صدای زنگ هشدار را می‌شنوید؟
«اگر دردم یکی بودی چه بودی» صحبت از دردهایی است که درمان دارد؛ اما چه درمانی؟ اینجا درد بیماری شما را از پای در نمی‌آورد، بلکه هزینه‌های درمان بیماری امانت را می‌‌برد.
«اگر دردم یکی بودی چه بودی» صحبت از دردهایی است که درمان دارد؛ اما چه درمانی؟ اینجا درد بیماری شما را از پای در نمی آورد، بلکه هزینه های درمان بیماری امانت را می برد. در همین حوالی برخی از مردم باوجود بیماری هرگز خود را در مسیر دارو و درمان نمی اندازند، زیرا در پایان ممکن است مجبور به فروش فرش زیر پای خود شوند. البته شرط رسیدن به این مرحله وجود داروی موردنظر در بازار است. با کمبود داروهایی که درد امروز و دیروز بیماران و خانواده های آنها نیست و هر روز بر فهرست آنها افزوده می شود، بازار نسخه پیچان ناصرخسرو داغ شده است. زنگ هشدار کمبود دارو چند سالی است که به صدا در آمده و در ماه های اخیر هم برخی مسئولان و شرکت های داروسازی درباره این کمبودها هشدار داده بودند. هشدارها شنیده شد، اما جدی گرفته نشد و اقدامی برای پیشگیری از کمبود دارو صورت نگرفت. بی توجهی به مشکلات حوزه دارو، امروز دامن بیماران بزرگسال و کودک را گرفته و در مواقعی شاهد مرگی غم انگیز هستیم؛ مرگی که علت آن قطعا بی تدبیری است. صمت در این گزارش به بررسی وضعیت وخیم ذخیره دارویی در کشور پرداخت.
کمبود داروهای حیاتی به مرز هشدار رسید
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بیان کرد: گرچه ذخایر دارویی ما به ۷۰ درصد رسیده، اما مشکلات دیگری در مرحله توزیع و بهره برداری داریم که بیشتر به منابع بازمی گردد و با توافقی که با سازمان برنامه و بودجه کرده ایم این مشکل در حال حل شدن است.
بهرام عین اللهی در گفت وگو با ایلنا، درباره اینکه عنوان می شود کمبود دارو از ۴۰۰ به ۷۰ قلم رسیده، گفت: در بحث دارو ۳ مرحله داریم؛ نخست مرحله تولید دارو است، سپس توزیع دارو و دیگری استفاده و بهره برداری در داروخانه ها. آن چیزی که ما می گوییم این است که کمبودهای ما در تولید به ۷۰ قلم رسیده است.
مجتبی بوربور، نایب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو با تایید خبر کمبود دارو، گفت: به نظر می رسد اگر دولت برای تامین دارو اقدام عاجل بین سازمانی انجام ندهد، در ۲ تا ۳ ماه آینده در زمینه داروهای بیمارستانی و ساده با کمبود جدی مواجه خواهیم شد. وی با اشاره به چالش های پیش روی صنایع دارویی کشور، گفت: کمبود نقدینگی، افزایش نرخ نهاده ها و مواد اولیه تولید، تاخیر در پرداخت بدهی ازسوی بدهکاران دولتی مانند تامین اجتماعی و دانشگاه علوم پزشکی را می توان به عنوان مهم ترین چالش تولید دارو در کشور معرفی کرد. تردید نداشته باشید که تولیدکنندگان تمایل به تولید دارند اما نمی توانند با این شرایط ادامه بدهند. نایب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو مشکلات ایجادشده در صنعت دارو را فقط ناشی از کم کاری های وزارت بهداشت ندانست و افزود: سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و گمرکات نیز در چالش های پیش آمده نقش دارند. دولت همراهی نمی کند و تولیدکننده را در منگنه قرار می دهد، اما انتظار دارد تولید ادامه داشته باشد.
سازمان برنامه و بودجه را بازخواست کنید
همایون سامه‌یح، عضو کمیسیون بهداشت با اعلام دلایل کمبود دارو به صمت گفت: متاسفانه کمبود دارو چشمگیر است. هر بیمار برای تامین تمام اقلام دارویی نسخه خود باید به چندین داروخانه سر بزند. اصل راحتی و آرامش بیماران است، اما با این روش هیچ آرامشی وجود ندارد. تعداد داروهای کمیاب یا نایاب زیاد است، در حالی که اغلب این داروها، داروهای اساسی هستند. وی در ادامه با تاکید بر کمبود شدید دارو افزود: در حال حاضر داروهای تزریقی بسیار کمیاب شدند. حتی داروهایی که در گذشته به‌دلیل موجودی زیاد، تاریخ مصرف آنها می‌گذشت اکنون نایاب شده و جزو داروهای لوکس قرار گرفته‌اند.
این جو روانی را از بین ببرید
عضو کمیسیون بهداشت در پیش‌بینی خود از آینده صنعت دارو گفت: پیش‌بینی ما این است که در ماه‌های آینده نه‌تنها مشکل دارو، بلکه مشکلات تجهیزات پزشکی هم به‌شدت زیاد خواهد شد. امیدواریم جوی که به‌دلیل کمبود بودجه برای دارو ایجاد شده، با افزایش بودجه ازسوی سازمان برنامه از بین برود. وجود این جو روانی باعث افزایش مشکلات می‌شود.
سازمان برنامه و بودجه مقصر است
سامه‌یح با بیان اینکه نباید تنها وزارت بهداشت را در کمبود دارو مقصر دانست، افزود: نباید این مشکلات را تنها گردن وزارت بهداشت انداخت. وضعیت اقتصادی کشور و تصمیماتی که هیات دولت و سازمان برنامه و بودجه در تدوین برنامه بودجه اخذ کرده‌اند، باعث ایجاد چنین بحرانی شده است. همچنین متاسفانه بانک‌ها در حمایت از شرکت‌های داروسازی کم‌کاری می‌کنند و در بیشتر موارد وامی به شرکت‌های دارویی داده نمی‌شود؛ در نتیجه باید سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی را موردبازخواست قرار داد.
کمبود بودجه جبران می‌شود؟
عضو کمیسیون بهداشت ضمن تاکید بر کم بودن بودجه تصویب‌شده برای یارانه دارو به صمت گفت: مجلس ۶۹ هزار میلیارد تومان (همت) به‌عنوان یارانه دارو تصویب کرده است. در زمان تصویب بودجه مسئولان غذا و دارو اعلام کرده بودند نزدیک ۱۱۰ هزار میلیارد تومان باید برای دارو اختصاص داده شود و حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان کسری داشتیم، اما باتوجه به تورمی که وجود دارد و افزایش قیمت‌های جهانی، پیش‌بینی می‌کنیم آنچه که برای دارو لازم است ۱۵۰ هزار میلیارد تومان است و آنچه که برای دارو تخصیص داده شده، نصف آن چیزی است که لازم است. هنگامی که بودجه در مجلس تصویب شد باتوجه به اینکه تبدیل به قانون می‌شود، تغییر آن به‌سختی انجام می‌شود و راحت نیست. در سال‌های گذشته بودجه‌ای برای دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص پیدا می‌کرد که در ۳ ماه آخر سال این بودجه تمام می‌شد و طی رایزنی‌ها، سازمان برنامه و بودجه به اجبار مبلغی را در نظر می‌گرفت و مبلغی یا به دلار یا به ریال دوباره تخصیص داده می‌شد. امسال نیز براساس تجربیاتی که بنده دارم ممکن است این کمبود ازسوی سازمان برنامه و بودجه جبران شود.
بیمه ها چه می کنند؟
سخنگوی سابق وزارت بهداشت با اشاره به نقش بیمه ها در مدیریت وضعیت بحرانی دارو اظهار کرد: اگر قرار است باتوجه به تغییرات نرخ ارز شاهد افزایش نرخ تمام شده دارو باشیم، این تفاوت نرخ نباید روی دوش مردم باشد و باید بیمه ها آن را پوشش دهند. شرکت های بیمه ای باید بالاخره تکلیف را روشن کنند.
۳ نکته کلیدی درباره داروها
رئیسی در تشریح عوامل تاثیرگذار بر کمبود دارو افزود: ۳ نکته کلیدی درباره داروها همیشه مطرح است؛ وجود دارو، کیفیت دارو و نرخ دارو که باید هر ۳ به صورت همزمان مدیریت شود؛ به بیانی دیگر دارو باید موجود، کیفیت خوبی داشته باشد و با نرخ مناسب به دست مصرف کننده برسد. در واقع هر ۳ مورد مذکور اثر مستقیمی در درمان بیمار دارد و خلل در هر یک می تواند ضربه بدی به این روند بزند. البته تجویز دارو نیز می تواند چهارمین عامل تاثیرگذار باشد.
دخل وخرج ها جور در نمی آید
سخنگوی سابق وزارت بهداشت با اشاره به کمبود دارو در ۳ سال اخیر گفت: اتفاقی که در ۳ سال اخیر رخ داده، ناشی از تغییر نرخ ارز و کم وکیف تخصیص آن است. متاسفانه برنامه مشترکی بین سازمان مدیریت و برنامه ریزی، بیمه ها، سازمان غذا دارو و بخش خصوصی وجود ندارد. در بخش خصوصی به هماهنگی قوی تر، مدیریت تولید و مدیریت مالی به منظور تامین اعتبار نیاز داریم.
وی با اشاره به تاثیر قیمت گذاری دستوری بر شکل گیری کمبود دارو اظهار کرد: صحبت فقط تغییر نرخ مواد اولیه نیست، بلکه در کل هزینه تمام شده تولید دارو بسیار افزایش داشته و برخی از شرکت های دارویی به دلیل افزایش هزینه های تولید زیانده شده اند، این در حالی است که دولت با پافشاری بر قیمت گذاری دستوری باعث تعطیلی برخی از شرکت های دارویی که دخل وخرج آنها جور در نمی آمد، شد. هنگامی که برنامه مشخصی نداریم و نرخ ارز نیز ثبات ندارد، واضح است که با آشفتگی بازار دارو مواجه می شویم.
راهکار چیست؟
رئیسی با بیان راه حلی برای مشکل کمبود دارو گفت: با در نظر گرفتن فصل و برخی از عوامل تاثیرگذار، میزان مصرف دارو در کشور مشخص است و دستیابی به این آمار برای سازمان غذا و دارو کار زمان بری نیست. همچنین تولید داخلی یا خارجی و نرخ دارو مشخص است. راهکار اصلی این است که با بررسی این آمار در نهایت هزینه های لازم برای تامین این مقدار دارو محاسبه و کنار گذاشته شود.
سخن پایانی
کمبود دارو درد همیشگی بیماران است که هیچ درمانی ندارد. سال گذشته در هر ماه کشور با کمبود نوعی از دارو مواجه بود و پس از گذشت مدتی صحبت از کمبود دارویی دیگر می شد. گاهی کمبود دارو جان عزیزی را می گیرد و گاهی تهدید از دست رفتن جان نیست، بلکه ادامه زندگی پر از رنج و مصیبت است.
برخی معتقدند مسئولان بی توجه به نگرانی ها و پیش بینی های صورت گرفته به جای بودجه ۱۰۵ تا ۱۶۰ هزار میلیارد تومانی یارانه دارو و تجهیزات پزشکی، به اختصاص بودجه ۶۹ هزار میلیارد تومانی رای دادند و این تراژدی را رقم زدند. نکته دردناک این است که به عقیده فعالان این حوزه به نظر می رسد اگر دولت برای تامین دارو اقدام عاجل بین سازمانی انجام ندهد، در ۲ تا ۳ ماه آینده در زمینه داروهای بیمارستانی و ساده با کمبود جدی مواجه خواهیم شد. به هرحال باوجود هشدارهایی که از سال ۱۴۰۱ داده شده بود، هیچ اقدامی صورت نگرفت و مسئولان محترم رویه «چو فردا شود، فکر فردا کنیم» را پیش گرفتند.
خبرنگار صمت پیگیری های زیادی از مسئولان مربوطه در سازمان غذا و دارو، وزارت بهداشت و برخی از اعضای کمیسیون بهداشت مجلس انجام داد. نکته جالب توجه این است که بیشتر این افراد پس از مطلع شدن از موضوع گزارش (کمبود دارو) به طرزی عجیب و ناگهانی در وسط جلسه ای قرار می گرفتند که در سکوتی کامل برگزار شده بود!
