فعالیت در بخش معدن و صنایع معدنی در حالت کلی با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. از یک‌سو ورود بازگشت سرمایه در این بخش قطعی نیست و علاوه بر این، فعالیت‌های یادشده اغلب دیربازده هستند. همین موضوعات نیز از جذابیت ورود سرمایه‌های بخش خصوصی به این حوزه می‌کاهد؛ بنابراین بهره‌مندی از بیمه و با هدف به حداقل رساندن ریسک سرمایه‌گذاری، خود عامل تقویت و توسعه سرمایه‌گذاری در این بخش خواهد بود.

در ادامه باید تاکید کرد فعالیت در بخش معدن یا صنایع وابسته به آن خطراتی را برای منابع انسانی شاغل در این حوزه به همراه دارد، در چنین شرایطی می‌توان با بهره‌مندی از انواع پوشش‌های بیمه‌ای، حداقل امکانات را در اختیار افراد قرار داد. با وجود تمام مزیت‌هایی که برای بهره‌مندی از صنعت بیمه یادشده باید اقرار کرد این صنعت در ایران آن‌طور که باید و انتظار می‌رود و همپای صنعت بیمه در سطح بین‌المللی رشد نکرده است. نبود نظارت کافی از سوی بیمه مرکزی و همچنین نبود رقابت میان شرکت‌های بیمه‌گذار مختلف را می‌توان از دلایل اصلی عقب‌ماندگی صنعت بیمه در کشور عنوان کرد.

ضرورت پوشش ریسک

حسن حسینقلی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی عملکرد صنعت بیمه در بخش معدن و صنایع معدنی کشور و تاثیر آن در حمایت از نیروی کار، گفت: نیروی انسانی فعال در بخش معدن از انواع پوشش‌های بیمه‌ای متناسب با سطح فعالیت خود برخوردار هستند. فعالان این حوزه علاوه بر بیمه تامین اجتماعی و بیمه تکمیلی که خدمات درمانی و بازنشستگی و... را به آنها ارائه می‌دهد، بیمه حوادث نیز می‌شوند، چراکه فعالیت در بخش معدن و صنایع وابسته به آن با خطراتی برای نیروی انسانی همراه است. درنتیجه این‌گونه پوشش‌های بیمه‌ای تاثیر بسزایی در حمایت از کارگران دارد. هرچند توجه به اصول ایمنی در اولویت قرار دارد، با این وجود، خطر همواره در کمین است و نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود.

وی افزود: کارخانه نیز از پوشش بیمه شکست و بست مهندسی برخوردار است. این پوشش بیمه‌ای با هدف حمایت از سرمایه ارائه می‌شود و چنانچه اتفاقی برای واحد تولیدی بیفتد، بیمه خسارات ناشی از آن را پرداخت خواهد کرد.

اصلاح نظام بیمه‌ای کشور

رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی اظهارکرد: بسیاری از واحدهای معدنی و صنایع معدنی از انواع پوشش‌های بیمه در راستای حمایت از کارکنان و کسب‌وکار خود استفاده می‌کنند. البته گاه برخی از واحدهای صنعتی فقط به پوشش‌های اجباری و قانونی بیمه اکتفا می‌کنند که در صورت بروز حوادث، کارآیی کافی را ندارند. درنتیجه باید اقرار کرد در این بخش با ضعف روبه‌رو هستیم و بازنگری در پوشش‌های بیمه اجباری برای کارگران فعال در بخش معدن و تولید با توجه به خطرات حاکم بر آن، ضروری به‌نظر می‌رسد.

حسینقلی تاکید کرد: با وجود تلاشی که برای ارتقای ایمنی و جلوگیری از وقوع خطر و حادثه برای کارگران می‌شود، فعالیت در این حوزه با خطراتی همراه است و نمی‌توان منکر این آسیب‌ها شد.

وی در انتقاد به عملکرد صنایع بیمه در ایران گفت: متاسفانه بیمه مرکزی از نظم و هماهنگی لازم برخوردار نیست. در دنیا بیش از ۳۰۰ مورد از انواع پوشش‌های بیمه‌ای ارائه می‌شود اما این پوشش‌ها در ایران به مراتب محدودتر هستند؛ یعنی صنعت بیمه در ایران همپای این صنعت در سطح جهانی رشد نکرده است. در همین حال در پرداخت خسارت به آسیب‌دیدگان نیز نواقصی وجود دارد.

این فعال بخش معدن و صنایع معدنی علت کمبودهای موجود در صنعت بیمه را فراگیر نشدن فرهنگ بهره‌مندی از صنعت بیمه در کشور دانست. به‌علاوه آنکه بیمه مرکزی در انجام وظایف خود کوتاهی می‌کند. نظارت بر شرکت‌های بیمه‌ای که آیا به تعهدات خود به‌درستی عمل می‌کنند یا خیر، بر عهده بیمه مرکزی است. هرچند این نهاد به‌خوبی به این وظیفه خود عمل نمی‌کند؛ بنابراین بازنگری در عملکرد صنعت بیمه ایران و تلاش برای ارتقای و بهبود عملکرد آن ضروری به‌نظر می‌رسد.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی، نبود رقابت کافی میان شرکت‌های بیمه را از دیگر چالش‌های حاکم بر این بخش دانست و افزود: به‌عنوان مثال، بیمه مرکزی سقف رقابت برای ارائه انواع پوشش‌های بیمه‌ای را تعیین می‌کند. در چنین شرایطی، بستری برای رقابت بین شرکت‌های بیمه‌ای وجود ندارد.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر امکان بهره‌مندی از پوشش‌های بیمه‌ای برای تجارت گفت: می‌توان کالایی که از درب کارخانه خارج می‌شود را بیمه کنید. بیمه حمل‌ونقل، آتش‌سوزی، حمل دریایی و... کما اینکه روی تمامی بارنامه‌ها مبلغی با عنوان هزینه بیمه نیز افزوده می‌شود. در همین حال محصول تولیدشده باید براساس نرخ روز بیمه شود. اگر تولیدکننده نرخ یک محصول را کمتر اعلام کند، در صورت ایجاد خطر و خسارت، بیمه نیز هزینه کمتری را بسته به پرداختی حق بیمه، پرداخت خواهد کرد.

وی درباره امکان خرید پوشش‌های بیمه‌ای در سطح جهانی اظهارکرد: امکان بهره‌مندی از این پوشش‌های بیمه‌ای و دریافت خسارت از شرکت‌های فعال در سطح جهانی وجود دارد. تحریم نیز برای شرکت‌های خصوصی و در مسیر استفاده از این بیمه‌ها مشکلی ایجاد نکرده است. البته بیمه‌های خارجی در ایران فعالیت ندارند که نقطه‌ضعفی در این صنعت به‌شمار می‌رود. در واقع تنها امکان بهره‌مندی از پوشش‌های بیمه بین‌المللی برای انتقال کالا در سایر کشورها وجود دارد.

بازنگری در استراتژی‌های صنعت بیمه

سعید برزگر، کارشناس اقتصاد در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی اهمیت و جایگاه صنعت بیمه، اظهارکرد: از بیمه به‌عنوان یکی از ارکان توسعه اقتصادی نام‌برده می‌شود. این صنعت حکم پشتیبان برای صنایع دارد و ریسک‌های گوناگون حاکم بر اقتصاد، تولید و... را به حداقل کاهش می‌دهد.

صنعت بیمه با ایجاد اطمینان خاطر و آرامش نزد کارآفرینان و صاحبان کسب‌وکار در حوزه‌های گوناگون، نقشی بسزا در افزایش تولید و ارتقای سودآوردی دارد.

در همین حال، شرکت‌های بیمه‌ای از سرمایه سپرده‌شده به آنها به‌عنوان منبع مالی سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم استفاده می‌کنند. درنتیجه از عملکرد این صنعت و توسعه آن می‌توان به‌عنوان محرکی برای بهبود شرایط تولید کشور بهره برد.

وی در ادامه گفت: با توجه به امتیازاتی که در بهره‌مندی از صنعت بیمه و اتکا بر توان آن یاد شد و همچنین با توجه به تجارب جهانی، می‌توان ادعا کرد کشورهایی که به اهمیت خدمات واقعی بیمه و نقش جدی و حیاتی آن در رشد و توسعه اقتصادی پی برده‌اند، توانسته‌اند فرصت‌های بسیار ارزنده‌ای در اختیار شهروندان، بازرگانان و صاحبان صنایع خویش قرار دهند و بدین‌ترتیب است که مسیر توسعه اقتصادی و صنعتی آنها هموار می‌شود.

برزگر در ادامه افزود: در طول سال‌های گذشته صنعت بیمه در ایران نیز در مسیر رشد قدم گذاشته، با این وجود همچنان انتقادهای بسیاری نسبت به عملکرد این صنعت در کشور وارد است، تا جایی‌که باید اقرار کرد این صنعت نتوانسته آن‌طور که انتظار می‌رود در روند توسعه اقتصادی کشور اثرگذار باشد. در همین حال، بیمه به شکلی بسیار محدود و خاص ارائه می‌شود. این صنعت در حال‌حاضر فاصله بسیاری با استانداردهای جهانی دارد و بازنگری در شرایط آن ضروری به‌نظر می‌رسد.

وی گفت: تمام کمبودهای یادشده در حالی هستند که بهره‌مندی از این صنعت و ظرفیت‌های آن، زمینه افزایش ثبات مالی را فراهم می‌کند و منجر به کاهش خسارت‌ها می‌شود که به‌منزله ارتقای سطح پس‌انداز است و روند جذب سرمایه را تسهیل می‌کند.

بهره‌مندی از امتیازات این صنعت به‌ویژه در صنایع پرخطر همچون صنایع معدنی اهمیت بیشتری دارد. در حالت عادی، صاحبان کسب‌وکار موظف هستند نیروی انسانی مشغول به کار در مجموعه را بیمه کنند اما در موارد متعددی شاهدیم که این پوشش‌های بیمه‌ای کارآیی لازم را ندارند؛ بنابراین تجدیدنظر در قوانین حاکم بر این حوزه ضروری به‌نظر می‌رسد. پوشش‌های بیمه اجباری باید افزایش یابند و آسیب‌های بیشتری را پوشش دهند.

در همین حال باید نظارت روی عملکرد شرکت‌های بیمه افزایش یابد. این‌‌گونه اقدامات نظارتی، منجر به بهبود عملکرد این مجموعه‌ها خواهد شد و رضایت صاحبان کسب‌وکارها را به‌دنبال دارد.

سخن پایانی

کاهش ریسک و پوشش دادن انواع خطرات حاکم بر روند فعالیت کسب‌وکارها، مهم‌ترین وظیفه صنعت بیمه است. صنعت بیمه نقشی ویژه و اثرگذار در کاهش فشارهای اقتصادی بازی و ازاین‌رو جذب سرمایه را تسهیل می‌کند.

این صنعت حتی در مواردی می‌تواند فرصتی برای توسعه اقتصادی ایجاد کند. اهمیت و جایگاه صنعت بیمه به‌قدری قابل‌توجه است که به‌عنوان یک مولفه اقتصادی، نقش مهمی در اقتصاد کشورها بر عهده دارد، تاجایی که هرچه سهم صنعت بیمه در تولید ناخالص بیشتر باشد، آن کشور پیشرفته‌تر است. با وجود دلایلی که برای توسعه صنعت بیمه یاد می‌شود اما این صنعت در کشور ما هنوز رشد کافی ندارد.

انتقادات بسیاری به عملکرد صنعت بیمه کشور وارد است. این صنعت همپای شرکت‌های بیمه خارجی رشد نداشته است. بنابراین بازنگری در شرایط صنعت بیمه کشور ضروری به‌نظر می‌رسد.