کمبود زیرساخت حمل، تهدید جدی صنایع معدنی
کمبود در زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور یکی از مهم‌ترین چالش‌های بخش معدن و صنایع معدنی محسوب می‌شود.
چالشی که هرروز و با تقویت و توسعه ظرفیت های معدنی و اجرایی شدن طرح های توسعه ای بیش ازپیش نمایان می شود. هزینه حمل بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده تولید در حوزه معدن و صنایع وابسته به آن را به خود اختصاص می دهد و ازاین رو نیز اهمیت دارد. توسعه صنعت حمل ونقل همگام با توسعه فعالیت صنایع ضروری به نظر می رسد. در طول سال های گذشته صنایع معدنی با توجه به ظرفیت هایی که در اختیاردارند موردتوجه بیشتری قرارگرفته اند و نقش آنها در اقتصاد بیش ازپیش نمایان شده است.
بر همین اساس نیز شاهد توسعه در این بخش بوده ایم. بنابراین انتظار می رود همگام با توسعه معدن و صنایع وابسته به آن توسعه صنایع لجستیک نیز موردتوجه قرار گیرد.
حمل ونقل، معیاری در سنجش توسعه یافتگی کشورها
منصور یزدی زاده فعال صنعت فولاد در گفت وگو با صمت اظهار کرد: صنعت حمل ونقل کشور و توسعه ناوگان جاده ای و ریلی و صدالبته در کنار آن رشد و توسعه اصولی و علمی راه های ارتباطی و خطوط ریلی، یکی از اولویت های مهم دولت ها محسوب می شود، چراکه به رشد و توسعه اقتصادی منجر خواهد شد، تا جایی که صنعت حمل ونقل معیاری مهم برای توسعه یافتگی کشورها محسوب می شود.
وی افزود: سهم صنعت حمل ونقل از GDP (تولید ناخالص داخلی) کشور حدود ۱۲ درصد برآورد می شود. این رقم حکایت از اثرگذاری و اهمیت این بخش دارد. تا جایی که می تواند پایه گذار رشد و بالندگی سایر بخش های اقتصادی یا ایجاد بحران برای آنها باشد. بدیهی است صنایع معدنی و فولادی کشور نیز از تأثیرپذیری حمل ونقل مستثنا نیستند.
یزدی زاده گفت: در این میان، بخش معدن، صنایع معدنی و همچنین صنعت حمل ونقل کشور وابستگی کاملی به هم دارند و درواقع بودونبود آنها بستگی به هم دارد و به شدت به هم متکی هستند. توجه به این نکته ضروری به نظر می رسد که صنایع معدنی و فولادی طی یک دهه اخیر رشد بسیار قابل توجهی داشته است.
این در حالی است که بخش حمل ونقل باوجود تمام زحمات و دستاوردهای اخیر به ویژه در بخش ریلی نتوانسته به پای بخش معدنی و فولاد رشد و توسعه یابد. بنابراین این گونه به نظر می رسد که کمبود زیرساخت های حمل ونقل کشور، چالش عمده ای است که با آن مواجه هستیم، چراکه این زیرساخت ها جوابگوی نیاز معادن و صنایع معدنی نیستند. در همین حال، با توجه به دوسویه بودن معدن و حمل ونقل، هر دو طرف ممکن است دچار آسیب های شدیدی شوند که بر اقتصاد کشور تأثیرگذار باشد.
از سوی دیگر، آمارهای منتشرشده در دهه اخیر حکایت از آن دارد که هزینه حمل ونقل در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه به ترتیب ۳ . ۴ و ۸ . ۲۵ درصد از قیمت تمام شده کالا را شامل می شود.
این فعال صنعت فولاد گفت: این در حالی است که قیمت حمل ونقل در کشور ما به مراتب بالاتر است و همین موضوع تأثیر به ویژه منفی بر عملکرد تولیدکنندگان ایرانی دارد. به عنوان مثال، برآوردها حکایت از آن دارد که هزینه حمل ونقل صادرات فولاد در کشور بیش از ۹ درصد قیمت تمام شده این محصول را به خود اختصاص می دهد. این رقم حتی بالاتر از متوسط هزینه جابه جایی در کشورهای درحال توسعه است و جای تأمل بسیار دارد.
به عبارتی، با توجه به حاشیه سود بسیار اندک صنایع فولادی، نوسان های قیمتی در حوزه حمل ونقل و جابه جایی محصول تأثیر بسیاری بر رقابت پذیری فولاد و محصولات فولادی در بازارهای داخلی و به ویژه صادراتی دارد. ایجاد، توسعه و بهسازی خطوط جاده ای، گسترش و توسعه خطوط حمل ونقل ریلی در قالب شبکه های عنکبوتی، ۲ خطه شدن خطوط ریلی، تأمین اقلام خودروهای سنگین مانند لاستیک، تجهیزات و قطعات برقی و تأمین دیزل ازجمله موارد عمده بخش حمل ونقل کشور است.
توسعه این موارد ضروری به نظر می رسد. هرچند در شرایط کنونی و با توجه به رشد روزافزون قیمت های حمل ونقل، کمبودهای این صنعت چالش و کمبود بزرگی برای صنایع معدنی کشور به شمار می رود.
الزامات توسعه صنایع
محمدرضا احمدی، مدیرعامل شرکت صنایع فولاد کردستان در گفت وگو با صمت درباره زیرساخت های صنعت حمل ونقل کشور و تأثیر آن بر عملکرد صنایع معدنی و فلزی، گفت: باوجود توسعه صنعت حمل ونقل در سال های پس از انقلاب، متاسفانه هنوز سرمایه گذاری و برنامه ریزی به منظور حمل مواد معدنی و محصولات صنایع معدنی انجام نشده است. این محصولات اغلب از شاهراه های اصلی کشور که محل عبور و مرور مسافران است، انتقال می یابند. از سوی دیگر، توسعه نیافتن زیرساخت های ریلی به ویژه در مناطقی مانند سنگان که ذخایر عظیمی از سنگ آهن ایران در آن وجود دارد، مشکلات بزرگی را ایجاد کرده است. فاصله طولانی بسیاری از واحدهای تولیدی کشور از زیرساخت های حمل ونقل دریایی نیز این واحدها را با چالش هایی در تأمین مواد اولیه موردنیاز خود در تولید روبه رو می کند. احمدی در ادامه افزود: انتقال مواد معدنی از فاصله های طولانی انجام می شود و همین موضوع قیمت حمل این مواد را افزایش و حاشیه سود را برای شرکت های فعال در حوزه معدن و صنایع معدنی کاهش می دهد؛ بنابراین امید است با توسعه هرچه بیشتر صنعت حمل ونقل در کشور، گرهی از مشکلات این فعالان اقتصادی باز شود. مدیرعامل شرکت صنایع فولاد کردستان خاطرنشان کرد: با توجه به برنامه تولید ۵۵ میلیون فولاد در افق ۱۴۰۴ و با در نظر گرفتن استخراج حدود ۲۰۰ میلیون تن سنگ آهن و بیش از ۱۰۰ میلیون تن کنسانتره و گندله و حجم بزرگی از جابه جایی ها، به طورقطع شبکه جاده ای چاره ساز نخواهد بود و باید شبکه ریلی به طور گسترده ایجاد شود و به بهره برداری برسد. احمدی درباره ایمنی در حمل ونقل گفت: حمل ونقل در داخل شبکه معادن و صنایع معدنی با نظارت کامل واحد HSEE انجام می شود، اما به دلیل فرسوده بودن ماشین آلات، مشکلات ناشی از تحریم و نبود قطعات یدکی، سطح ایمنی ماشین آلات کاهش یافته است؛ بنابراین نیاز اساسی برای نوسازی ناوگان حمل ونقل کشور وجود دارد.
سخن پایانی
حمل ونقل در ۴ دسته جاده ای، ریلی، دریایی و هوایی تقسیم بندی می شود. از میان ۴ مورد یادشده سیستم حمل ونقل ریلی از سوی فعالان صنعتی با استقبال بیشتری روبه رو شده، چراکه بهره گیری از آن از منظر راندمان، حفظ محیط زیست و ایمنی از توجیه بیشتری برخوردار است. در همین حال با توجه به امکان حمل انبوه صرفه اقتصادی دارد. بااین وجود توسعه نیافتگی زیرساخت های حمل ریلی، فعالان صنعتی را ناچار به استفاده از ناوگان حمل جاده ای و پرداخت هزینه به مراتب بیشتر می کند. بر همین اساس نیز اصلاح فرآیند توسعه در بخش حمل ونقل ضروری به نظر می رسد.
