توسعه معدن بدون اطلاعات پایه زمین‌شناسی ممکن نیست

اطلاعات پایه مبنای طرح ‌ ریزی ‌ ها و پردازش اطلاعات بعدی بوده و توسعه بخش معدن و عمران کشور بدون در نظر گرفتن نقش اطلاعات پایه زمین ‌ شناسی، ناممکن است. اطلاعات پایه به مواردی اطلاق می ‌ شود که مبنای طرح ‌ ریزی ‌ ها و پردازش اطلاعات بعدی است. در این نوشتار منظور از اطلاعات پایه، مبنای طرح ‌ های عمرانی، زیرساختی و معدنی کشور است. با نگاهی به ماموریت اصلی سازمان زمین ‌ شناسی و اکتشافات ‌ معدنی جمهوری اسلامی ایران و مقایسه تطبیقی جایگاه این سازمان ‌ ها در جهان درمی ‌ یابیم که همگی این سازمان ‌ ها وظیفه اصلی تولید اطلاعات پایه علوم زمین و اکتشاف ذخایر معدنی را بر عهده دارند که استفاده درست و تخصصی از این اطلاعات، به هنگام ‌ سازی و تولید آنها مطابق با آخرین استانداردها و نیاز کشور، حلقه آغازین توسعه بخش معدن، عمران و زیرساخت است. سازمان زمین ‌ شناسی و اکتشافات معدنی جمهوری اسلامی ایران در طول بیش از 6 دهه فعالیت خود با نگاهی دقیق و متناسب با تجهیزات و دانش روز خود، بهره ‌ گیری از متخصصان و کارشناسان ارزشمند و همچنین بر پایه نظام ایندکس نقشه ‌ های پایه کشور اقدام به تولید اطلاعات پایه زمین ‌ شناسی و اکتشافی در مقیاس ‌ های گوناگون کرده است. تهیه نقشه ‌ های زمین ‌ شناسی و اکتشافی که حدود 100 عنوان نقشه را شامل می ‌ شود در مقیاس ‌ هایی مانند یک میلیونیوم، یک دویست و پنجاه هزارم، یکصدهزارم، یک ‌ 25 ‌ هزارم و به ‌ تازگی یک ‌ پنجاه ‌ هزارم در کشور گواهی بر فعالیت ‌ های آگاهانه و مستمر متخصصان این سازمان در سراسر کشور است.

وجود اطلاعات پایه یکپارچه و دقیق، در حقیقت مبنای تصمیم ‌ گیری، تعریف طرح ‌ های توسعه ‌ ای، زیرساختی و معدنی کشور است و به ‌ دلیل لحاظ شدن نکات علمی، شناساندن وضعیت ‌ های طبیعی در این نقشه ‌ ها و اطلاعات پایه از حیث وجود ذخایرمعدنی، مخاطرات طبیعی، پدیده ‌ ها و ظرفیت ‌‌ های زمین ‌ شناسی و اکتشافی دارای ارزشی بالا و غیرقابل وصف است که بدون تردید موجب توسعه و رونق بخش اقتصادی کشور می ‌ شود. آنچه درباره اطلاعات پایه زمین ‌ شناسی و اکتشافی و اهمیت آن در بالا آورده شد، بخشی از اهمیت آن در هر کشوری است که ایجاب می ‌ کند تا مبنای تصمیم ‌ گیری و تصمیم ‌ سازی بدنه حاکمیت کشور باشد و روند تولید آن، حفظ و نگهداشت نیروی انسانی متخصص این حوزه و منابع مالی مورد نیاز آن را به ‌‌ طور مستمر و منظم پایش کند تا موجبات تحرک و رونق در بخش ‌ های مختلف اقتصادی، عمرانی و در نهایت ایجاد ثروت ملی و اشتغال پایدار را به ‌ دنبال داشته باشد. با نگاهی به روند تولید اطلاعات پایه زمین ‌ شناسی و اکتشافی در کشور و همچنین وجود نیروی انسانی متخصص در این بخش در 2 دهه اخیر به بروز پدیده ‌ هایی مانند کاهش چشمگیر میزان دانشجویان و دانش ‌ آموختگان رشته ‌ های زمین ‌ شناسی و معدن (همه گرایش ‌ ها)، تعطیلی، غیرفعال شدن، رهاسازی فعالیت یا حتی مهاجرت دسته ‌ جمعی شرکت ‌ های مهندسان مشاور در گرایش ‌ های مرتبط با فعالیت ‌ های بخش حاکمیتی کشور در حوزه زمین ‌ شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی، کندی روند تولید اطلاعات پایه و نیاز روزافزون کشور به این ابزار مغزافزاری برخورد می ‌ کنیم. ظهور این پدیده ‌ ها حاصل ضعف و نگاه نادرست کارشناسی- تخصصی برنامه ‌ ریزان و تصمیم ‌ سازان کشور بوده که نتایجی مانند کاهش سهم بخش معدن در اقتصاد کشور، کمبود مواد اولیه معدنی موردنیاز صنایع، ایجاد زیرساخت ‌ ها و جانمایی ‌ های نادرست عمرانی و عدم ‌ اکتشاف ذخایر و معادن قابل بهره ‌ برداری در کلاس جهانی و همچنین اضمحلال چرخه متخصصان بخش زمین ‌ شناسی، اکتشاف و معدن را به همراه داشته است. بسیاری بر این باورند که اهمیت وجود تولید اطلاعات پایه زمین ‌ شناسی و اکتشافی آورده شود. گفتنی است نمونه ‌ هایی از این دست بسیارند که اگر متخصصان و طراحان برنامه ‌ های کلان معدنی، عمرانی و زیرساختی از اطلاعات موجود آن در زمان خود بهره مناسبی می ‌ بردند شاید امروز شاید تحولات موثرتری در بخش معدن، زیرساخت و عمران کشور می ‌ بودیم. با توجه به برنامه ‌ ها و نیازهای پیش ‌ روی کشور نیازمند تولید اطلاعات جدید مطابق با آخرین روش ‌ های روز برداشت، تجزیه و تحلیل، روش ‌ های نوین آنالیزهای فیزیکی و شیمیایی نمونه ‌ های حاصل از عملیات زمین ‌ شناسی و اکتشاف و در نهایت انتشار منظم، دقیق و گسترده نقشه ‌ های آن هستیم. سازمان زمین ‌ شناسی و اکتشافات معدنی کشور از سال 1400 با انتخاب رسمی مقیاس حاکمیتی یک ‌ پنجاه هزارم در کشور بر مبنای ایندکس نقشه ‌ های ملی، سعی در ایجاد تحول در روند تولید اطلاعات پایه زمین ‌ شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی کشور داشته که در فاز نخست تولید نقشه ‌ های زمین ‌ شناسی، زمین ‌ شناسی اقتصادی، ژئوشیمی و در فاز بعدی نقشه ‌ های زمین ‌ شناسی مهندسی و مخاطرات طبیعی(لایه ‌ های مختلف)، زمین ‌ شناسی دریایی(لایه ‌ های گوناگون)، ژئوتوریسم و... را در دستور کار خود قرار داده است. تعریف طرح تحول زمین ‌ شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی که از مهر 1400 در استان خراسان جنوبی به اجرا درآمد و به ‌ دنبال آن اجرای این طرح در استان ‌ های کردستان، آذربایجان غربی و دیگر استان ‌ های هدف در راستای این سیاست خواهد بود. اجرای این طرح که محصول آن تولید و انتشار اطلاعات جدید و به ‌ روز در حوزه زمین ‌ شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی کشور و به تبع آن ایجاد تحرک و شکوفایی در حوزه معدن، زیرساخت و عمران توسط بخش ‌ های مختلف اقتصادی کشور اعم از دولتی، غیردولتی و تعاونی ‌ هاست، نیازمند همراهی و پشتیبانی هدفمند و مستمر مدیران و تصمیم ‌ سازان کشور برای فراهم آوردن قوانین متناسب با اجرای این تحول، منابع انسانی و مالی موردنیاز اجرای آن خواهد بود که بی ‌ تردید ارزش ‌ افزوده حاصل از آن قابل توصیف نیست و پیامدهای و تحولات مفید و رونق ‌ بخشی به ‌ دنبال خواهد داشت.