واحدهای صنعتی در هر وضعیتی، برای اینکه بتوانند تولیدشان را ادامه دهند، چاره‌ای جز تامین انرژی ندارند و اگر برای این مهم، برنامه‌ریزی منسجم و مطمئنی نداشته باشند، متحمل زیان‌هایی سنگین می‌شوند، این در حالی است که واحدهای یادشده در تابستان با محدودیت در تامین برق و در زمستان با کمبود گاز، دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

متاسفانه در کشور ما وقتی به دلایل گوناگون، زیرساخت‌های بخش انرژی نمی‌تواند جوابگوی مشترکان باشد، به ناچار تصمیم‌های مقطعی گرفته می‌شود تا به‌نوعی این مسئله مدیریت شود که به‌طور معمول اولین و راحت‌ترین تصمیم، ایجاد محدودیت در مصرف برای صنایع است.

محدودیت مربوط به کمبود انرژی، به‌طور مستقیم بخش تولید را نشانه می‌گیرد و نخستین جامعه هدف آن هم مشترکان صنعتی هستند. صمت در این روزهای سرد به بررسی دغدغه زمستانی صنعتگران برای تامین سوخت پرداخته و با آنها گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید. با صمت همراه باشید.

زیرساخت‌ها فراهم نیست

یونس اکبرپورپایدار، فعال حوزه صنعت درباره وضعیت تامین سوخت صنایع به صمت گفت: چندین سال است که صنعتگران با شروع فصل سرد، همچنان نگرانی تامین سوخت موردنیاز خطوط تولید را دارند.

 وقتی در کشور کمبود انرژی داریم، برق و گاز واحدهای صنعتی همیشه در اولویت قطع شدن قرار می‌گیرد. امسال هم شرایط صنعتگران در تامین سوخت نسبت به سال‌های قبل تغییرات چندانی نداشته است؛ ضمن اینکه در سهمیه سوخت جایگزین نیز محدودیت دارند.

اکبرپورپایدار اظهار کرد: صنایع هر سال در فصل تابستان در تامین برق و در زمستان در تامین گاز دچار چالش‌هایی می‌شوند که رفع این مشکل، نیازمند مدیریت درست با قدرت اجرایی بالاست تا هر سال شاهد تکرار آن باشیم.

وی افزود: استفاده از سوخت جایگزین برای صنعتگر در اغلب موارد هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی به همراه دارد. به‌عنوان نمونه، صنعتگر مجبور به تغییر سرشعله‌ها یا ایجاد مخزن‌هایی برای نگهداری سوخت جایگزین که هزینه‌های دیگری را سربار تولید می‌کند، است و در نهایت به قیمت تمام‌شده محصول اضافه می‌شود. باید تدابیری اندیشیده شود تا صنعتگر بتواند با هزینه کمتر، امکان استفاده و نگهداری از سوخت جایگزین را داشته باشد.

این فعال حوزه صنعت ادامه داد: علاوه بر تمام سختی‌هایی که صنعتگر برای تامین سوخت باید متحمل شود، واقعیت این است که در اغلب موارد، سوخت جایگزین به‌عنوان نمونه گازوئیل و مازوت پیامدهای محیط‌زیستی دارند و مصرف آنها منجر به آلودگی هوا می‌شود.

در این میان، صنعتگر از یک سو باید پاسخگوی محیط‌زیست باشد و از سوی دیگر، چاره‌ای ندارد، جز اینکه از سوخت جایگزین استفاده کند.

در این ‌باره، بارها گلایه‌هایی مطرح شده، اما گوش شنوایی نیست و مشکلات مربوط به سوخت واحدهای تولیدی در کنار چالش‌های دیگری که به‌ویژه در شرایط کنونی تولید با آنها مواجه است، هر سال با شدت بیشتر تکرار و گاه بر تعداد آنها هم افزوده می‌شود.

اکبرپورپایدار با اشاره به اینکه باید یک ‌بار برای همیشه این معضل را حل کنیم، گفت: باید به‌طور جدی زیرساخت‌های تامین سوخت برای صنایع و واحدهای تولیدی ایجاد شود که نیازمند داشتن برنامه‌ریزی‌های کلان در این بخش هستیم. برخی از مشکلات کشور در این زمینه به روابط بین‌المللی بر می‌گردد و اگر روابط کشور ما با سایر کشورهای دنیا برقرار شود و در مواردی بهبود یابد، بسیاری از مشکلات برطرف خواهد شد.

به‌عنوان نمونه نیازمند دانش فنی و تکنولوژی روز برای استحصال بیشتر گاز و استفاده از تجهیزات روز هستیم تا واحدهای تولیدی که در منتهی‌الیه خطوط انتقال گاز هستند با افت فشار گاز مواجه نشوند.

صنعتگر تنهاست

وی با بیان اینکه در این بخش صنعتگر تنهاست، ادامه داد: تنها کمکی که در این زمینه ازسوی دولت به تولیدکننده و صنعتگر می‌شود این است که از قبل به او محدودیت استفاده از انرژی اطلاع داده می‌شود، اما در ادامه اینکه بتواند سوخت جایگزین موردنیاز خطوط تولید خود را به‌راحتی تامین و نگهداری کند، نه ازسوی نهادی پیگیری می‌شود و نه نظارتی بر آن وجود دارد و این‌گونه است که صنعتگر هر روز خود را بدتر از روز قبل آغاز و دائم با این مشکلات تکراری دست‌وپنجه نرم می‌کند.

اکبرپورپایدار در پایان با اشاره به اینکه اگر عزم جدی وجود داشته باشد، یک‌ بار برای همیشه مشکلات صنعتگر در این بخش حل خواهد شد، اظهار کرد: رفع کمبود انرژی هم راهکار دارد و نشدنی نیست، اما اینکه مشکلات صنعتگران همان مشکلات سال‌های قبل است و اقدامی در راستای حل یا دست‌کم کمرنگ شدن آنها نمی‌بینیم نشان می‌دهد در سیاست‌گذاری‌های کلان به این بخش توجه زیادی نمی‌شود و فقط در فصول خاصی از سال یا در زمان کمبود سوخت، اولین بخشی که بدون اغماض تصمیم می‌گیرند در تامین سوخت آنها تغییراتی بدهند و محدودیت‌هایی برای آنها ایجاد کنند، بخش تولید است.

 این رویکرد درستی نیست و باید در این زمینه تجدیدنظر و مشکلات این بخش برای همیشه حل شود.

عدم‌ظرفیت‌سازی متناسب با افزایش جمعیت

مهدی مطلب‌زاده نیز در این ‌باره که قطعی گاز و استفاده از سوخت جایگزین چه چالش‌هایی را برای صنعتگران ایجاد کرده، به صمت اظهار کرد: در واقعیت با جایگزینی سوخت، مشکلی بر مشکلات صنعتگر افزوده می‌شود و شاهد اتفاق مثبت دیگری در این روند نیستیم.

 انرژی مناسب برای خطوط تولید، گاز است و استفاده از گازوئیل نمی‌تواند به اندازه گاز بازدهی داشته باشد. چالش کمبود برق در فصل تابستان و گاز در فصل زمستان چند سالی است که مدام تکرار می‌شود و صنعتگران در تمام طول سال با مشکلاتی در این بخش مواجهند که به‌طور مستقیم خطوط تولید و عملکرد آنها را تحت‌تاثیر قرار
می‌دهد.

این فعال حوزه صنعت ادامه داد: یکی از مشکلات و چالش‌های مربوط به استفاده از سوخت جایگزین به این موضوع برمی‌گردد که مشعل‌ها در خطوط تولید دوگانه‌سوز نیستند و دوم اینکه در زمانی که صنایع با قطعی گاز مواجهند، به‌راحتی به سوخت جایگزین دسترسی ندارند.

 به‌عنوان نمونه، گازوئیل موردنیاز را به‌سختی تامین می‌کنند. در حال‌حاضر هم برخی از این صنایع، باوجود اینکه به جد پیگیر هستند، سهمیه گازوئیل ندارند.

آنها حتی برای حمل‌ونقل تولیدات‌شان هم مشکلاتی دارند، چون نمی‌توانند به‌راحتی گازوئیل موردنیاز کامیون‌ها و لیفتراک‌هایی که دارند را تامین کنند و حتی در این بخش هم در گیر چالش‌هایی هستند.

مطلب‌زاده در ادامه افزود: تولیدکننده به‌نوعی مصرف‌کننده برق، آب، گاز و... است و براساس نیاز و تقاضایی که داشته، امتیاز گاز، برق و... را دریافت کرده و کسانی که از صنعتگر و تولیدکننده آبونمان می‌گیرند باید به تعهدات خود در این زمینه عمل کنند.

حال اگر به هر دلیلی، مشکلی ایجاد می‌شود باید نهایت تلاش بر این باشد که مشترکان کمترین آسیب را ببینند، این در حالی است که برای واحدهای صنعتی غیر از این اتفاق می‌افتد و به محض اینکه اختلالی در تامین انرژی به‌ویژه برق و گاز ایجاد می‌شود، سوخت واحدهای صنعتی را قطع و علاوه بر این، آن را گران هم می‌کنند.

 این رویکرد نشان‌دهنده وجود مشکلات در سطح کلان اقتصاد است و بخشی از آن از اقتصاد دولتی نشأت می‌گیرد.

زیان مطلق برای تولید

مطلب‌زاده ادامه داد: اینکه عنوان می‌کنند قطعی گاز و برق را به صنعتگر اطلاع می‌دهیم، چه دردی از صنعتگر دوا می‌کند. واقعیت این است که ادامه این روند، زیان مطلق برای بخش تولید است.

در حال حاضر هم روزبه‌روز بر چالش‌ها در این زمینه افزوده می‌شود که روی قیمت تمام‌شده محصولات تاثیرگذار است.

 اگر رویکرد و هدف اصلی حمایت از تولید است، چرا در عمل شاهد آن نیستیم و با هر کمبودی، بخشی از صنعت درگیر می‌شود.

این فعال حوزه صنعت درباره دلایل بروز کمبود سوخت در کشور، اظهار کرد: با افزایش جمعیت باید برنامه‌ریزی مناسبی در این راستا انجام و بر میزان مواد مصرفی، غذایی، آب، برق، گاز، شغل و... افزوده شود و به‌نوعی در این بخش ظرفیت‌سازی کنند.

 متاسفانه در چند دهه اخیر نه‌تنها ظرفیت‌سازی متناسب انجام نشده، بلکه تعمیر و نگهداری درستی هم از ظرفیت‌های موجود نشده است.

 تولید برق افزایش نیافته و سیستم گازرسانی بروزرسانی نشده است. مطلب‌زاده در پایان گفت: با افزایش جمعیت باید زیرساخت‌ها بر همان اساس افزایش یابد.

راهکار حل این مشکل هم این است که در یک برنامه بلندمدت و منسجم زیرساخت‌ها را اصلاح و در مواردی ایجاد کنیم. البته چون این اقدامات باید در سطح کلان انجام شود، گره آن به دست دولت باز می‌شود، نه بخش خصوصی.

سخن پایانی

شکی نیست که تولید کلید توسعه است و وقتی به آن باور داریم پس باید تمام موانع را از پیش پای آن برداریم و تا جایی که امکان دارد، حامی تولیدکننده و صنعتگر باشیم تا در فضایی تسهیل‌شده بتوانند فعالیت خود را ادامه و توسعه دهند. باوجود اینکه این امری بدیهی است، شاهدیم صنعتگر هر روز با چالشی جدید مواجه و به چالش‌های پیشین او افزوده می‌شود. در این زمینه تمام نهادها و متولیان امر باید در یک زنجیره مشترک با تشکیل کارگروهی که شاید بتوانیم آن را اورژانس بخش تولید بنامیم، به این بخش توجه کنند و تا حد امکان موانع را از مسیر حرکت آن بردارند. به‌راستی چرا عزم جزمی در این راستا نمی‌بینیم؟ قطعا کارهایی هم انجام شده، اما به‌نظر می‌رسد مقطعی بوده یا اینکه استمرار نداشته و در سطح کلان به اجرا در نیامده است. هر چه هست، صنعتگر ما دیگر حتی از گلایه هم خسته شده، با این وجود و با تمام سختی‌هایی که دارد، خطوط تولید خود را فعال نگه داشته است؛ پس شایسته است حامی آنها باشیم، نه باری بر دوش‌شان.