تصویر صنعت کفش در قرن جدید
علی لشگری، عضو هیات‌مدیره جامعه مدیران و متخصصین صنعت کفش
برگزاری نمایشگاه امپکس در سال گذشته با وجود شرایط سخت صنوف به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، کاری جهادی بود. برگزاری چنین نمایشگاهی لازمه صنعت برای گسترش بازار آن است. از سوی دیگر، با توجه به اینکه صنعت کفش با مصرف‌کننده نهایی ارتباط دارد، تاثیرگذاری آن به لحاظ اشتغال و ارزش‌افزوده از اهمیت زیادی برخوردار است. توجه به زنجیره ارزش و تامین به‌ویژه در طراحی و برندینگ در بازاریابی بسیار کمک‌کننده است.
تمرکز بر برندینگ به معنی بی‌ارزش شدن فعالان بخش تولید نبوده، بلکه به این معناست که این امر نقش زیادی در لکوموتیو تولید کالا به‌ویژه در حوزه کفش از ابتدای زنجیره (پوست) تا انتها (مصرف‌کننده) دارد؛ بنابراین اثرگذاری این زنجیره ارزش چه در بحث تامین بازار داخل و چه در حوزه صادرات (از پوست تا شبکه فروشگاهی و مصرف‌کننده نهایی) بسیار مهم است.
نخست بهتر است تصویر کلی از صنعت کفش جهان داشته باشیم. در یک دهه گذشته، تولید کفش در جهان ۲۹ درصد رشد داشته است. در سال ۲۰۱۰ میلادی تولید کفش از حدود ۱۸.۷ میلیارد به ۲۴ میلیارد زوج در سال ۲۰۱۸ و صادرات کفش در جهان تقریبا از ۵۱ به ۱۴۴ میلیارد دلار رسید. این عدد، ارزش صادرات کفش در جهان را نشان می‌دهد.
از سوی دیگر، کفش چرمی، نقش بسیار مهمی در حوزه صادرات دارد. در همین راستا، سهم صادرات کفش چرمی جهان از ۴۴ درصد در سال ۲۰۱۲ به ۳۷ درصد در سال ۲۰۱۸ تنزل پیدا کرده است. همچنین در حوزه نرخ این محصول لوکس، براساس آخرین آمار جهانی نرخ کفش چرمی به‌طور متوسط ۹.۶ دلار بوده که حاکی از رشد ۳۸ درصدی قیمت‌ها از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ است. متوسط نرخ کفش‌های صادراتی و وارداتی به کشورهای اروپایی حدود ۱۴ دلار در امریکای شمالی و جنوبی بین ۱۰ تا ۱۲ دلار و در آسیا ۷.۴ دلار را نشان می‌دهد.
متوسط نرخ صادرات کفش چرمی جهان هم در سال ۲۰۱۷ به ۲۵ دلار رسید.
در ادامه اگر وضعیت ترکیه را در همین دوره مورد مقایسه قرار می‌دهیم، تولید کفش این کشور همسایه از ۱۷۴ به ۴۴۷ میلیون زوج رسید. به این ترتیب، جایگاه صنعت کفش ترکیه از رتبه سیزدهم در سال ۲۰۱۰ به جایگاه هفتم در سال ۲۰۱۸ ارتقا پیدا کرد؛ یعنی صادرات ترکیه در این یک دهه ۳.۸ برابر رشد داشته است.
ترکیه ۵۶ درصد کفش‌های تولیدی خود را صادر می‌کند و در این بین، سهم کفش‌های چرمی در صادرات کل این کشور، حدود ۴۵ درصد بوده که عدد قابل‌توجهی است.
در ادامه این اعداد را با سهم صنعت کفش ایران در صادرات به بازارهای جهانی موردمقایسه قرار می‌دهیم. براساس گزارش‌های بین‌المللی، ایران با تولید ۱۷۶ میلیون زوج کفش در رتبه یازدهم قرار دارد که اگر مبنای آمار را ۲۶۰ میلیون انواع پایپوش اعلام‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار دهیم، رتبه ایران در جهان بین مکزیک و ایتالیا، در جایگاه نهم خواهد بود. همچنین در بخش مصرف رتبه ۲۳ جهان را در اختیار داریم. سهم کفش ایرانی در بازار جهانی در یک دهه گذشته به لحاظ وزنی ارتقا پیدا کرده و ۱.۷ برابر افزوده شده است. البته از نظر ارزشی شاهد افت ۳۲ درصدی هستیم. به این ترتیب، آمار صادرات کفش از ۱۳۹ به ۸۸ میلیون دلار تنزل پیدا کرده است. گفتنی است متوسط ارزش صادرات کفش ایران در ۸ سال گذشته حدود ۱۰۷ میلیون دلار بوده و سهم کفش چرمی از نظر وزنی ۵.۱ درصد و از نظر ارزشی ۶.۶ درصد است. حال برای اینکه وضعیت صادرات کفش ایران بهتر درک شود، آمار صادرات کشور را با سهم ۴۵ درصدی صادرات کفش در صادرات کل ترکیه مقایسه کنیم؛ در این شرایط، جایگاه کفش ایران در جهان نسبت به کشور همسایه کجاست؟
متوسط نرخ صادرات کفش ما از حدود ۶ دلار به ۲.۵ دلار کاهش پیدا کرده در حالی که در همین دوران ارزش ریالی ۴.۹ برابر کاهش داشته.
حال باید بررسی کرد چه عواملی باعث‌شده با وجود اینکه باید در این شرایط شاهد رشد صادرات می‌بودیم، دچار افت ۳۲ درصدی ارزش صادرات ایران شدیم.
در راهبرد صادرات صنعت کفش ایران در یک دهه آینده باید به این آمارها توجه ویژه داشت و در این راستا، توجه به حلقه‌های زنجیره صنعت کفش از اهمیت بسیاری برخوردار است.
