معیشت گروگان تورم
سفره‌های مردم کوچک شد؛ جمله‌ای کوتاه که در سال ۱۴۰۱ باوجود وعده‌های پیشین رفع فقر به‌کرات به گوش رسید. شعار «تغییر به نفع مردم» تغییرات بسیاری را ایجاد کرد، اما این تغییرات چندان در راستای منافع مردم نبود
. شروع سال گذشته با تغییر توفانی «حذف ارز ترجیحی» همراه بود که این توفان معیشت بسیاری را با خود برد؛ هرچند وعده بهاری خوش داده شده بود. در نهایت به مرور زمان در کنار خرید خودرو و خانه، خرید گوشت، برنج، مرغ و... نیز برای برخی از افراد آرزو شد. پس از گذشت سالی دشوار امید به سال ۱۴۰۲ بود تا شاید اوضاع معیشت کمی بهبود یابد، این در حالی است که اواخر سال گذشته رقم هزینه سبد معیشت کارگران ۱۳ میلیون و ۹۰ هزار تومان اعلام شد. در نهایت در روزهای ابتدایی امسال بخشنامه اجرای مصوبه افزایش ۲۷ درصدی مزد ۱۴۰۲ کارگران ازسوی وزارت کار ابلاغ شد و به دنبال آن حداقل دستمزد ۱۴۰۲ کارگران از ۴ میلیون و ۱۷۹ هزار تومان به ۵ میلیون و ۳۰۷ هزار و ۳۳۰ تومان رسید و با محاسبه مبلغ حق مسکن، بن خواربار و حق اولاد به ۸ میلیون و ۸۲ هزار و ۶۰ تومان افزایش پیدا کرد. اما آیا این رقم دردی از کارگران دوا می کند؟ صمت در این گزارش به بررسی تاثیر افزایش ۲۷ درصدی دستمزدها بر معیشت کارگران پرداخت.
شعارهای کاغذی
به عقیده کارشناسان اقتصاد در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ در میان کالاهای اساسی برنج، گوشت و مرغ، رب، روغن، ماکارونی و لبنیات هر کدام بیش از ۵ بار دچار افزایش نرخ شدند. در میان این کالاها ماکارونی با افزایش ۱۹۱ درصدی و برنج با افزایش ۱۸۸ درصدی نرخ، رکوردی تاریخی را ثبت کردند. همچنین آمارها حاکی از آن است که در ۶ ماه ابتدایی سال گذشته سرانه مصرف گوشت به زیر ۳ کیلو در سال رسید. براساس شاخص های فلاکت، میزان فقر در هر ماه به نسبت ماه قبل افزایش پیدا کرده؛ به گونه ای که سال گذشته اعلام شد برای خانواده ای سه نفره که دارای ملک شخصی نیست، با احتساب هزینه اجاره ، کف بودجه موردنیاز بین ۸ تا ۱۲ میلیون تومان شده است. این عدد با حذف هزینه های تفریح و خالی شدن سبد جامعه از اقلام فرهنگی محاسبه شده که این موضوع عمق فاجعه را بیشتر نشان می دهد. باوجود این آمارهای وحشتناک در سال گذشته و نیز افزایش نجومی نرخ دلار، دستمزدها برای سال ۱۴۰۲ به حدود ۸ میلیون تومان رسید که در این شرایط با یک حساب سرانگشتی می توان کاهش شدید قدرت خرید قشر متوسط و ضعیف جامعه را پیش بینی کرد. با موارد توصیف شده، در بازاری که تقاضایی برای اجناس آن وجود ندارد دیگر رشد تولید چه دردی را دوا می کند؟ متاسفانه در این شرایط هم تصاویری زیبا اما خیالی از قدرت خرید مردم و وضعیت اقتصادی به نمایش گذاشته می شود. همچنین شعارهای مختلفی به منظور رفع فقر بیان می شود که تنها در کاغذ می ماند و خبری از تحقق آن نیست.
حقوق بگیران هر سال محرو م تر می شوند
محمد حسن نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم درباره تاثیر افزایش حقوق ۲۷ درصدی کارگران برای سال ۱۴۰۲ بر معیشت به صمت گفت: در شرایط تورمی حقوق بگیران متضرر اصلی محسوب می شوند؛ به ویژه کارمندان و کارگرانی که زیر خط فقر حقوق دریافت می کنند و سال به سال فقیرتر می شوند، اما در مقابل دلالان کالاها را بی منطق گران می کنند و از آن نفع می برند. هنگامی که نرخ تورم ۶۰ درصد است و افزایش حقوق تنها ۲۷ درصد، قطعا در سال جاری افراد برای تامین معیشت فشارهای سنگینی را متحمل خواهند شد. وی با اشاره به تاثیرات در خطر افتادن معیشت اظهار کرد: اکنون با یک فقر غذایی مواجهیم و برخی از افراد توانایی خرید مواد غذایی باکیفیت با مقدار مناسب را ندارند. قطعا دیگر با درآمد ماهانه ای کمتر از ۲۰ میلیون تومان نمی توان در شهری چون تهران زندگی کرد. برای درک بهتر این موضوع کافی است سری به فروشگاه ها بزنیم و نرخ اجناس را ببینیم. این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم با اشاره به افزایش شدید قیمت ها در سال ۱۴۰۱ بیان کرد: کیفیت معیشت کارگران باتوجه به دریافتی شان در سال ۱۴۰۱ نیز کاهش پیدا کرد. به این دلیل که هر قدر حقوق ها افزایش پیدا کرده بود، هزینه ها چند برابر آن افزایش داشت. در واقع اوضاع معیشتی در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ حدود ۴۰ درصد بدتر شده بود و حالا در سال ۱۴۰۲ با تورم ۵۰ درصدی و افزایش نرخ کالاها، دستمزدها حدود ۲۷ درصد افزایش یافت.
زیر صفر قرار داریم
حسن نژاد ضمن تاکید بر اینکه حقوق بگیران سال به سال محرو م تر می شوند و وضعیت معیشت آنها سخت تر می شود، افزود: با گذشت سال ها و افزایش نرخ کالاها باید حقوق ها به اندازه تورم افزایش پیدا می کرد. البته اگر در سال جاری میزان دستمزدها به تناسب تورم افزایش پیدا می کرد هم وضعیت مطلوبی ایجاد نمی شد و تنها به نقطه صفر
می رسیدیم. عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ضمن انتقاد از اعتراض کارفرمایان برای افزایش حقوق گفت: تولیدکنندگان هنگامی که درخواست افزایش نرخ دارند، می گویند با این هزینه ها، تولید برای ما به صرفه نیست؛ پس چرا هنگام تعیین دستمزد مخالف افزایش حقوق هستند؟ مگر کارگر نباید قدرت خرید همان اجناس را داشته باشد؟
عوامل ایجاد تورم
حسن نژاد درباره تاثیر افزایش حقوق بر میزان تورم اظهار کرد: برخی بر این عقیده اند که با افزایش حقوق ها به اندازه تورم با افزایش تورم مواجه خواهیم شد. حالا سوال این است که چرا در سال ۱۴۰۰ باز هم شاهد افزایش تورم بودیم؟ تورم عوامل مختلفی دارد و افزایش دستمزدها تاثیر زیادی بر این موضوع ندارد. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم با بیان اینکه براساس علم اقتصاد، تورم در فشار تقاضا و عرضه ریشه دارد، ادامه داد: در کنار این عامل، عامل دیگری هم وجود دارد و آن تورم وارداتی یا ارزی است که به خاطر این عامل تمام کالاهای وارداتی گران می شوند؛ به عبارت بهتر وقتی نرخ دلار به دلیل تورم افزایش پیدا می کند، تمام کالاهای وارداتی افزایش نرخ خواهند داشت. قطعا تورم وارداتی با افزایش عرضه ارز کنترل نمی شود و نمی توان شیوه ای را که برای کنترل نرخ کالا به کار گرفته می شود برای کنترل نرخ ارز هم به کار گرفت، چون ارز ماهیت کالا ندارد و پول محسوب می شود. تنها راه کنترل نرخ ارز، سرکوب تقاضاهای غیرواقعی است؛ یعنی به جای مدیریت ارز باید تقاضا را کنترل کرد.
حسن نژاد با اشاره به تاثیر دستمزد بر کیفیت کار نیروی انسانی گفت: هنگامی که شاهد افزایش دستمزد به میزان تامین معیشت نباشیم، نتیجه کاهش بهره وری نیروی انسانی است که قطعا هزینه آن از افزایش حقوق بیشتر است.
عوارض تورم
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در تشریح عوارض تورم اظهار کرد: آنهایی که از گران شدن ملک و خودرو یا دلار و طلا خوشحال می شوند، خوشحالی آنها به نوعی از ناآگاهی و بی دانشی است. باید بگویم پول کاغذ پاره ای بیش نیست و وسیله ای برای سنجش به حساب می آید؛ بنابراین اضافه شدن چند صفر به حساب مان دارایی محسوب نمی شود. زمانی می توان گفت به دارایی دست پیدا کرده ایم که آن دارایی در شرایط ثبات اقتصادی و براساس کار و تولید و زحمت به دست آمده باشد، نه با افزایش تورم.
تله فقر، چالشی بزرگ تر
علی توسطی، رئیس اتاق اصناف تهران درباره دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۲ و تاثیر آن بر معیشت به صمت گفت: تامین معیشت تنها گذران روز نیست. مشکل بزرگ این است که متاسفانه اکنون وارد تله فقر شدیم. حال باید با تله فقر چه کرد؟ هنگامی که کارمندان و کارگران حقوق ثابت دریافت می کنند و با افزایش تورم رشد دستمزد ندارند، کوچک تر شدن سفره آنها یک چالش و افتادن در تله فقر چالش بزرگ تری است. هنگامی که شدت تورم فاصله بزرگی با نرخ تطابق دارد، تله فقر به وجود می آید؛ به حدی که فرد حتی نمی تواند امکان تحصیل برای فرزند خود ایجاد کند. وی با اشاره به تاثیرات تله فقر اظهار کرد: فقر کالری و فقر آموزش می تواند نسل آینده را با چالش مواجه کند، این در حالی است که آنچه باعث کوچک شدن سفره مردم می شود و فقر کالری را تشدید می کند، تورم است. فقر غذایی وضعیت سلامتی افراد را به شدت در مخاطره قرار خواهد داد.
تحریم ها روزگار را سخت کرد
توسطی ضمن تاکید بر اثرات مخرب تحریم بر تولید بیان کرد: به واسطه تحریم های ظالمانه ، محدودیت خاصی در اقتصاد کشور ما وجود دارد که با سایر کشورها متفاوت است. اکنون از یک سو تولید با چالش هایی چون تامین مواد اولیه و هزینه های تولید مواجه است و از سوی دیگر نگاه به تامین بازار داخل و نبود نگاه صادرات محور آفتی برای تولید است. تولید صادرات محور نیاز به دسترسی به بازار های بین الملل دارد که متاسفانه ما از آن محرومیم. اگر هم بخواهیم به سمت بازارهای منطقه ای برویم مشکلات مالی داریم. البته تولیدات داخلی می توانست شرایطی بهتر از حال حاضر داشته باشد.
بازار در سال ۱۴۰۲
رئیس اتاق اصناف تهران در پیش بینی خود از وضعیت بازار در سال ۱۴۰۲ گفت: امیدواریم در ارتباطات بین المللی بهبود حاصل شود تا دیگر شاهد تورم انتظاری نباشیم. اگر شرایط بین المللی بهبود یابد قطعا شاهد کاهش تورم و به تبع آن به لحاظ اقتصادی شاهد شرایط بهتری خواهیم بود.
سخن پایانی
کارگران زیر فشار سنگین معیشت کمر خم می کنند و گوش شنوایی برای خواسته های آنها نیست. گوش ها بسته از درد شهروندان است و در مقابل شعارهای رفع فقر و حمایت از مردم هر لحظه شنیده می شود. کارگران هر روز فقیرتر از روز قبل می شوند و درنهایت قدرت خرید از بین می رود و باید سوخت و ساخت و جز این چاره ای نیست! جان کلام اینکه روزگار به سختی می گذرد و این سختی ظاهرا به چشم نمی آید، زیرا همواره نمایشی از روزگاری خوش و شرایط اقتصادی مطلوب به نمایش گذاشته می شود.
