کارشناسان بازار سرمایه معتقدند تاثیر این مذاکرات بر بازار بورس در بلندمدت بیشتر نمایان می‌شود. در همین حال تاکید دارند بازار سرمایه طی ماه‌های گذشته با چالش‌های جدی در مسیر فعالیت خود روبه‌رو بوده است. این‌گونه مشکلات به‌قدری بازار سرمایه را در سراشیبی سقوط قرار داده‌اند که دیگر نتایج دور نخست مذاکرات، در رده آخرین ریسک‌های این بازار عمل می‌کنند. به‌ویژه آنکه سقوط قابل‌توجه شاخص بازار طی ماه‌های اخیر همزمان با افزایش چشمگیر بهای کامودیتی‌ها در بازارهای بین‌المللی و حتی افزایش نرخ ارز در بازار داخلی همراه شده، یعنی این روند ریزشی فراتر از انتظارها بوده است.

البته سناریوهای متفاوتی از نتیجه‌بخش بودن یا نبودن مذاکرات برجام و تاثیر آن بر بازار سرمایه و عملکرد شرکت‌های فعال در این بخش منتشر می‌شود اما در حالت کلی باید اقرار کرد نتیجه‌بخش بودن این مذاکرات در میان‌مدت و بلندمدت به نفع اقتصاد کشور خواهد بود.

فاصله تا نتایج نهایی مذاکرات

به نتیجه رسیدن مذاکرات برجام و حذف تحریم به‌منزله بهبود در شرایط اقتصادی و امکانی برای کنترل نرخ ارز است، چراکه میزان صادرات نفت ایران به‌مراتب افزایش خواهد یافت. امکانی برای آزادسازی منابع مالی بلوکه‌شده ایران فراهم می‌شود. در همین حال، شاهد تسهیل حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور خواهیم بود و نقل‌وانتقال پول میان ایران با سایر کشورها تسهیل می‌شود. 

بسیاری از کارشناسان اقتصاد برآورد می‌کنند در صورت به نتیجه رسیدن برجام امکانی برای تثبیت بهای دلار در محدوده کنونی فراهم می‌شود اما هر نتیجه منفی از مذاکرات وین به رشد بهای ارز در بازار داخلی منتهی خواهد شد.اما نباید به اثرگذاری جدی نتایج مذاکرات به‌ویژه در سطح کنونی بر بازار سرمایه امید داشته باشیم، چراکه به اعتقاد فعالان بورسی، این بازار در ماه‌های گذشته، اصلاح قابل‌توجهی را پشت‌سر گذاشته است. به‌ویژه آنکه این اصلاح با رشد نرخ کامودیتی‌ها در بازار جهانی و بهبود سودآوری بسیاری از شرکت‌های بورسی همراه شده است. اما بدون تردید با از بین رفتن ابهامات پیش‌رو در مسیر مذاکرات وین، بازار سرمایه نیز واکنش مناسبی را به شرایط نشان خواهد داد.

اغلب کارشناسان اقتصاد بر افزایش نرخ دلار در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات وین توافق دارند. در همین حال تاکید می‌شود این رشد در کوتاه‌مدت سودآوری هرچه بیشتر شرکت‌ها صادرات‌محور را به‌دنبال خواهد داشت. درنتیجه می‌توان به سبزپوشی نماد این واحدها در بازار سرمایه امید داشته باشیم. با این وجود باید تاکید کرد تحریم در طول سال‌های گذشته هزینه‌های مضاعفی را به صنایع تحمیل کرده است. 

شرکت‌های خارجی به‌دلیل ریسک دور زدن تحریم‌ها، محصولات تولیدشده از سوی شرکت‌های ایرانی را ارزان خریداری می‌کنند. البته این ضرر با افزایش بهای ارز در بازار داخلی پوشش داده می‌شود اما برداشته شدن تحریم، درنهایت به ثبات هرچه بیشتر اقتصاد و تسهیل حضور محصولات ایرانی در بازار جهانی کمک و واردات فناوری، ماشین‌آلات و قطعات یدکی را تسهیل می‌کند؛ بنابراین سودآوری صنایع در بلندمدت تضمین می‌شود.

بازار سرمایه متاثر از سیاست‌های داخلی

ابراهیم نوایی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت و در پاسخ به سوالی مبنی بر تاثیر دور جدید مذاکرات وین بر بازار سرمایه اظهارکرد: بسیاری از شرکت‌های فعال در بازار سرمایه در حال‌حاضر در ارزنده‌ترین حالت خود قرار دارند، هرچند شاخص‌ها این ارزندگی را نشان نمی‌دهد. در چنین شرایطی، حتی سیگنال‌های منفی از روند مذاکرات وین، شرایط بازار سرمایه را بیش از این منفی نخواهد کرد.

این فعال بازار سرمایه در ادامه تاکید کرد: وضعیت بازار سرمایه از متغیرهای کلان اقتصادی کشور و عملکرد سیاست‌گذاران تاثیر می‌گیرد. عملکرد بورس در یک سال گذشته و تحت‌تاثیر ابهام در سیاست‌های اقتصادی یا بخشی‌نگری در سیاست‌گذاری از سوی مسئولان به‌شدت منفی شده است. بلاتکلیفی در روند تدوین سیاست‌های اقتصادی داخلی، نامشخص بودن شرایط بودجه، نبود دورنمایی روشن از سیاست‌های اقتصادی دولت سیزدهم و همچنین نبود اجماع میان سیاست‌گذاران اقتصادی، همگی عملکرد بازار بورس را منفی می‌کنند. 

وی افزود: با این وجود، چنانچه نتیجه ملموس و مثبتی از دور نخست مذاکرات احیای برجام حاصل می‌شد، می‌توانستیم به پشتوانه آن، چند روزی شاهد مثبت بودن بازار سرمایه هم باشیم. اما بدون تردید این روند مثبت آن‌قدرها هم دوام نمی‌آورد، چراکه درحالت کلی باید اذعان کرد سایه بلاتکلیفی‌های داخلی به‌مراتب بیش‌ از تحریم‌ها بر بازار سرمایه اثرگذار است.

نوایی در پاسخ به سوالی مبنی بر تاثیر به نتیجه نرسیدن برجام و به‌دنبال آن افزایش بهای دلار در بازار داخلی و در ادامه تداوم سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور و احتمال بهبود روند این مجموعه‌ها در بازار سرمایه، گفت: بالا رفتن نرخ ارز شاید برای مدت کوتاهی سودآوری شرکت‌ها را افزایش دهد اما این تمام ماجرا نیست و در بلندمدت شرایط تغییر می‌کند، چراکه با تداوم تحریم‌ها، چالش‌های نقل‌وانتقال ارز، روز به روز بیشتر می‌شوند.

در همین حال، شرکت‌هایی که محصول صادرآینده تولید می‌کنند، در بازاریابی با چالشی جدی روبه‌رو خواهند شد. محدود شدن طرف‌های خارجی و خریداران محصولات تولیدشده در ایران از دیگر نتایج تداوم تحریم‌هاست و در حالت کلی رفع تحریم‌ها، به نفع اقتصاد کشور خواهد بود.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: روشن نبودن دورنمای بازار و بی‌اعتمادی به روزهای آینده، بزرگ‌ترین آسیب را به بازار سرمایه وارد می‌کند و مانع رشد شاخص تا حد انتظار می‌شود. 

تا زمانی‌که شفافیت سیاست‌ها چه از بعد اقتصاد داخلی و چه از بعد نتیجه مذاکرات روشن نشود، نمی‌توان به آینده بازار امید داشت و تا زمانی‌که نتیجه دور جدید مذاکرات برجام روشن نشود، نمی‌توان به‌درستی دراین‌باره نظر داد.

وی در پایان تاکید کرد: با وجود تمام ابهاماتی که بر روند بازار سرمایه سایه افکنده، باید اقرار کرد این حوزه از ظرفیت ویژه‌ای برای سرمایه‌گذاری برخوردار است. چنانچه سایه ابهامات از این بازار رفع شود، شاهد بهبود شرایط و رشد عملکردی این بازار خواهیم بود.

بورس منتظر شفافیت

امید پورمحمود، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت درباره بر اثرات دور نخست مذاکرات برجامی بر بازار سرمایه، اظهارکرد: مذاکرات وین در روزهای نخست هفته، اثر مستقیم و جدی بر بازار سرمایه نداشته است. البته تغییر نرخ دلار می‌تواند در روزهای آینده بر عملکرد بازار سرمایه نیز تاثیرگذار باشد. در واقع انتظار داریم بازار بورس نسبت به رشد بهای دلار در روزهای ابتدایی هفته جاری و پس از پایان دور نخست مذاکرات احیای برجام و عبور از کانال ۳۰ هزار تومانی در بازار آزاد، با تاخیر چند روزه واکنش نشان دهد؛ بنابراین رشد شاخص در روزهای آینده دور از انتظار نیست.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه تاکید کرد: چالش‌های حاکم بر عملکرد بازار سرمایه از مسائل دیگری نشأت می‌گیرد. در حال‌حاضر، هاله‌ای از ابهام روی سیاست‌های اقتصادی کشور سایه افکنده و همین موضوع عملکرد بازار سرمایه را تحت‌تاثیر قرار داده است. در همین حال، سیاست‌های بازار مالی نیز بر ضرر بازار بورس تمام می‌شود و تا زمانی‌که سود بین‌بانکی بیش از ۲۰ درصد است، نباید منتظر رونق گرفتن بازار سرمایه باشیم.

با این وجود در موقعیت کنونی، اغلب شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه، موقعیت عملکردی خوبی دارند. تولید و سودآوری این شرکت‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایش یافته و در چنین شرایطی، ارتقای شاخص بورس منطقی است.

پورمحمود در پاسخ به سوالی مبنی بر تاثیر به نتیجه رسیدن یا نرسیدن مذاکرات برجام بر بازار سرمایه، گفت: شرکت‌های فعال در بازار سرمایه بسته به عملکردشان به دو شکل متفاوت، تحت‌تاثیر نتایج مذاکرات برجامی قرار می‌گیرند. شرکت‌هایی که فعالیت‌شان ریالی است، با به نتیجه رسیدن برجام سود می‌کنند، چراکه با برداشته شدن تحریم‌ها، مسیر واردات تسهیل و حتی ارزان خواهد شد و بدین‌ترتیب هزینه تمام‌شده تولید آنها کاهش می‌یابد یا در حالت کلی، کاهش نرخ ارز به نفع چنین مجموعه‌هایی خواهد بود.

وی گفت: در حالت کلی، افزایش نرخ دلار، به ارتقای سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور منجر خواهد شد. سیگنال منفی از مذاکرات برجام با توجه به تاثیری که بر افزایش نرخ ارز دارد، باعث ارتقای سودآوری این شرکت‌ها می‌شود. هرچند باید اذعان کرد این سودآوری، کوتاه‌مدت است. در واقع رفع محدودیت‌های کنونی در روابط و تعاملات جهانی، درنهایت به نفع توسعه اقتصادی کشور خواهد بود؛ یعنی احیای مجدد برجام درنهایت به نفع تمام شرکت‌های فعال در بازار سرمایه است.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: در چنین شرایطی دروازه‌های جهانی به روی ما گشوده و امکان توسعه صادرات بیش‌ازپیش فراهم می‌شود. حضور سرمایه‌گذاران تسهیل خواهد شد و در مجموع، شرایط مثبت‌تری در انتظار صنایع خواهد بود.

پورمحمود در پیش‌بینی شرایط بازار سرمایه تا پایان سال، گفت: بازار بورس طی ماه‌های اخیر روزهای منفی را پشت‌سر گذاشته و با توجه به شرایط، انتظار می‌رود این روند منفی تا پایان آذر ادامه داشته باشد اما دورنمای این بازار در فصل زمستان مثبت ارزیابی می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه اظهارکرد: در حال‌حاضر بسیاری از شرکت‌های فعال در بازار سرمایه، به کف ارزشی خود رسیده‌اند، بنابراین شرایط برای تغییر مسیر و بازگشت مجدد صنایع به رونق فراهم شده است. در همین حال باید تاکید کرد دولت به‌طور مرتب از طرح‌هایی مانند فروش اموال مازاد دولتی سخن به میان می‌آورد. البته این طرح فقط در شرایطی اجرایی می‌شود که رونق به بازار سرمایه بازگردد.

سخن پایانی

از مجموع موارد یادشده می‌توان این‌طور برداشت کرد که بازار بورس طی ماه‌های گذشته و به بیانی دقیق‌تر از سال گذشته تاکنون تحت‌تاثیر سیاست‌های اشتباه با ضرر قابل‌توجهی روبه‌رو شده است. افت قابل‌توجه شاخص بازار و از بین رفتن سرمایه‌های مردم حاصل سیاست‌گذاری اشتباه بوده است.

تاجایی‌که در حال‌حاضر با وجود اینکه بسیاری از شرکت‌های بورسی در ارزنده‌ترین شرایط خود قرار دارند و عملکرد مثبتی را از خود به نمایش گذاشته‌اند اما همچنان با جایگاه واقعی خود در بازار سرمایه فاصله دارند؛ بنابراین بازار سرمایه در موقعیت کنونی نسبت به مذاکرات وین، کندتر از سایر بازارها واکنش نشان می‌دهد. با این وجود، در حالت کلی باید اعتراف کرد رفع تحریم‌ها در میان‌مدت به نفع اقتصاد کشور خواهد بود و بازار سرمایه نیز از نتایج آن متاثر خواهد شد.