چالش جدی در صادرات انرژی

براساس آمار بانک مرکزی، در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۲ به رشد ۴.۷ درصد اقتصادی دست یافتیم. براساس این گزارش، رشد اقتصادی کشور در ۶ ماه اول سال ۱۴۰۲ «با احتساب نفت» و «بدون احتساب نفت» نسبت به دوره مشابه سال قبل به‌ترتیب با افزایش ۴.۷ و ۳.۶ درصدی همراه شده است. همچنین، طبق اعلام مرکز آمار، بزرگ‌ترین و بیشترین رشد اقتصادی بخش‌های مختلف اقتصاد، در بخش تولید و تجارت نفت و گاز رقم خورده، به‌طوری که بیش از ۲۰ درصد رشد اقتصادی را این بخش به خود اختصاص داده و باعث شده است که رشد اقتصادی کشور در مجموع به 8 درصد برسد، در واقع، بخش نفت و گاز ایران به‌عنوان پیشران اقتصادی کشور با سیاست و دیپلماسی فعال انرژی دولت سیزدهم، نقش بسیار کلیدی و پررنگی در تحقق این مهم داشته است.یکی از رویکردهای کلیدی دولت سیزدهم در تبدیل شدن به پیشران رشد اقتصادی کشور، توجه و تمرکز بر خنثی‌سازی حداکثری تحریم‌ها با بازطراحی تجارت انرژی بوده که علاوه بر توسعه تجارت منطقه‌ای گاز، توانسته بازارهای متنوعی برای نفت خام ایران ایجاد کند. همچنین، با اقدامات انجام‌گرفته در حوزه تولید و استخراج نفت و گاز تولید نفت به بیش از ۳.۴ میلیون بشکه در روز رسیده است. باتوجه به موارد یادشده، تاثیر صنعت نفت بر رشد اقتصادی بر کسی پوشیده نیست.افزایش تولید نفت در دورانی که کشور از سوی غرب تحریم شده، اقدامی هوشمندانه و البته هزینه‌بر است، چراکه محدودیت‌های ناشی از تحریم، استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا را ناممکن کرده است و بومی‌سازی تجهیزات با صرف هزینه‌های بالاتری همراه خواهد بود.

در حال ‌حاضر دولت سیزدهم برنامه‌های ویژه‌ای برای افزایش تولید روزانه نفت خام دارد و تاحدودی توانسته است با سرمایه‌گذاری‌های کلان، اقدامات موثری انجام دهد. این سرمایه‌گذاری رشد ۶۰ درصدی متراژ حفاری در این دوره را در پی داشته و دولت موفق به افزایش ۸۰ درصدی سرعت حفاری‌ شده و سرعت حفاری از ۱۰.۵متر در روز به ۱۸.۲ متر در روز رسیده است.اما باوجود افزایش تولید نفت باید با تمرکز بر افزایش صادرات به بازارهای جدید برای فروش نفت دست پیدا کنیم. اکنون تحریم‌های امریکا حتی فروش نفت به مشتری‌های قدیمی مثل چین را هم با مشکل روبه‌رو کرده است که ضرورت دارد مسئولان با برنامه‌ریزی برای حل چنین چالش‌هایی ورود کنند، چراکه اقتصاد ما وابستگی زیادی به درآمدهای نفتی دارد و ممکن است در آینده نزدیک با مشکلات بیشتری روبه‌رو شویم.بنابراین باید تمام برنامه‌ریزی‌ها برای احیای بازارهای جهانی فروش نفت انجام شود و در کنار افزایش تولید، نگاهی هم به رفع تحریم‌های موجود صورت گیرد.از سوی دیگر، با ناترازی گاز در فصل سرد سال روبه‌رو هستیم. ذخیره‌سازی منابع گازی برای روزهایی که با کمبود انرژی مواجه هستیم، اقدامی سودمندی است. روزهای بسیار سرد و زیر صفر که استفاده از منابع انرژی در کشور به نقطه اوج خود می‌رسد، در نهایت ۴۵ روز است که در این روزها بیشترین قطعی گاز در صنایع رخ می‌دهد و بخش خانگی از این موضوع مصون است.مصرف گاز در سایر فصل‌ها در نقطه اوج قرار ندارد که این موضوع، فرصت بسیار مناسبی را برای انباشت و ذخیره گاز در کشور مهیا می‌کند. این اقدام می‌تواند به‌راحتی در روزهای سرد سال به کمک کشور بیاید و بخش زیادی از این کسری گاز را جبران کند.

تمامی این اقدامات نیاز به آینده‌نگری و برنامه‌ریزی از سوی مدیران و مسئولان کشوری دارد و چنین بحران‌هایی را نمی‌توان طی چند روز حل‌وفصل کرد. اکنون اگر برای سرمای سال آینده اقدامی انجام نگیرد، تمامی مشکلاتی که در حوزه انرژی برای ما پیش آمد، دوباره تکرار می‌شود و کاری از پیش نمی‌رود.به‌صورت‌کلی، انتقال و صادرات گاز به کشورهای دیگر موضوع چالش‌برانگیزی است. کشور در بحث تامین گاز مشکل خاصی ندارد و می‌تواند در روز چیزی در حدود یک‌میلیون مترمکعب گاز تولید کند و به‌غیراز ماه‌های سرد و پرمصرف سال، مشکلی از این بابت ندارد؛ اما موضوعی که باید موردتوجه قرار بگیرد، بحث انتقال گاز و استفاده از تکنولوژی به‌روز برای این اقدام است که بسیار وقت‌گیر و پرهزینه است و نیاز به توسعه زیرساخت‌ها دارد.صادرات انرژی نیاز به تقویت زیرساخت‌های مختلفی دارد که کشور باید با تکنولوژی‌های به‌روز به آنها دست پیدا کند و تا زمانی که تحریم‌های غرب ادامه دارد، این موضوع بسیار دشوار است و وقت و هزینه زیادی را طلب می‌کند، همچنین پیدا کردن مشتری‌های جدید برای صادرات انرژی به این موضوع گره‌خورده است و تا زمانی که این چالش‌ها حل نشوند، صادرات نفت و گاز به کشورهای دیگر شدنی نیست.