چهارشنبه 26 اردیبهشت 1403 - 15 May 2024
کد خبر: 38248
نویسنده: مجید قربانی‌جاوید
تاریخ انتشار: 1402/01/13 08:18

درختان موجوداتی بی‌مغز اما باهوش

مجید قربانی‌جاوید-استادیار گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات دانشگاه تهران
درختان موجوداتی بی‌مغز اما باهوش

بیشک یکی از نمادهای زندگی طبیعت در این کره خاکی درختان هستند؛ موجوداتی حیاتبخش که وجود تمامی موجودات زنده بهطورمستقیم و غیرمستقیم به زیست آنها وابسته است. شاید وجود چنین روندی است که بشر را با تمام بیاحتیاطی که نسبت به حذف گونههای طبیعی داشته، ملزم به رواج فرهنگ درختکاری کرده است، هرچند برای تداوم چنین فعالیتهایی هم اگر دستورالعملهای اصلی درباره حفظ محیطزیست رعایت نشود، چندان تاثیرگذار نخواهد بود، اما به هر روی نباید بهراحتی از آثار مثبت آن چشمپوشی کنیم.اگر ما بتوانیم تزریق هورمونی را در گیاهان و درختان توسعه دهیم، بهویژه گیاهان و درختانی که مثمر هستند، میتوانیم در راستای کاهش دیاکسیدکربن گام بزرگی برداریم. در این راه یعنی کاهش آثار گرمایش جهانی، انتخاب نوع درخت متناسب با اقلیم حائزاهمیت و در کنار آن، استفاده از مکملهای گیاهی از جمله هورمونهای گیاهی بهشدت تاثیرگذار است. بهطورمثال در باغبانی برای اینکه میوه گیاهان زودتر برسد، از هورمون اتیلن استفاده میشود. در حقیقت، این هورمون باعث رسیدگی میوه و در کل در گیاه بهصورت طبیعی ساخته میشود، اما بهشکل مصنوعی پژوهشگران و کشاورزان برای بازدهی سریع و بیشتر از اتیلن استفاده میکنند.در شرایطی که شاهد از بین رفتن پوشش گیاهی در بسیاری از مناطق شهری و حتی روستایی هستیم؛ خوب است، بدانید که بهازای هر درختی که بریده میشود، باید ۱۵نهال جایگزین کرد تا به مرور زمان جایگزین یک یک درختانی شوند که امروز جانشان توسط انسانها گرفته میشود. همانگونه که پیشتر هم اشاره شد، با استفاده از هورمونهای گیاهی میتوان رشد درختان را افزایش داد؛ البته بهمیزان معقول. گفتنی است، هورمونهایی که محرکی برای رشد درختان و گیاهان بهحساب میآیند، باعث ریشهزایی بیشتر میشوند و ماندگاری و پایداری آنها را افزایش میدهند. همچنین برای حفظ گیاهانی که مدت زمان طولانی تحتتاثیر خشکی قرار گرفتهاند، با استفاده از اسپری کردن هورمونها میتوان منافذ و روزنههای آنها را بست تا مانع از تبخیر بیش از حد آب در گیاه شد. بنابراین، با استفاده از هورمونها میتوانیم بهشکلی گسترده رشد گیاهان را بهبود ببخشیم و بافت سبز گیاهان را در مناطق مختلف افزایش دهیم. هرچقدر بافت سبز گیاهان بیشتر باشد و ساختار برگ بیشتری داشته باشند، اکسیژن بیشتری هم تولید میکنند و میزان جذب دیاکسیدکربن در آنها هم بیشتر خواهد بود. هورمونهای گیاهی اگر بهصورت سنتزشده در کارخانهها ساخته شده باشند، هزینهبر خواهند بود، البته هورمونهای دیگری هم هستند که تولید آنها بهصرفهتر است. بنابراین، میتوان تا حدی با دستکاری هورمونی، گیاهان را نسبت به تنشهای طبیعی مقاوم کرد، اما نمیتوان در سطح وسیع این فرآیند را عملی کرد. در سطح گسترده، تزریق هورمونی امکانپذیر است، مشروط به اینکه هورمونهایی را تولید کنیم که مقرونبهصرفه باشند؛ از طرف دیگر، اثرات زیستمحیطی آن را هم باید در نظر داشته باشیم. شاید روزی علم بتواند راهحلهای بهتری پیشروی ما قرار دهد.امروزه مهندسان ژنتیک موفق به شناسایی ژنهایی شدهاند که باعث تولید هورمون طبیعی در گیاهان میشوند. بهطورمثال سطح سبز برگها که اکسیژن به محیط میفرستد، توسط ۲ ژن اصلی در گیاه کنترل میشود. گفتنی است، هرچقدر کاینین در گیاه افزایش پیدا کند، سطح سبز گیاهان و ماندگاری برگها بیشتر میشود. دانشمندان ژنتیک با شناسایی این ژنها در گیاهان مقاوم، آنها را به گیاهان حساس منتقل کردهاند و همین سبب شده است که گیاهان مقاومتری تولید شوند. در واقع، میتوان با اصلاح ژنتیکی دست به چنین عملی زد. باتوجه به اینکه گیاهان دارای سنسورهایی هستند که سیگنالها و علائم محیطی را دریافت میکنند، آنها میدانند که باید چه واکنشی نسبت به محیط داشته باشند. در حقیقت، گیاهان هم مشابه همه موجودات زنده، قابلیت دریافت سیگنالهای محیطی را دارند؛ مانند دما، رطوبت، گرما، سرما، حتی موج مغناطیس و انرژیهایی که در انسانها وجود دارند. برای مثال، گلهای آپارتمانی که ما نگهداری میکنیم، بهطورطبیعی متاثر از انرژی انسانها هستند، بهگونهای که صحبت کردن با این گیاهان باعث چندبرابر شدن رشد آنها میشود. این نشاندهنده آن است که اثرات و سیگنالهای بیرونی در گیاهان اثر میگذارد. موسیقی در رشد گیاهان تاثیر شگرفی دارد و در واقع، موسیقی هم مانند دیگر انرژیها دارای امواج هستند و در توازن هورمونی و متابولیسمهایی که در داخل گیاهان هستند، اثر میگذارند. بهگزارش سیناپرس، همچنین موادی در گیاهان وجود دارد به نام آلروکمیکال که وجود این ماده در گیاهان باعث میشود، همدیگر را درک کنند. قابل توجه است که در ایران گیاه زعفران این ماده را زیاد تولید میکند. گفتنی است، طی چند سال که زعفران در زمینی کاشته میشود، مواد آلروکمیکال از این گیاه ترشح میشود. بههمیندلیل پس از چند سال اگر بخواهید در همان زمین گیاه دیگری بکارید، امکان رشد وجود نخواهد داشت. در واقع، گیاه قبلی ارتباطی را با گیاه بعدی برقرار میکند و بهنوعی این پیام را میرساند که زمین قابلیت کشت ندارد. در حقیقت، گیاهان از طریق سیگنالهای آلروکمیکال با یکدیگر گفتوگو میکنند.

 


نویسنده:
کپی لینک کوتاه خبر: https://smtnews.ir/d/45rl89