خبرهای مربوط به افزایش نرخ بهره بانکی درحالی مطرح است که بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به وضع فعلی اقتصاد، بنگاه‌های تولیدی و بورسی دیگر تحمل بالارفتن نرخ بهره را ندارند. در نقطه مقابل طرفداران افزایش نرخ بهره بر تأثیر افزایش نرخ بهره بر تورم تاکید داشته و معتقدند با افزایش نرخ بهره، نرخ تورم برای دوران کوتاهی کاهش یافته است اما در میان مدت و بلند مدت آثار و تبعات سنگینی برای اقتصاد خواهد داشت. بنابراین یک بار برای همیشه این دور باطل از اقتصاد ایران باید حذف شود.یک کارشناس اقتصادی گفت: نرخ بهره بالا تولید را با مشکل مواجه کرده و این موضوع در بازارهای مختلف اعم از بورس انعکاس منفی دارد.

نوید رجایی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با مهر با بیان اینکه اگر به وضعیت بازار بورس نگاهی داشته باشیم متوجه خواهیم شد که برخی تصمیم‌ها و برنامه‌ریزی‌ها به شدت بازار را آشفته کرده و نرخ سهام هر روز با افت مواجه می‌شود، گفت: بازار بورس انعکاسی از حال اقتصاد یک کشور است و اقتصادی که هر روز تصمیم‌گیری‌های جدید و سلیقه‌ای که گاهی غیرکارشناسی باشد دارد، هیچ‌وقت نمی‌تواند حال خوبی داشته باشد.

رجایی افزود: سیاست‌گذار کلان بهتر است با استفاده از افق بلند مدت برنامه‌های کوتاه مدت خود را پیش ببرد اما چیزی که ما مشاهده می‌کنیم اجرای برنامه‌های کوتاه مدت بدون افق بلند مدت است.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به تصمیم دولت برای اجرای سیاست‌های انقباضی گفت: برای جامعه تورمی اجرای سیاست‌های انقباضی امری صحیح است اما تا زمانی که سازکار صحیح اقتصاد بین‌الملل شکل نگیرد. وی افزود: در اصل اجرای سیاست‌های انقباضی صرفاً یک مسکن کوتاه مدت است و علاجی برای بلند مدت ندارد.

به گفته رجایی، درحال‌حاضر نرخ بهره در حال بالا رفتن است و این سیاست در کوتاه مدت شاید اثر بخش باشد اما تولید را با مشکل جدی مواجه می‌کند و زمین خوردن تولید یعنی زمین خوردن اقتصاد و معیشت خانوار. اگر چه سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی توانسته نرخ ارز را کنترل کند اما این مسکن اثرش را از دست خواهد داد و با توجه به انتظارات تورمی که سال آتی داریم یک فنر آزاد خواهد شد.

رجایی در پایان اضافه کرد: درحال‌حاضر اگر به بورس توجه کنیم بازی فقط بر روی تک سهم‌های خاص است و کلیت بازار روی خوبی نشان نداده اما قیمت‌ها بسیار جذاب است و این بازار برای افراد میان مدت و بلند مدت قطعاً گزینه جذابی است بهتر است سرمایه‌گذاران از منفی‌های بازار بهره را ببرند و در سهام پرظرفیت سرمایه‌گذاری کنند چرا که فرصت‌ها زود از دست می‌روند.

افزودن گره کور به اقتصاد ایران

حسین عبدی، کارشناس اقتصادی درباره افزایش نرخ بهره و تأثیر آن در اقتصاد کلان، به مهر گفت: متأسفانه از آنجایی که ساختار اقتصاد ایران دچار پیچیدگی‌ها و مشکلات جدی است می‌توان گفت افزایش نرخ بهره گره‌ای را به گره‌های قبلی اضافه خواهد کرد. به لحاظ سیستمی افزایش هزینه تأمین مالی برای اقتصاد شکننده و شرکت‌هایی که هر روز موانع بیشتری را در جهت زنده ماندن تجربه می‌کنند فقط و فقط می‌تواند به سرعت رکود تورمی و کاهش میزان فروش و تعدیل احتمالی نیروی کار و تضعیف بیشتر منجر شود. اقتصاد ما مانند اقتصاد‌ای بزرگ دنیا نیست که بتوان با پیچ نرخ بهره سیاست‌های کلان را در آن تنظیم کرد.

عبدی با بیان اینکه در شرایطی که تحریم‌ها فروش نفت را سخت کرده است، افزود: توقف کار در برخی از شرکت‌های کوچک و متوسط به علل مختلف ادامه دارد و شرکت‌های بزرگ نیز به دلیل توقعات دولتی به مانند قبل نمی‌توانند فعالیت خود را ادامه دهند و قطع گاز شرکت‌های نیروگاهی و فلزی و پتروشیمی و برخی از سیمانی‌ها نیز مزید بر علت شده است و افزایش نرخ بهره باعث افزایش نرخ بهای تمام شده پول در شرکت‌ها شده و سرمایه در گردش آنها کاهش می‌یابد.

این کارشناس اقتصادی افزود: با توجه به کاهش درآمدهای دولتی و عدم توان افزایش نرخ مالیات در صورت عدم افزایش فروش نفت منجر به چاپ پول خواهد شد. یعنی تورم بیشتر با وجود نرخ بهره و هزینه تأمین مالی بالا که در نهایت منجر به افزایش نرخ ارز و مشکلات بیشتر خواهد شد.

عبدی درباره تأثیر افزایش نرخ بهره بر بورس گفت: بازار سرمایه به‌طبع در این وضعیت نسبت نرخ به درآمدی شرکت‌ها را تعدیل خواهد کرد. به بیان دیگر سرمایه‌گذاران انتظار نسبت«نرخ به درآمد» پایین‌تری را از شرکت‌ها خواهند داشت که در شرایط فعلی ممکن نیست مگر اینکه نرخ ارز از این هم بالاتر برود.

افزایش تمایل برای سپرده‌گذاری

فاتح رضایی، کارشناس اقتصادی حوزه کشاورزی درباره تأثیر افزایش سود سپرده‌ها در نظام بانکی بر بخش کشاورزی به مهر گفت: هدایت نقدینگی سرگردان به سمت تولید نیاز به مدیریت درست و برنامه‌ریزی منسجم دارد. در این باره ضروری است از کشورهای موفق الگوگیری شود.

وی افزود: در سطح بین‌الملل مسئله‌ای به نام سود بانکی با ارقام دو رقمی وجود ندارد. بسیاری از کشورها سودی که به سپرده گذران می‌پردازند کمتر از یک درصد است زیرا این پول باید در بخش مولد سرمایه‌گذاری شود تا در نهایت منجر به رفاه اجتماعی شود.

رضایی ادامه داد: سودهای یک و نیم درصدی در واقع همان کارمزد روند سپرده‌گذاری بوده و حرکت به سوی نرخ بهره بالا عملاً راه به خطا رفتن است.

وی با اشاره به سودهای ۲۱ درصدی بانک‌ها در سال‌های قبل عنوان کرد: این امر منجر به خروج سرمایه از بخش تولید شده و افراد را ترغیب به سرمایه‌گذاری برای دریافت سود بیشتر می‌کرد. از این رو سود سپرده بانکی به ۱۸ درصد تقلیل یافت.

این کارشناس اقتصادی حوزه کشاورزی یادآور شد: هنگامی که سود سپرده بالا باشد به طور قطع نرخ بهره تسهیلات افزایش یافته و کشاورز یا هر تولیدکننده‌ای تشویق می‌شود تا بدون دغدغه و دردسرهای تولید سرمایه خود را از بخش مولد و کشاورزی بیرون آورده و نزد بانک‌ها سپرده‌گذاری کرده و سود خود را دریافت کند.

افزایش رکود در راه است

نیما میرزایی کارشناس اقتصادی نیز در این‌باره گفت: افزایش نرخ بهره با توجه به سیاست انقباضی بوده و باعث جمع شدن پول در بازارهای موازی بانکی شده و باعث ایجاد رکود و کاهش نرخ مقطعی را به دنبال خواهد داشت، سیاست نرخ بهره در اقتصادهای مختلف تنها به عنوان یک مسکن استفاده شده و راه‌حل کاستن تورم نبوده و هر دولتی که این سیاست اقتصادی را اجرا می‌کند در کنار آن باید سیاست‌های دیگری را برای کاهش نرخ تورم اعمال کند، افزایش نرخ بهره خود عامل ایجاد تورم در آینده است، در ایران نرخ بالای بهره ۲۰ درصدی نخستین دلیل تولید نقدینگی در کشور و افزایش نرخ‌ها است.

افزایش مجدد نرخ بهره بانکی باعث از بین رفتن بیشتر ارزش ریال و بحران‌های اقتصادی را در آینده دوچندان کرده و روش صحیحی نیست، ضمن اینکه بازار سرمایه را با چالش مجدد و رکود مواجه می‌کند.

نیما میرزایی در پایان گفت: تجربه بازی با نرخ بهره را در سال‌های قبل داشته که با کاهش نرخ بهره، شاخص کل به شدت افزایش یافته است و با افزایش، شاخص به صورت زجرآوری ریزش کرد، اکنون نیز افزایش نرخ بهره می‌تواند اثرات بسیار مخربی را برای تولید کشور و بازار سرمایه داشته باشد.

سخن پایانی

سال‌های سال اقتصاد ایران با نرخ سود در محدوده ۲۰ درصد روبه‌رو بوده و اساسا ابزار کنترلی تورم از طریق نرخ بهره در ایران از بین رفته است، در علم اقتصاد نیز ابزار کنترلی نرخ بهره در نرخ‌های تورم زیر ۱۰ درصد معنا پیدا می‌کند و از این رو نمی‌توان نسخه افزایش نرخ بهره برای کنترل تورم را در ایران پیچید. منتقدان افزایش نرخ بهره در شرایط امروز اقتصاد ایران معتقدند در اقتصاد ایران برای اینکه بتوان سیاست انقباضی به صورت تمام عیار را در پیش گرفت باید نرخ بهره به نزدیک ۵۰ درصد برسد که به هیچ وجه عملیاتی نیست.