بی‌توجهی مدیران بنادر را سلاخی کرد
اقتصاد دریامحور، فرصتی فراموش‌شده در ایران
امروزه بیش از ۸۰ درصد از حجم مبادلات جهانی انجام‌گرفته در یک سال از طریق حمل‌ونقل دریایی جابه‌جا می‌شوند. گستردگی تجارت جهانی در سال‌های اخیر به‌ویژه پس از پایان یافتن جنگ جهانی دوم و آغاز رقابت‌های اقتصادی توسط کشورهای صنعتی جهان، باعث افزایش حجم تولیدات کشورها نسبت به سال‌های قبل شد. کشورهای مختلف جهان برای انجام تجارت و حمل‌ونقل کالاها، به‌دلیل وجود مزیت‌های بی‌شمار حمل‌ونقل آبی، مسیر دریایی را برگزیده‌اند و امروزه شاهد پررونق بودن ترانزیت دریایی در سطح بین‌المللی هستیم. ایران از طریق مرزهای آبی و خاکی با ۱۵ کشور جهان در ارتباط است؛ دریا به‌نوبه خود می‌تواند به‌عنوان پل ارتباطی بین ایران و بسیاری از کشورهای همسایه و منطقه باشد، همچنین راه داشتن ایران به آب‌های آزاد از طریق دریای عمان و دسترسی به موقعیت استراتژیک خلیج‌فارس و دریای خزر، از مزیت‌های ژئوپلتیکی موجود است که می‌توان با تدوین برنامه‌های مناسب از آن بهره‌برداری کرد، اما متاسفانه در حال حاضر چنین روندی در بحث ترانزیت کشور وجود ندارد و شاهد عدم‌بازدهی مناسب بنادر جنوبی و شمالی هستیم. کارشناسان معتقدند ضعف‌های لجستیکی، نبود برنامه مناسب برای توسعه فعالیت‌های تجاری در بنادر و مانع‌آفرینی قوانین گمرکی از دلایل اصلی بی‌نصیب بودن ایران از اقتصاد دریامحور به‌ویژه در بحث ترانزیت دریایی است. از سویی دیگر، اخبار جسته و گریخته‌ای مبنی بر تمایل دولت برای افتتاح بنادر جدید در خطوط ساحلی شمالی و جنوبی شنیده می‌شود، اما فعالان تجاری معتقدند این کار دارای ضعف‌های بسیاری است. صمت درباره اهمیت حمل‌ونقل دریایی و توجه به اقتصاد دریامحور، با مسعود دانشمند، فعال تجاری و کارشناس حوزه حمل‌ونقل به گفت‌وگو پرداخته است.
خطوط ساحلی، فرصت استراتژیک ایران برای تجارت
در میان اخبار
ایران نزدیک به ۶ هزار کیلومتر نوار ساحلی در جنوب و شمال دارد و مرزهای آبی ایران نیز ۴۰ درصد از نوار مرزی کشور را تشکیل می‌دهند. باتوجه به این آمار و ارقام، درمی‌یابیم ظرفیت کشور در حوزه سواحل و مرزهای دریایی در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد. از طرف دیگر، موقعیت سواحل ایران از نظر ژئوپلتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک در منطقه و جهان اهمیتی ویژه دارد و فرصت‌های استراتژیک بسیاری برای کشور از این لحاظ فراهم است، اما متاسفانه دولت‌ها در ادوار مختلف نسبت به اهمیت حمل‌ونقل دریایی و تجهیز بنادر و سواحل کشور بی‌توجه بوده‌اند. ظرفیت سواحل کشور در حوزه‌های گردشگری، تجارت، صنایع، حمل‌ونقل، دیپلماسی و سیاسی می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد، در حالی که بنا بر اطلاعات موجود، تنها از ۵ درصد سواحل کشور به‌ویژه در محدوده‌های شهری و روستایی و با فعالیت‌های پیرامون تاسیسات بندری و نظامی استفاده و ۹۵ درصد باقیمانده به‌نوعی رها شده است. سهم دریا از تولید ناخالص داخلی در کشورهای ساحلی پیشرفته مانند اروپا ۵۰ درصد است، اما این رقم در کشور ایران باوجود قریب به ۶ هزار کیلومتر نوار ساحلی، تنها ۲ درصد است. دولت فعلی تلاش دارد تا با ارائه آمارها، بهبود وضعیت ترانزیت دریایی و فعالیت بنادر را نشان دهد؛ به‌گزارش تسنیم، مطابق آمار سازمان بنادر و دریانوردی از ابتدای امسال تا پایان ماه گذشته در بنادر مالکیتی و حاکمیتی سازمان بنادر و دریانوردی تخلیه و بارگیری کالای معادل ۱۸ میلیون و ۵۰۵ هزار و ۱۳۹ تن، میزان تخلیه کالاهای غیرنفتی ۳۴ میلیون و ۵۴۳ هزار و ۳۶ تن و مجموع تخلیه کالاهای نفتی و غیرنفتی معادل ۵۳ میلیون و ۴۸ هزار و ۱۷۵ تن بوده که حاکی از رشد ۱۴ درصدی در بخش تخلیه کالاهای نفتی، رشد ۷ درصدی در بخش تخلیه کالاهای غیرنفتی و رشد ۱۴ درصدی در بخش تخلیه کالاهای نفتی و غیرنفتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است.
سخن پایانی
ایران به‌دلیل دسترسی مناسب به آب‌های آزاد در جنوب و به سواحل قابل‌کشتیرانی در شمال که امکان تجارت بین‌المللی میان ایران و کشورهای روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان را فراهم می‌کند، یکی از کشورهای مهم در حوزه حمل‌ونقل دریایی محسوب می‌شود، همچنین موقعیت ژئواستراتژیک ایران در شمال تنگه هرمز و خلیج‌فارس که اهمیت فراوانی در تجارت بین‌المللی انرژی دارد، امکان بهره‌مندی کشور را از حمل‌ونقل دریایی دوچندان می‌کند، اما به‌منظور بهره‌مندی از فرصت‌های استراتژیک برای توسعه فعالیت‌های صادراتی، تهیه بسترها و لوازم متعددی نیاز است. توجه به ایجاد پس‌کرانه‌های فنی و بهبود وضعیت حمل‌ونقل زمینی، از مهم‌ترین مولفه‌های بهبود وضعیت فعلی بنادر و حمل‌ونقل دریایی به‌شمار می‌رود.
