وضعیت فرونشست زمین در بسیاری از مناطق و دشت‌های کشور به مرحله بحرانی رسیده، به صورتی که پدیده فرونشست به‌جز استان گیلان، تمام مناطق کشور را درگیر کرده است. عمق این پدیده از دشت‌های کشور گذشته و در استان‌های تهران، اصفهان، فارس و خوزستان به مناطق مسکونی نیز خسارت‌های جدی وارد کرده است.

استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی بیشترین نقش را در افزایش نرخ فرونشست داشته و در واقع مهار فرونشست در گرو بازیابی آبخوان‌های زیرزمینی است؛ بنابراین اگر بتوانیم در کوتاه‌مدت از سرعت توسعه فرونشست جلوگیری کنیم و آب را برای تعادل‌بخشی آبخوان‌ها اختصاص دهیم، می‌توانیم امیدوار باشیم که بتوانیم وضعیت فرونشست‌ها را مدیریت کنیم.

لازم به گفتن است که در برخی مناطق کشور کاهش نرخ فرونشست به ثبت رسیده اما ممکن است این مورد به معنای «مرگ آبخوان» در آن منطقه باشد و به این معنی است که در عمل، دیگر آبی یا آبخوانی باقی نمانده تا مورد بهره‌برداری قرار دهیم و انتظار داشته باشیم نرخ فرونشست افزایش یابد. بنابراین و به‌ویژه با توجه به اینکه هیچ اقدامی برای مدیریت بحران آب و فرونشست در کشور به وقوع نپیوسته، این کاهش، نمی‌تواند نکته مثبتی باشد.

با توسعه پدیده فرونشست و تداوم آن، آبخوان‌ها نابود خواهند شد و زمانی که مرگ آبخوان اتفاق می‌افتد، دیگر بازگشتی برای آن وجود ندارد و آن منطقه با مرگ طبیعی مواجه خواهد شد. مرگ طبیعی به این معنی است که دیگر هیچ موجودی و به هیچ‌وجه قادر به حیات در آن منطقه نیست.

هرچند هنوز از دشت‌های ما به‌طور ۱۰۰ درصد دچار مرگ آبخوان نشده‌اند اما با ادامه این روند قطعا در آینده‌ای بسیار نزدیک شاهد این اتفاق در ایران خواهیم بود.

بنابراین با تداوم این وضعیت و بی‌توجهی مسئولان، بسیاری از آبخوان‌های کشور نابود خواهد شد و در پی آن مناطق گوناگون کشور یکی پس از دیگری غیرقابل زیست خواهد شد. این موضوع منجر به مهاجرت‌های غیر قابل کنترل و افزایش حاشیه‌نشینی خواهد شد و افزایش فقر و بیکاری و جرم و جنایت و خشونت را به‌دنبال خواهد داشت.

اساسی‌ترین راهکار مقابله با فرونشست زمین، کاهش برداشت آب است. عده‌ای از کارشناسان معتقدند باید در سیاست‌گذاری‌های جدید تغییراتی ایجاد کنیم که در مجموع مصارف‌مان، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد صرفه‌جویی داشته باشیم تا بتوانیم بحران آب کشور و به‌دنبال آن معضل فرونشست را حل کنیم. در همین راستا تاکید دارند یک راهکار این است که دولت مازاد آب کشاورزان را خریداری و از حقابه آن در جای دیگری استفاده کند و به این شکل مصرف آب کمتر و کشاورزی هدف‌دار شود. برخی دیگر از کارشناسان، از اصلاح الگوی کشت، افزایش راندمان مصرف، توسعه بازار آب، دریافت واقعی قیمت آب، هوشمندسازی و تجهیز چاه‌های برداشت آب به کنتور، مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز و جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز و موارد دیگری از این‌دست اشاره می‌کنند.

اما به‌دلیل اینکه در ایران تاکنون توجه لازم به اشتغال غیرآب‌محور نشده، متاسفانه وابستگی شدید به کشاورزی و برداشت‌های مجاز و غیرمجاز همچنان وجود دارد و عملا امکان اجرای راهکارهای یادشده فراهم نیست.

این در حالی است که وضعیت بحران آب در ایران به مرز ورشکستگی آبی رسیده و از این بابت این راهکارها کافی نیستند و باعث کاهش سرعت وقوع فرونشست نخواهد شد.

تنها راهکاری که می‌تواند هم در کوتاه‌مدت و هم بلندمدت موثر واقع شود، اصلاح سیاست‌های کلان حاکمیتی برای تعامل با جهان و برداشتن تحریم‌هاست تا امکان بهره‌برداری از ظرفیت‌‌های فراوان کشور برای ایجاد اشتغال پایدار غیرآب‌محور مانند توسعه صنایع، معادن، تجارت و گردشگری تا امکان کاهش مصرف آب و بازگشت آب به طبیعت فراهم شود.