وزیر صنعت، معدن و تجارت می‌گوید، سال‌ها است مشکل قطعی برق و گاز در واحدهای تولیدی وجود دارد، چرا که سرمایه‌گذاری در دهه گذشته برای توسعه شبکه برق و گاز انجام نگرفته است، اما امروز دود این ماجرا به چشم فولادی‌هایی می‌رود که در این صنعت سرمایه‌گذاری زیادی انجام داده و اشتغالزایی بالایی فراهم کرده‌اند. در کنار عدم‌سرمایه‌گذاری در صنعت برق، در بخش گاز هم اتفاقات خوبی انجام نگرفت و امروز افت فشار در پارس جنوبی، بخش صنعتی و خانگی را در زمستان با مشکلات بسیاری مواجه کرده است، اما باتوجه به اینکه بقای واحدهای فولادی وابسته به تامین برق و گاز است، خود پیشقدم شده و به میدان آمده‌اند. صمت در این گزارش به مشکلات فولادی‌ها برای تامین انرژی پرداخته است.

سال ۱۴۰۱ شاید یکی از سخت‌ترین سال‌ها برای تولیدکنندگان فولاد بود. البته به این معنا نیست که این سختی‌ها با پایان سال تمام خواهد شد. آن‌طور که پیش‌بینی می‌شود، شرایط برای تولیدکنندگان فولاد در سال‌های آینده به‌ویژه در بحث تامین گاز سخت خواهد شد و بحران گاز در سال‌های پیش‌رو جدی‌تر از امسال خواهد بود. این در حالی است که یکی از دلایل مهم برای هدف‌گذاری تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۴، در اختیار داشتن ذخایر گازی است. ایران دومین کشور دارای ذخایر گازی است که این موضوع می‌تواند رمز موفقیت برای توسعه صنعتی کشور باشد.به هر حال، کشور دارای ذخایر بسیاری از سنگ‌آهن در کنار ذخایر گازی است. همچنین، نیروی کار ارزان و متخصص باعث شد تا کشور به فکر توسعه صنعت فولاد بیفتد و بتواند با افزایش تولید، علاوه بر آنکه نیاز داخلی خود را تامین می‌کند، در حوزه صادرات نیز برای کشور ارزآوری داشته باشد.

کمابیش مسیر پیش‌بینی‌شده مسیر درستی بود و کشور توانست از یک واردکننده فولاد در سال ۹۱ به یک تولیدکننده فولاد تبدیل شود که امروز در میان ۱۰ کشور بزرگ تولیدکننده فولاد جهان حضور دارد.دستیابی به این موفقیت باعث شد تا شعار معدن به‌جای نفت هم جدی‌تر از گذشته مطرح شود. با بهره‌برداری از فاز آهن‌اسفنجی ۷ طرح فولادی و به‌دنبال آن ورود واحدهای فولادی این طرح‌ها به مدار تولید، دیگر صنعت فولاد به یکی از مهم‌ترین صنایع کشور که نقش مهمی در ارزآوری کشور داشت، تبدیل شد.این موفقیت توانست رقابت بین تولیدکنندگان فولاد را بیش از گذشته کند و یک به یک به‌سراغ طرح‌های توسعه‌ای رفته تا هم به ظرفیت اسمی دست پیدا کند و هم اگر امکان‌پذیر بود، از آن عبور و سبد محصولاتی خود را متنوع کند.این رقابت به‌اندازه‌ای پیش رفت که بسیاری از تولیدکنندگان فولاد شروع به اطلاع‌رسانی درباره رکوردزنی‌ها در تولید کردند. به‌شکل تقریبی، آن توسعه‌ای که در حلقه میانی برای شمش فولاد پیش‌بینی می‌شد، محقق شد و صنعت فولاد توانست به جایگاهی ویژه در صادرات غیرنفتی دست پیدا کند و ارزآوری خوبی برای کشور داشته باشد.

تعلل در توسعه زیرساخت‌ها

اما مسئله از جایی آغاز شد که زیرساخت‌های لازم برای تولید فولاد پابه‌پای این برنامه توسعه پیدا نکردند و امروز در آستانه رسیدن به اهداف ۱۴۰۴، نبود زیرساخت‌های لازم مانند آب، برق، گاز، مواد اولیه، حمل‌ونقل و... به بزرگ‌ترین چالش تولیدکنندگان فولاد تبدیل شده است.هرچند در بحث آب، کشور با کمک شرکت‌های بزرگ معدنی توانست طرح ملی انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی را محقق کند، اما مشکلات در حوزه برق و گاز روز به روز در حال عمیق‌تر شدن است، به‌نحوی که در بحث گاز پیش‌بینی کارشناسان حوزه نفت و گاز بر این است که بحران گاز در سال‌های آینده بیش از امسال عمیق می‌شود.افت فشار در پارس‌جنوبی باعث شد تا دولت صنعت فولاد را در صدر لیست قطعی گاز قرار دهد، در حالی که این صنعت یک پای توسعه در کشور است. در کنار این موضوع، تولید کمتر از ظرفیت در نیروگاه‌های سیکل ترکیبی باعث شد تا تولیدکنندگان فولاد برای احداث نیروگاه‌های برق وارد سرمایه‌گذاری شوند و به وزارت صمت نسبت به تامین برق موردنیاز خودشان اعلام آمادگی کنند.

هماهنگی وزارت‌‌صمت با وزارت‌نیرو و نفت

سیدرضا فاطمی‌امین درباره موضوع تامین برق اظهار کرد: سال‌ها است مشکل قطعی برق و گاز در واحدهای تولیدی وجود دارد، چرا که سرمایه‌گذاری در دهه گذشته برای توسعه شبکه برق و گاز انجام نگرفته است.

در موضوع برق با وزارت نیرو برای ساخت ۱۴ هزار مگاوات نیروگاه توافق کردیم و هم‌اکنون نیز برخی واحدهای صنعتی، نیروگاه در حال احداث دارند که نخستین آن با تولید  ۵۰۰ مگاوات در سمنان راه‌اندازی شده است. همچنین یکی دیگر از نیروگاه‌ها نیز مربوط به فولاد مبارکه بوده که راه‌اندازی می‌شود.

وزیر صمت تاکید کرد: در حوزه برق به این نتیجه رسیدیم که نمی‌توانیم منتظر توسعه صنعت برق در بخش‌های خارج از صنعت بمانیم، بنابراین این کار را آغاز کردیم تا طی یک برنامه 3 ساله بتوانیم از تامین برق واحدهای تولیدی اطمینان داشته باشیم و تولید کمترین آسیب را ببیند، البته بخش دیگر را باید با کاهش مصرف دنبال کنیم.

فاطمی‌امین اضافه کرد: در حوزه گاز نیز با وزارت نفت مذاکره کردیم تا در حوزه پالایشگاه و خط لوله‌های انتقال به‌لحاظ فنی و در حوزه صنعت و معدن و تجارت حداکثر توان خود را به‌کار بگیریم تا عقب‌افتادگی در حوزه گاز به‌سرعت جبران شود، البته در این میان، تدابیری هم انجام می‌گیرد؛ به‌عنوان نمونه، در تابستان امسال صنعت ۴ درصد به نسبت مدت مشابه سال قبل برق بیشتری استفاده کرد و این امر با همکاری وزارتخانه‌های صمت و نیرو با نظم خوبی انجام شد و قطعی‌های یک‌باره برق که به تولید خسارت وارد می‌کرد، از بین رفت.

وی تاکید کرد: چالش اصلی ما در سال آینده گاز خواهد بود تا برق؛ که آن را هم با کار مشترک مرتفع می‌کنیم.

سخن پایانی

همان‌طور که وزیر صمت هم اشاره کرد، چالش گاز در سال آینده جدی‌تر خواهد بود و این در حالی است که رقبا در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برنامه جدی‌ برای توسعه صنایع خود دارند. غفلت در توسعه موازی زیرساخت‌ها همراه با توسعه صنعت فولاد می‌تواند سهم بازارهای صادراتی را به رقبا واگذار کند، همان‌طور که در آمارهای ۹ماهه نیز در بخش‌هایی از جمله مقاطع تخت و آهن‌اسفنجی شاهد کاهش صادرات هستیم. در واقع، امروز ظرفیت‌های ایجادشده در صنعت فولاد باید به‌سراغ تامین نیاز خود در بخش زیرساخت بروند تا سرمایه‌گذاری‌های انجام‌گرفته از توجیه خارج نشود. در غیر این صورت، نه‌تنها میزان تولید کاهش پیدا می‌کند و سهم صادراتی واگذار به رقبا می‌شود، بلکه حجم زیادی از اشتغال ایجادشده نیز در خطر تعطیلی و بیکاری قرار می‌گیرد.