اقداماتی که در دولت سیزدهم در حوزه انرژی به اجرا گذاشته شده، افزایش تولید و صادرات نفت و گاز را به‌دنبال داشته است. در سال ۱۳۹۹ به‌طور متوسط ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز تولید داشتیم، اما در ۶ ماهه نخست امسال، تولید نفت کشور به ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه نزدیک شد. این آمارها نشان می‌دهد سیاست‌گذاری‌های‌مان در حوزه تجارت انرژی جواب داده و روند صعودی داشته است. با پیدا شدن بازارهای جدید برای فروش گاز طبیعی و سیاست‌گذاری‌های موفق در حوزه بازطراحی تجارت انرژی ایران، مسیر تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی در بهار ۱۴۰۲ فراهم شد.بخش تولید و تجارت نفت، گاز و فرآورده‌های نفت و گاز در حالی پیشران اقتصاد کشور است که تاکنون نه‌تنها تحریم‌ها علیه تجارت انرژی لغو نشده، بلکه طبق اذعان خزانه‌داری امریکا، بر میزان این تحریم‌ها نیز در یک سال اخیر افزوده شده است. ایران با پیگیری سیاست خنثی‌سازی حداکثری تحریم‌های حوزه تجارت نفت و گاز توانسته با رویکرد نوین و بازطراحی اساسی در سیاست‌های تجارت انرژی خود به بازارهای جدید و غیرقابل تحریمی برسد. از سوی دیگر، در زمینه استخراج نفت و گاز از میادین مشترک نیز پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته‌ایم. همه این عوامل نشان از تحول بزرگ صنعت نفت و گاز ایران در دولت سیزدهم دارد.

رویکرد اصلی ایران، بازارسازی تضمینی با رویکرد سرمایه‌گذاری و بازسازی زیرساخت‌های پالایشی مستهلک‌شده کشورهای منطقه امریکای جنوبی بوده است. مسئله بازارسازی برای فروش نفت، بی‌شک یکی از مهم‌ترین راهکارها برای تضمین بازار فروش نفت خام است. برخی کشورها در زیرساخت‌های مرتبط با حوزه نفت و گاز، سرمایه‌گذاری عظیمی می‌کنند تا علاوه بر تضمین بازار فروش نفت خود، روابط دیپلماتیک مستحکمی از طریق این بازارسازی انجام شده، ایجاد کنند. این رویکرد از آن جهت بسیار اهمیت دارد که در حال‌حاضر بسیاری از کشورهای همسو با ایران، در زیرساخت‌های حوزه انرژی خود، با کمبودهای بسیاری مواجه هستند و دانش و توان ایرانی در این زمینه می‌تواند به کمک ایران بیاید تا علاوه بر بازسازی زیرساخت‌های کشورهای همسو، بازار تضمینی برای فروش نفت خود پیدا کنیم و بدون هزینه سرمایه‌گذاری بالا و تنها با صادرات خدمات فنی‌مهندسی، در زیرساخت‌های حوزه انرژی آن کشورها، سهامدار شویم. نظرات محمدصادق مهرجو را به‌عنوان یک کارشناس ارشد انرژی درباره سیاست‌های دولت سیزدهم در زمینه افزایش فروش نفت و کمک به رشد اقتصادی کشور در ادامه می‌خوانید.

افزایش فروش نفت، عامل رشد اقتصاد

محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی با اشاره به این موضوع که تلاش برای افزایش فروش نفت در دولت فعلی به نتیجه رسیده، تصریح کرد: شواهد نشان می‌دهد بیشتر رشد اقتصادی کشور در سه‌ماهه نخست امسال ناشی از افزایش فروش نفت بوده است. از طریق بازارسازی و بازاریابی‌های مناسب توانستیم، نفت را به فروش برسانیم.

وی در ادامه گفت: در حوزه‌هایی مانند فولاد، سیمان و حتی پتروشیمی هم رشد اقتصادی چندانی را شاهد نبودیم. در حوزه پتروشیمی، اگرچه تناژ تولید بالا رفته، اما تفاوت معناداری در بخش فروش نداشته‌ایم و صادرات فقط ۱۶ میلیارد دلار بوده است.

این کارشناس ارشد انرژی خاطرنشان کرد: از آنجایی که تحریم هستیم و نمی‌توانیم نفت خود را به‌طور رسمی به فروش برسانیم، نهادهای مختلف به موضوع ورود کردند و مسئله فروش نفت را پیش بردند.

وی در ادامه گفت: یکی از روش‌های فروش نفت کشورمان، روش کشتی به کشتی است. به‌طوری‌که نفت‌کش پر و به نزدیک سواحل کشور دیگری برده شده و در آنجا به کشتی هدف جابه‌جا می‌شود. اسناد و مدارکی آماده می‌شود و نفت در یکی از بنادر تخلیه می‌شود. این روش، ریسک‌های خاص خودش را دارد. دولت فعلی این ریسک‌ها را پذیرفت و اقدام به فروش نفت کرد. به همین دلیل، در حال حاضر شاهد افزایش درآمدهای نفتی هستیم.

این کارشناس ارشد انرژی ادامه داد: اقداماتی که در دولت سیزدهم به اجرا گذاشته شد، افزایش تولید و صادرات نفت و گاز را به‌دنبال داشته است. در سال ۱۳۹۹ به‌طور متوسط ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز تولید داشتیم، سال ۱۴۰۰ به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه رسید و در سال ۱۴۰۱ به ۲ میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه افزایش یافت. در ۶ ماهه نخست امسال تولید نفت کشور به ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه نزدیک شد. این آمارها نشان می‌دهد سیاست‌گذاری‌های‌مان در حوزه فروش جواب داده و روند صعودی داشته‌ایم.

سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی

مهرجو گفت: توانستیم با پیدا کردن بازارهای جدید به فروش گاز طبیعی و همچنین میعانات گازی خود بپردازیم. در زمینه فروش این محصول جانبی بازاریابی مناسبی داشتیم و توانستیم آن را در بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای صادرات داشته باشیم و سیاست‌گذاری‌های موفق در حوزه بازطراحی تجارت انرژی ایران، مسیر تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی در بهار ۱۴۰۲ را فراهم کرد.

این کارشناس ارشد انرژی افزود: یکی دیگر از سیاست‌هایی که صنعت نفت و گاز دنبال کردیم، سیاست پالایشگاه‌های فراسرزمینی بود. این اقدام به‌طورقطع، روش درستی است و باید سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در این حوزه داشته باشیم. این روش توانسته به سهم خودش در افزایش فروش نفت کشور موثر باشد.

مهرجو گفت: سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی، سیاست درستی است و جزو پیشنهادهای ما به دولت در ستاد تحول بود. بیشتر تاکید ما بر این است که به پالایشگاه‌داری در دیگر کشورها بپردازیم. کشورهای تولیدکننده نفت خام از جمله عربستان نیز این سیاست را در پیش گرفته‌اند. ریاض در شرق آسیا و افریقای جنوبی در زمینه مخازن ذخیره و پالایشگاه سرمایه‌گذاری کرده است. دلیلش این است که با استفاده از این روش به هیچ عنوان امکان تحریم صادرات نفت خام وجود ندارد.

وی ادامه داد: وقتی درصدی از پالایشگاه فراسرزمینی یا تمام آن متعلق به کشوری است، امکان تحریم وجود ندارد. در این شرایط، کشورها تابع قوانین تجارت بین‌الملل هستند و کشوری مانند امریکا نمی‌تواند تحریم را در دستور کار قرار دهد؛ بنابراین اجرای سیاست درستی مانند پالایشگاه‌های فراسرزمینی نیز به رشد اقتصادی صنعت نفت کشور کمک کرد.

سخن پایانی

بنابراین گزارش، یکی از رویکردهایی که دولت می‌تواند به‌طور جدی دنبال کند و امکان عملیاتی شدن هم دارد ورود به موضوع سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی است. این رویکرد به کشورمان این امکان را می‌دهد که از محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها عبور کند و با صادرات نفت و گاز بدون موانع کنونی بتواند مسیر تازه‌ای برای رشد اقتصادی کشور در پیش بگیرد.