بستر جریان‌سازی و سیاست‌گذاری
در دنیای کنونی علم روابط‌عمومی از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. واحد روابط‌عمومی وظیفه برقراری ارتباط میان، درون و بیرون یک سازمان را برعهده دارد. باوجودی که این تخصص در عصر حاضر از امتیازات ویژه‌ای برخوردار است، اما هنوز آن‌طور که باید در کشور ما موردتوجه قرار نگرفته است.
روابط‌عمومی‌ها پلی میان سازمان‌ها و مخاطبان می‌سازند و براساس آن، سیاست‌ها، برنامه‌ها و عملکردهای سازمان را به مخاطبان منتقل می‌کنند. روابط‌عمومی و رسانه از هم جدا نیستند و حتی درهم‌تنیده شده‌اند. در واقع روابط‌عمومی‌ها از ابزارهای رسانه‌ای استفاده می‌کنند. متخصصان حوزه روابط‌عمومی می‌توانند از ظرفیت‌های رسانه برای ارتقای شفافیت و از بین بردن شکاف میان صنعت و جامعه استفاده کنند. این تعامل به‌بیان مشکلات و چالش‌های صنعت و انتقال آن به تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران کمک می‌کند. در نتیجه اگر سطحی از پذیرش خطا از سوی مسئولان وجود داشته باشد، زمینه بهبود شرایط فراهم خواهد شد.
تلاش برای تعامل با سیاست‌گذاران
آنوش رحام، فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با اظهار کرد: روابط‌عمومی‌ها ارتباطات یک دستگاه یا نهاد را با ذی‌نفعان و سیاست‌گذاران، برقرار می‌کنند. انجمن‌ها تشکل‌هایی مردم‌نهاد هستند. تشکل‌های تخصصی با هدف برقراری ارتباط و تعامل میان اعضای یک صنف با سیاست‌گذاران و اثرگذاری بر تصمیمات دولتمردان ایجاد می‌شوند. حال بسته به عملکرد این تشکل‌ها در حوزه روابط‌عمومی، دستاوردهایی برای آنها حاصل می‌شود.وی گفت: بخش بزرگی از کارکرد تشکل‌های تخصصی به‌ویژه در حوزه صنعت و تولید، برقراری ارتباط با دستگاه‌های حاکمیتی و دولتی است.
رحام افزود: در سال‌های اخیر فعالیت در حوزه روابط‌عمومی در دنیا پیشرفت قابل‌توجهی داشته است. بر همین اساس نیز انتظار می‌رود تشکل‌ها از ظرفیت‌های این بخش برای رفع مشکلات و دغدغه‌های خود بهره بگیرند. به‌بیان دیگر، روابط‌عمومی بستری برای اثرگذاری بر حاکمیت ایجاد می‌کند.این فعال صنعت فولاد خاطرنشان کرد: مهم‌ترین نقش تشکل‌ها اثرگذاری بر سیاست‌گذاران و برقراری ارتباط است، به‌این‌ترتیب نقش و جایگاه روابط‌عمومی نیز در این میان، موضوعیت پیدا می‌کند، اما متاسفانه در کشور ما جایگاه روابط‌عمومی به نصب پوستر، پرچم و همچنین انتشار بولتن، تقلیل یافته است.
رحام گفت: در دنیای کنونی موضوع ارتباطات و فعالیت روابط‌عمومی، گسترش قابل‌توجهی یافته است، کمااینکه کشوری همچون عربستان در سال‌های اخیر با تکیه بر بستر ارتباطات و توسعه اطلاع‌رسانی، مزیت‌های خود را به دنیا معرفی کرده است. این دست اقدامات در نهایت، به جذب سرمایه خارجی به این کشور منتهی می‌شود.وی افزود: بخش روابط‌عمومی تشکل‌ها با رسانه‌ها ارتباط مستقیم دارد. در واقع تشکل‌ها از ظرفیت رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری برای اطلاع‌رسانی و حتی جریان‌سازی استفاده می‌کنند، اما باید تاکید کرد که فعالان صنعتی و تولیدکنندگان با الفبای ارتباطات و رسانه آشنا نیستند، در نتیجه نیاز به حضور افراد کاربلدی دارند که سوای توجه به تولید و شاخصه‌های آن، ارتباط موثری را با رسانه‌ها برقرار سازند. در ادامه نیز، مسائل و مشکلات خود را به‌گونه‌ای بیان کنند که در فرآیند سیاست‌گذاری اثرگذار باشد، بنابراین تشکل‌ها نیازمند تخصص در حوزه روابط‌عمومی و بهره‌مندی از ظرفیت‌های آن هستند. به‌بیان‌دیگر بخش بزرگی از وظایف تشکل‌ها در حوزه روابط‌عمومی تعریف می‌شود.
این فعال صنعت فولاد گفت: حساسیت دولت به فعالیت‌های بخش روابط‌عمومی و سیگنال‌هایی که از این بخش دریافت می‌کند، اهمیت ویژه‌ای دارد. متاسفانه دولت سیزدهم آن‌طور که باید،به مسائل مطرح‌شده در رسانه‌ها توجهی ندارد؛ همین مسئله به کدر شدن روابط میان بخش خصوصی و دولت منجر شده است.
رحام گفت: مدیران یا معاونان وزارت صنعت، معدن و تجارت باید بدانند که بازخورد تصمیمات و سیاست‌های آنان از طریق رسانه‌ها به آنها منعکس می‌شود. در نتیجه توجه رسانه‌ها به مشکلات و چالش‌های پیش‌روی تولید، در انعکاس‌های خبری دیده می‌شود. یعنی بستری برای شناسایی چالش‌های ناشی از تصمیم‌گیری و اصلاح آنها فراهم می‌شود.
این فعال حوزه صنعت گفت: روابط‌عمومی وزارتخانه‌ها اخبار را رصد و محتویات مهم آن را به مدیران گوشزد می‌کنند. در واقع پیگیر آن هستند که معاونت در جریان امور باشد، هرچند باید اقرار کرد که سیاست‌گذاران کشور خود را ملزم به پاسخگویی در قبال تصمیمات‌شان نمی‌دانند. همین موضع نیز موجب شده است سطح انتظارات و مطالبات فعالان اقتصادی از دولت پایین بیاید. در نتیجه مدیران از جامعه تخصصی خود، فاصله گرفته‌اند.وی در پایان خاطرنشان کرد: باتوجه به اهمیت ارتباطات در تعاملات عمومی از دبیران تشکل‌ها انتظار می‌رود از توان کافی برای گفتمان‌سازی و طرح صحیح موضوعات، مشکلات و دغدغه‌های صنف خود، برخوردار باشند و آمار دقیق را به مخاطبان ارائه دهند تا به‌این‌ترتیب بخشی از مشکلات حاکم بر فضای تولید مرتفع شود.
ضرورت برقراری ارتباط سازنده
محمد حسنی‌سعدی، فعال در حوزه روابط‌عمومی در گفت‌وگو با عنوان کرد: در عصر کنونی فعالیت و اثرگذاری روابط‌عمومی از اطلاع‌رسانی فراتر رفته است و حوزه‌هایی همچون بازاریابی، برندینگ، فرهنگ‌سازی و... نیز به‌عنوان مسئولیت‌های اصلی این بخش شناخته می‌شود.
در چنین شرایطی، انتظار می‌رود هر سیاست جدیدی که از سوی نهادهای مختلف اخذ می‌شود، با پیوست رسانه‌ای همراه باشد. بااین‌وجود در طول سال‌های گذشته نسبت به این موضوع بی‌توجهی شده است و شاهد آثار منفی آن در جامعه بوده‌ایم. به‌عنوان‌مثال طی هفته‌های اخیر روند اصلاح و افزایش نرخ کالاهای اساسی با اطلاع‌رسانی مناسب همراه نبود و به سردرگمی مردم منتهی شد. در چنین وضعیتی، حتی اجرای یک سیاست صحیح نیز، تحت‌تاثیر نبود اطلاع‌رسانی دقیق، نتیجه‌بخش نخواهد بود.
وی افزود: روز ملی ارتباطات و روابط‌عمومی فرصتی برای بازنگری در جایگاه روابط‌عمومی و توجه ویژه به اهمیت و اثرگذاری فعالیت در این بخش است. آشنایی هرچه بیشتر مدیران و سیاست‌گذاران نهادهای مختلف با عملکرد واحد روابط‌عمومی تاثیر بسزایی بر بهبود عملکرد این بخش دارد. ازآنجاکه تعالی یک مجموعه مدیریتی بدون حضور واحد روابط‌عمومی مقدور نیست؛ تغییر نگاه مدیران به روابط‌عمومی تاثیر بسزایی بر ارتقای جایگاه آن مجموعه نیز خواهد
داشت.
تعاملی غیرسازنده
حسنی‌سعدی درباره تعامل میان واحد روابط‌عمومی مجموعه‌ها و شرکت‌های مختلف با رسانه‌ها گفت: یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های واحد روابط‌عمومی برقراری ارتباط با رسانه‌ها است. رسانه‌ها می‌توانند به‌عنوان بازوی روابط‌عمومی در فعالیت‌های مربوط به فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی اقدام کنند. بااین‌وجود با نگاه کلی به روند تعامل میان واحدهای روابط‌عمومی سازمان‌ها و مجموعه‌های مختلف با رسانه‌ها می‌توان این‌طور اذعان کرد که نه‌تنها ارتباط کنونی سازنده و سالم نیست، بلکه انتقادات جدی نیز به آن وارد است.
از آنجا که واحد روابط‌عمومی در سال‌های اخیر حمایت مالی قابل‌توجهی را از رسانه‌ها داشته، انتظار دارد که این رسانه‌ها به بولتن خبری سازمان‌ها بدل شوند. یعنی رسانه به وظایف اصلی و ذاتی خود در خبررسانی و پرسشگری عمل نکند و تنها در مقام پوشش اخبار و نقطهنظرات واحد روابط‌عمومی فعالیت کند. در این بستر اگر رسانه‌ای مطلب انتقادی یا چالش‌برانگیز منتشر کند، روابط‌عمومی از آن رسانه گلایه‌مند می‌شود و در مواردی حمایت خود را از آن رسانه متوقف می‌کند.
وی افزود: متاسفانه عموم رسانه‌ها نیز به‌دلیل معیشت ضعیف و چالش‌های اقتصادی حاکم بر بخش فرهنگی، با مبالغ ناچیز، حاضر به اجرای درخواست شرکت‌ها و مجموعه‌های مختلف خلاف اهداف و مشی حرفه‌ای خود هستند.
این فعال حوزه روابط‌عمومی گفت: بدون تردید، شرایط یادشده توصیفی از شرایط ناسالم در تعامل میان واحدهای روابط‌عمومی با رسانه‌ها است؛ بنابراین اصلاح رویکرد یادشده ضروری به‌نظر می‌رسد. ایجاد ساختاری ضابطه‌مند برای حمایت از رسانه‌ها و انتشار دقیق پرداختی شرکت‌ها به رسانه‌های مختلف، راه‌حل رفع مشکلات و چالش‌های حاکم بر این بخش است.
انتقال عملکرد به مخاطبان
امیرحسین معماریان یکی از فعالان حوزه روابط‌عمومی در گفت‌وگو با تاکید کرد: روابط‌عمومی‌ها پل ارتباطی میان سازمان‌ها و مخاطبان خود هستند. واحد روابط‌عمومی سیاست‌ها، برنامه‌ها و عملکردهای سازمان را به مخاطبان منتقل می‌کند. در همین حال، خواست‌ها، دیدگاه‌ها و نظرات مخاطبان را به سازمان انتقال می‌دهد. روابط‌عمومی وظیفه شناسایی، ایجاد و حفظ روابط مطلوب و حسنه میان جامعه و سازمان‌ها را برعهده دارد. هرچه این شبکه برنامه‌ریزی‌شده‌تر عمل کند، سازمان و مخاطبان آن، ضمن رضایت‌مندی از وضعیت ارتباط، در جایگاه خود ارتقا
می‌یابند.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر ارزیابی اهمیت تعامل میان روابط‌عمومی و رسانه‌ها گفت: روابط‌عمومی‌ها و رسانه‌های جمعی به‌عنوان ۲ کانون مهم از نظام ارتباطی، نقش تعیین‌کننده‌ای را در افزایش آگاهی عمومی جامعه و فرهنگ‌سازی افکار عمومی برعهده دارند. در واقع یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین وظایف واحد روابط‌عمومی در بعد برون‌سازمانی، برقراری ارتباط صحیح و اندیشمندانه برپایه دانش با رسانه‌های جمعی است.معماریان گفت: یکی از مهم‌ترین راهکارها برای ارتقای تعامل میان روابط‌عمومی و رسانه، گزارش‌هایی هستند که از سوی واحد روابط‌عمومی منتشر می‌شوند. این گزارش‌ها از طریق رسانه به مخاطبان منتقل می‌شوند.
وی در ادامه افزود: خوشبختانه در سال‌های اخیر اقدامات مثبتی در حوزه روابط‌عمومی شکل گرفته است. این نگاه تخصصی حتی در صنایع فولادی نیز مشاهده می‌شود. بر همین اساس نیز، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، هفته گذشته اقدام به برگزاری سومین کمیته واحدهای روابط‌عمومی کرد. البته باید اعتراف کرد قدمت روابط‌عمومی در ایران کمتر از یک قرن است و فضا برای توسعه این بخش وجود دارد.معماریان در پایان خاطرنشان کرد: هر ارگانی که درون خود، واحدی را با عنوان روابط‌عمومی ایجاد کرده، بدون تردید نسبت به اهمیت فعالیت این واحد واقف است، بنابراین امیدواریم هر روز شاهد ارتقای هرچه بیشتر جایگاه روابط‌عمومی و شناخت هرچه بیشتر اهمیت و اثرگذاری فعالیت در این حوزه باشیم.
سخن پایانی
روابط‌عمومی سازمان‌ها یا تشکل‌ها و انجمن‌ها نقش ویژه‌ای در ارائه آمار و اطلاعات و شفاف‌سازی در حوزه‌های مختلف را برعهده دارد. در همین‌حال، امکانی برای برقراری تعامل با مخاطبان را فراهم می‌کنند.چنانچه ارتباط میان روابط عمومی نهادهای صنعتی با سیاست‌گذاران قوی باشد، امکانی برای بیان چالش‌های حوزه تولید مهیا می‌شود. علاوه‌براین، فرصتی برای بیان مشکلات ناشی از سیاست‌گذاری غلط مسئولان، وجود خواهد داشت. بااین‌وجود توجه مسئولان به عملکرد حوزه روابط‌عمومی از اثرگذاری بالایی در تحقق اهداف موردنظر برخوردار است. متاسفانه در موارد متعددی شاهد هستیم که سیاست‌گذاران توجه کافی به این موضوع ندارند و تصمیماتی خلاف مصالح صنایع اخذ می‌کنند و بر تداوم آن نیز اصرار می‌ورزند. این اصرار در نهایت ضربات جدی را به صنعت و اقتصاد کشور تحمیل می‌کند و تجدیدنظر در آن ضروری به‌نظر می‌رسد.
