اردیبهشت ۱۴۰۱ طرح ساماندهی صنعت خودرو پس از چند اصلاح موردتایید مجمع تشخیص مصلحت نظام در ۱۰ ماده و ۸ تبصره، ابلاغ شد. در ادامه نیز وزارت صمت مکلف به تدوین آیین‌نامه‌های مربوطه شد تا پس از اخذ تایید هیات دولت، اجرای مصوبات آغاز شود. آیین‌نامه ماده ۱۰ طرح ساماندهی یکی از مواد پرحاشیه این قانون بود که پس از ۱۰ ماه بررسی به تصویب کمیسیون زیربنایی دولت رسید.

ماده ۱۰ چه می‌گوید؟

براساس ماده ۱۰ طرح ساماندهی خودرو، ممنوعیت تردد وسایل فرسوده شماره‌گذاری خودروها و موتورسیکلت منوط به ارائه گواهی اسقاط توسط خودروسازان و موتورسیکلت‌سازان معادل ۲۵ درصد تولید ماهانه است. مراکز اسقاط مکلف به ارائه گواهی اسقاط مورد تقاضای تولیدکنندگان خودرو و موتورسیکلت هستند. قانون ساماندهی صنعت خودرو حدود ۴.۵ سال پیش موردبحث مجلس قبلی قرار گرفت و بعد از ۳ سال در خرداد سال ۱۴۰۱ به تصویب رسید. از ۱۰ بهمن ۱۴۰۱، مسئولیت اسقاط خودرو به سازمان گسترش وزارت صمت منتقل و موضوع با تشکیل ستاد نوسازی ناوگان به‌عنوان متولی اسقاط خودرو با جدیت بیشتری دنبال شد. براساس قانون از هر ۴ خودرویی که تولید می‌شود باید یک خودرو اسقاط شود تا یک گواهی اسقاط صادر شود و درصورتی‌که گواهی اسقاط نباشد خودروساز باید با پرداخت یک و نیم درصد نرخ خودرو به صندوق توسعه صنعت می‌تواند برای خودرو تولیدی گواهی اسقاط دریافت کند و خودرو تولیدی شماره‌گذاری شود.

تصویب ماده ۱۰ در دولت

رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده گفت: آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو در کمیسیون زیربنایی دولت تصویب شد. به گزارش ایدرونیوز، مهران سالاریه ضمن بیان این مطلب افزود: پس از ۱۷ جلسه تخصصی در کمیسیون فرعی و ۳ جلسه در کمیسیون اصلی زیربنایی، صنعت و محیط‌زیست دولت و گذشت بیش از ۱۰ ماه از تصویب اصلاحیه ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو و برگزاری ساعت‌ها جلسات کارشناسی، آیین‌نامه اجرایی این ماده به تصویب کمیسیون اصلی زیربنایی دولت رسید و برای تصویب نهایی به هیات وزیران

رفت. وی افزود: در این آیین‌نامه تعداد گواهی اسقاط حاصل از اسقاط خودروهای فرسوده افزایش یافته تا بدین ترتیب انگیزه مالکان این دسته از خودروها برای جایگزینی افزایش

یابد. رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده با اشاره به اینکه جدول معادل‌سازی گواهی اسقاط نیز پس از ۶ سال اصلاح شده، گفت: در عین حال توجه ویژه به اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده و خودروهای سنگین فرسوده نیز در این آیین‌نامه دیده است. وی تصریح کرد: کارگروهی نیز موظف به اولویت‌بندی و تخصیص اعتبار برای نوسازی ناوگان خودروهای فرسوده شده است. سالاریه خاطرنشان کرد: پیش‌بینی می‌شود این آیین‌نامه در نخستین جلسه دولت تصویب و ابلاغ شود.

تعریف بسته‌های تشویقی و تنبیهی در آیین‌نامه

رئیس انجمن صنفی مراکز اسقاط و بازیافت نیز با اشاره به روند تصویب آیین‌نامه‌های طرح ساماندهی صنعت خودرو گفت: قانون اصلاح ماده ۱۰ در اواخر آذرماه ۱۴۰۱ تصویب و پس از طی مراحل در ۱۰ بهمن ۱۴۰۱ لازم‌الاجرا شد بعد از آن نیز سه ماه دولت فرصت داشت تا آیین‌نامه خودروهای فرسوده را تصویب کند که چند روز پیش تصویب شد.

مشهدی‌شریف اظهار کرد: در این آیین‌نامه بسته‌های تشویقی و تنبیهی در نظر گرفته شده است، از جمله تنبیه‌ها این است که هر قدر سن فرسودگی خودرو بالاتر رفت میزان بیمه خودرو نیز افزایش می‌یابد. همچنین وقتی خودرو به سن فرسودگی رسید، سهمیه سوخت قطع می‌شود و مورد سوم نیز عدم‌بخشودگی عوارض تاخیر است.

رئیس انجمن صنفی مراکز اسقاط و بازیافت بیان کرد: بهره‌مندی از وام و تسهیلات نیز از جمله موارد تشویقی است. با توجه به وضعیت تولید و وضعیت خودروهای فرسوده هر ماه بعید حدود ۸۰۰ میلیارد تومان از سوی خودروسازان باید به صندوق توسعه صنعت واریز شود؛ بنابراین از بهمن سال گذشته تاکنون باید ۸.۸ هزار میلیارد تومان به این صندوق واریز شده باشد، در حالی که براساس شنیده‌ها حدود ۴ هزار میلیارد تومان در صندوق توسعه صنعت موجود است.

مشهدی‌شریف اظهار کرد: باید از محل درآمدهای صندوق توسعه صنعت و براساس قانون آیین‌نامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده وام به صاحبان خودروهای فرسوده با اولویت خودروهای عمومی و موتورسیکلت (طبق قانون) داده شود.

وی با اشاره به اینکه قرار است جدول معادل‌سازی در آیین‌نامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده داشته باشیم، گفت: این جدول نخستین بار در سال ۹۳ تصویب شد و بعد ۳ سال باید تغییر کند و اکنون حدود ۶ و نیم سال است که تغییر نکرده. شاخص جدول معادسازی خودروسواری بود. به‌طوری‌که در این جدول گفته می‌شد که اگر یک خودرو سواری اسقاط شود یک گواهی اسقاط صادر می‌شود یا اگر یک موتورسیکلت اسقاط شود، یک‌هفتم خودرو سواری گواهی اسقاط صادر می‌شود؛ یعنی اگر ۷ موتورسیکلت اسقاط می‌شد مساوی بود با اسقاط یک سواری، تاکسی نیز دو گواهی اسقاط داشت.

مشهدی‌شریف بیان کرد: اما در جدول معادل‌سازی آیین‌نامه جدید به سن خودرو نیز توجه می‌شود و براساس سن خودرو تعداد گواهی اسقاط صادر می‌شود و هر چه سن خودرو کمتر باشد، تعداد گواهی اسقاط بیشتر خواهد بود. در واقع سه نوع سن برای انواع وسایل نقلیه و اسقاط آنها در نظر گرفته می‌شود. بنابراین صاحبان خودروهای فرسوده مطلع شده‌اند که سن خودرو در تعداد گواهی اسقاط موثر است. با درز این خبر، اگر در ۶ ماهه نخست سال حدود ۳ برابر سال قبل خودرو فرسوده اسقاط شد با این خبر اسقاط خودرو بسیار کاهش یافته است.

رئیس انجمن صنفی مراکز اسقاط و بازیافت بیان کرد: قرار بود ستاد جدید نوسازی ناوگان خودروهای فرسوده تا ۱۰۰ هزار خودرو در سال اسقاط کند، اما با توجه به تاخیر در تصویب آیین‌نامه خارج کردن خودروهای فرسوده بعید است امسال تعداد خودروهای اسقاط به ۴۰ هزار خودرو برسد.

وی بیان کرد: ظاهرا در آیین‌نامه جدید از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، سن مرز فرسودگی حذف شده و سن فرسودگی قید می‌شود که اگر چنین اتفاقی بیفتد بیش از ۶۰ درصد خودروها اسقاط نمی‌شود و به اهداف برنامه هفتم که رسیدن به اسقاط ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو در سال است، نمی‌رسیم.

سخن پایانی

برخی از کارشناسان معتقدند با توجه به تاخیر در تصویب و ابلاغ آیین‌نامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، اسقاط خودرو حدود ۸۰ درصد کاهش یافته؛ بنابراین ۲.۵ میلیون خودرو فرسوده با سن فرسوده (۲۰ سال) در کشور موجود است و با در نظر گرفتن مرز فرسودگی یعنی ۱۵ سال، این آمار به حدود ۳.۵ میلیون خودرو می‌رسد. کارشناسان امیدوارند با اعمال مشوق‌های مبنی بر افزایش تعداد گواهی اسقاط می‌توان انگیزه مستقیمی برای اسقاط خودروها ایجاد کرد.