آخرین گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در اردیبهشت امسال، نرخ تورم نقطه به نقطه به ۵۴.۶ درصدی رسیده است. این یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین باید ۵۴.۶ درصد بیش از اردیبهشت ۱۴۰۱ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کنند. تورم نقطه به نقطه در میانه بهار امسال در مقایسه با فروردین، کاهش ۰.۹ واحد درصدی داشته است. منظور از تورم نقطه به نقطه، درصد تغییر عدد شاخص نرخ نسبت به ماه مشابه در سال گذشته است. بررسی آمارها نشان می‌دهند که بیشترین فشار تورمی کشور به دو دهک اول وارد شده و دهک‌های هفتم تا نهم، به نسبت دیگر اقشار جامعه، با تورمی کمتر مواجه شده‌اند.

از سوی دیگر، در ماه مذکور، تورم ماهانه به ۲.۸ رسید. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» ۲.۶ درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ۲.۸ درصد رسیده است. در اردیبهشت، تورم سالانه به ۴۹.۱ درصد رسیده که نسبت به گزارش مربوط به فروردین افزایش ۱.۵ درصدی داشته است. باید توجه داشت که همچنان نرخ تورم نقطه‌‌ای بیش از تورم سالانه است و به احتمال فراوان در ماه‌های آینده هم شاخص تورم سالانه افزایش خواهد یافت. با این حال، نرخ ۴۹.۱ درصدی، یک رکورد محسوب می‌شود. تاکنون بالاترین نرخ تورم سال‌های پس از انقلاب به سال ۷۴ با تورم ۴۹.۴ درصدی اختصاص داشته ولی نرخ تورم سال ۷۴ را بانک مرکزی اعلام کرده است. آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی همواره حدود ۱۰ درصد بیش از ارقام مشابه مرکز آمار است. به این ترتیب گرچه همین امروز نمی‌توانیم رسما از رکوردشکنی تورمی صحبت کنیم ولی ظرف یکی دو ماه آینده، چنین چیزی را می‌توان با استناد به ارقام مرکز آمار، عنوان کرد.

تورم سالانه کشور هم در ماه‌های گذشته به شکل فزاینده رو به رشد بوده که نشان می‌دهد تا زمانیکه این شاخص و نرخ تورم نقطه به نقطه به یک توازن نسبی نرسند، رویه فعلی ادامه خواهد داشت. در بخش تورم سالانه هم، جهش قیمتی در بخش خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها بیش از بخش کالاهای غیرخوراکی و خدمات است؛ به‌نحوی که تورم خوراکی‌ها در اردیبهشت به نزدیک ۷۵ درصد رسیده ولی تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات ۳۸ درصد اعلام شده است. ضمن اینکه تورم در مناطق روستایی شدتی بیش از مناطق شهری دارد؛ تورم سالانه شهری در اردیبهشت امسال با افزایش ۱.۵ درصدی نسبت به فروردین به ۴۸.۲ درصد رسیده و همزمان با آن، نرخ تورم خانوارهای روستایی را ۵۴.۵ درصد اعلام کرده‌اند.

بررسی ارقام تورم نقطه‌ای نشان می‌دهد که در اردیبهشت امسال، در میان گروه‌های مختلف هزینه‌ای، بیشترین تورم را هتل و رستوران با نرخ ۸۴ درصدی داشته‌اند. پس از آن تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با تورم ۷۶.۱ درصدی قرار دارد. با این همه هزینه‌های مربوط به رستوران و هتل از سبد هزینه‌ای اقشار فرودست حذف شدنی هستند ولی هزینه خوراکی‌ها، قابل چشم‌پوشی نیستند. به ویژه آن‌که آمارها نشان می‌دهند خوراکی‌ها و مسکن به‌تنهایی بیش از ۸۰ درصد بودجه خانوارهای دهک اول را تشکیل می‌دهند. پس هر تغییری در نرخ این دو بخش، به شکل مستقیم معیشت مزدبگیران و فرودستان را دستخوش تغییراتی جدی خواهد کرد. در میان خوراکی‌ها، بیشترین تورم به گروه روغن‌ها و چربی‌ها با نرخ ۲۰۲ درصدی تعلق می‌گیرد. دلیل افزایش روغن، حذف ارز ترجیحی در سال گذشته بود. در آن زمان مسئولان دولتی قول دادند که حذف ارز ترجیحی فقط نرخ چند قلم کالا را متاثر کند که در عمل چنین نشد و تقریبا نرخ همه کالاها و خدمات افزایش یافت و همچنان تورم گروه روغن‌ها ۳ رقمی است. نرخ تورم گوشت قرمز و ماکیان هم نسبت به اردیبهشت ۱۴۰۱ افزایش ۱۲۲ درصدی را تجربه کرده است.

تورم ماهانه کمتر از ۳درصد شد

همانطور که گفته شد، نرخ تورم ماهانه در پایان اردیبهشت امسال را ۲.۸ درصد گزارش کرده‌اند. این رقم گرچه کمترین نرخ تورم ماهانه از آذرماه سال گذشته تاکنون بوده ولی همچنان نشان‌دهنده وجود جهش‌های قیمتی در کشور است. اگر تورم ماهانه کشور برای یک سال پی در پی، به ۳ درصد برسد، در پایان آن سال نرخ تورم سالانه بیش از ۴۰ درصد خواهد بود. به این اعتبار می‌توان گفت که گرچه از شدت تورم ماهانه کاسته شده ولی همچنان این نرخ به اندازه میانگین تورمی در دو سال گذشته بوده است. تورم فزاینده ماهانه که از دی‌ سال ۱۴۰۱ بیش از ۳ درصد بوده سبب شد تا در کمتر از ۶ ماه نرخ تورم نقطه به نقطه ۱۰ درصد افزایش یابد و به حدود ۵۵ درصد برسد. ضمن اینکه در همین مدت زمانی نسبتا کوتاه، نرخ تورم میانگین سالانه هم از ۴۰.۲ درصد به حدود ۵۰ درصد رسیده است.

ضریب اهمیت غذا و مسکن برای فرودستان به ۸۲ درصد رسید

جزئیات گزارش اخیر مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که گرچه سهم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در سبد معیشت سه دهک پایینی جامعه، بیش از ۴۰ درصد است ولی تورمی که فرودستان در این بخش حس می‌کنند بیش از دهک‌های دیگر است؛ به‌نحوی که تورم خوراکی‌ها برای دهک اول جامعه به بیش از ۸۰ درصد هم رسیده است. منظور از سهم هر بخش در سبد معیشت خانوار یا ضریب اهمیت، میزان هزینه میانگین افراد یک دهک یا یک جامعه برای تهیه یک کالا است. برمبنای گزارش اخیر مرکز آمار ایران، خوراکی‌ها سهمی بیش از ۴۲ درصدی از کل هزینه‌های خانوارهای دهک اول و دهم کشور دارد. به طور مثال در دهک اول، ضریب اهمیت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به ۴۱.۳۵ رسیده که سنگین‌ترین بخش سبد معیشت افراد دهک اول را به خود اختصاص داده است. پس از خوراکی‌ها، مسکن با ۳۹.۱۴ درصد هزینه‌های خانوارهای فرودست را تشکیل می‌دهد. سهم بهداشت و درمان بر فقیرترین بخش جامعه ایران به ۴.۲ درصد می‌رسد و لوازم خانگی و حمل‌ونقل نیز سهمی کمتر از ۴ درصدی را به خود اختصاص می‌دهند. بر مبنای این ارقام می‌توان گفت ۸۲ درصد هزینه دهک‌های فقیر کشور برای تامین غذا و مسکن هزینه می‌شود و سهم کالاهای مهمی چون پوشاک و کفش به ۱.۱ کاهش یافته است.

ارقام گزارش اخیر مرکز آمار به روشنی از وجود فاصله معنادار در سبد معیشتی اقشار مختلف بر مبنای طبقه اقتصادی خبر می‌دهد. مثلا دهک فقیر در حالی تنها ۰.۱۵ درصد از درآمدهایش را در بخش آموزش هزینه می‌کند که این رقم برای ثروتمندان دهک به ۱.۴۶ می‌رسد.