترین راه سرمایه گذاری در بازارهایی بوده که دست کم سپر تورمی داشته باشند؛ به عبارت دیگر ارزش سرمایه افراد را در برابر تورم حفظ کنند.
گرچه درباره تعداد و نوع بازارهای سرمایه گذاری یعنی بورس، مسکن، ارز، طلا و سپرده گذاری در بانک ها اختلافی وجود ندارد و همه همین بازارها را به عنوان هدف سرمایه گذاری به رسمیت می شناسند، اما درباره اینکه کدام بازار ضریب بازدهی بیشتری دارد و در شرایط کنونی سرمایه گذاری در کدام بازار بهتر است اختلاف ها بسیار است؛ آن هم در شرایط فعلی که بسیاری از بازارها رشد بسیار تند و سریعی را تجربه کرده اند و به اصطلاح اشباع شده اند و احتمال رشد چندباره آنها در مدت زمان کوتاه پایین است. بنابراین باید منتظر ماند و دید باتوجه به احتمال حصول برجام و گشایش های سیاسی بازارهای هدف سرمایه گذاری چه چشم اندازی خواهند داشت.
